Hadsund

Skjøldur	Kort
Skjøldur hjá Hadsund	Kort yvir Norðurjútland, sum vísir hvar Hadsund liggur
Grunddáta
Land:	Danmark
Vídd:	4,89 km²
Íbúgvar:	5003
fyri km²:	4,89 km²
Mál:	Danskt
Tíðarzona:	UTC 1
Heimasíða:	www.hadsundby.dk

Hadsund er ein býur í Himmerland í Norðurjútlandi í Danmark. Í býnum búgva 5003 íbúgvar (2018), fólkatalið er 5.383 um Hadsund Suður verður talt við. Býurin er partur av Mariagerfjord Kommunu og liggur við Mariagerfjørðin. Býurin vaks upp framvið tí gamla landsvegnum millum Aalborg og Hobro og er ein miðdepil fyri ferðasamband millum Krúnjútland og Himmerland. Frástøðan yvir Mariagerfjørðin er relativst stutt við Hadsund, og hetta førdi til, at Hadsundbrúgvin varð bygd. Hadsund hevur fyrr verið ein býur við egnari tokstøð, og er í dag ein handils- og ídnaðarmiðdepil í Himmerland. Hadsund liggur í eystara parti av Mariagerfjord Kommunu og hoyrir til Región Norðurjútland. Til 2007 var Hadsund høvuðsbýur í tí nú fyrrverandi kommununi Hadsund Kommunu. Býurin er tann næststørsti í Mariagerfjord kommunu, næst eftir Hobro. Sunnanfyri Mariagerfjørðin, umleið 250 m frá Hadsund, liggur Hadsund Suður, sum verður sæð sum ein sjálvstøðugt býarøki við umleið 500 íbúgvum.

Inngongdin til Hadsund Butikscenter, sum er tað einasta innandura keypsmiðstøð í Himmerland.

Í Hadsund eru fleiri útbúgvingarstovnar, eitt nú Tech College Mariagerfjord, VUC Hadsund, Hadsund Skole og Hadsund Produktionsskole. Býurin hevur eitt størri úrval av matvøruhandlum og serhandlum. Í býnum er eisini tann einasta yvirdekkaða handilsmiðstøðin í Himmerland, nevniliga Hadsund Butikscenter.

Hadsund Huse er ein býarpartur í Hadsund, sum liggur í ein útnyrðing brint uttanfyri miðbýin. Býarparturin er eitt autorisað staðarnavn, har búgva umleið 800 fólk. Í Hadsund Huse eru 275 bústaðir, harav eru 74 raðhús, 8 bústaðarblokkar í trimum hæddum og 93 sethús. Hadsund Huse er blivið til umleið 1855, sum eitt nýtt bústaðarøki við fýra húsum framvið og vestanfyri táverandi landsvegin móti Aalborg. Endingin -huse benda á, at talan var um hús hjá smábóndum. Síðan 1970-árini er økið vaksið við nógvum nýggjum sethúsum.

Hadsund miðbýur

Hadsund Centrum (Miðbýur) er víst við ljósareyðum.

Hadsund Centrum er økið kring Hadsund kirkju – ið er miðdepil fyri allan miðbýin - og gongugøtan Storegade, ið liggur í vestara parti av miðbýnum. Hadsund Centrum er tann elsti parturin av Hadsund. Har eru tríggir stórir vegir: Alsvej, Himmerlandsgade og Storegade.

Handilsgøturnar í miðbýnum umframt gongugøtuna eru Vestergade, Østergade, Nørregade, Mejerigade, Jernbanegade og Brogade, ið allar eru vanligir ferðsluvegir við gongubreytum. Býurin hevur fýra torg/pláss ið øll eru sera ymisk. "Torvet", ið frá gamlari tíð er handilstorgið í býnum, er í dag ein partur av sjálvari gongugøtuni. "Handilsmiðstøðin" liggur í bygningunum hjá Johan & Axel Hornbechs súltutoysverksmiðju, ið vóru bygdir í 1898. Handilsmiðstøðing er nærmast ein yvirdekkað arkada í tveimum hæddum. Tað triðja torgið, "Midtpunkt", er frá 1970'unum; tað er uppá tal at gera eitt opið pláss við einum sentralum parkeringsøki og handlum. Tað fjórða torgið, "Bankpladsen", er eitt av teimum gomlu brúgvasteinsløgdu torgunum í býnum; navnið kemst av at Hadsund Bankin liggur har.

Storegade sæð úr norði.

Storegade er ein av elstu gøtunum í Hadsund og er frá áðrenn 1800. Storegade var eisini høvuðsvegur Hadsunds (frá Hobro til Aalborg) líka til 1970-árini, tá ið Himmerlandsgade gjørdist høvuðsvegur í staðin. Storegade varð tó ikki løgd við brúgvasteinum fyrr enn í 1950'unum og seinni varð hon asfalterað. Í 1990 varð Storegade vígd sum gongugøta, asfaltið varð tikið av og gongubreytin varð tikið burtur, og øll gøtan varð løgd við flisum. Í báðum síðum av gøtuni eru veitir, har vatnið kann renna til endan av gongugøtuni. Í norðara enda á gongugøtuni liggur handilsmiðdepilin Hadsund Butikscenter. Tað er innrættað í 2 hæddum, ið eru bundnar saman við einari rullutrappu, og fevnir um 17 handlar og 2 supermarknaðir.

Gongdin í fólkatalinum

Ár	Tal av bústøðum	Tal av íbúgvum	Frá/til
1787	8	41	-
1801	7	42	1
1834	7	31	-11
1840		49	18
1860		170	121
1870		270	100
1880		390	120
1890	110	701	311
1901		976	275
1906		1.061	85
1911		1.533	472
1916		1.822	289
1921	376	1.971	149
1925		2.280	309
1930		2.415	444
1935		2.736	321
1940		2.846	110
1945		3.058	212
1950		3.504	446
1955	1.175	3.484	-20
1960		3.424	-60
1965		3.707	283
1986		4.000	293
1997		5.103	1.103
2006		5.526	423
2011		5.519	-7
2012		5.457	-62
2013	2.593	5.383	-74

Kend fólk úr Hadsund

• Hans Kirk (1898-1962)
• Jens-Erik Bech 1940-1995
• K. Axel Nielsen (1904-1994)
• Kjeld Olesen (1932-)
• Mogens Jespersen (1956-)
• Tage Jespersen (1927-2008)
• Holger Graversen (1936-)
• Inger Støjberg (1973-)
• Svend Axelsson (1937-)
• Karl Christensen (1941-)
• Børge Dahl (1944-)
• Søren-Peter Olesen (1955-)
• Per Husted (1966-)
• Ebbe Sand (1972-)
• Peter Sand (1972-)
• Dorte Dalum Jensen (1978-)
• Majken Thorup (1979-)
• Thor Kristensen (1980-)
• Sine Christiansen (1985-)
• Peter Rosenmeier (1989-)

Bøkur

• Lise Andersen, Erling Gammelmark og Heino Wessel Hansen, Hadsund – en by bliver til, Hadsund Egns Museum 2004. ISBN 87-988211-1-3
• Hadsund – fra ladested til industriby, af Vibeke Foltmann m.fl., udgivet af Sparekassen Hadsund 1983, ISBN 87-982081-2-8
• Aase M. Pedersen Livet omkring en bro, Hadsund Bogtrykkeri/Offset Aps. ISBN 87-981494-2-3
• Lise Andersen Foreningsliv i Hadsund 1884-1994, udgivet af Hadsund Håndværker og Borgerforening 1994. ISBN 87-984925-0-0
• Arne Lybech, Hadsund Bogen 2010, december 2010. ISBN 978-87-92166-10-4
• Arne Lybech, Hadsund Bogen 2011, november 2011. ISBN 978-87-993817-3-9
• Arne Lybech, Hadsund Bogen 2012, november 2012. ISBN 978-87-995524-6-7
• Henrik Bugge Mortensen, Danmarks Smukkeste Fjord, 1995. ISBN 87-985227-0-1
• Henrik Bugge Mortensen, Danmarks Smukkeste Fjord 2, 2000. ISBN 87-90838-02-5
• Henrik Bugge Mortensen, På Strejftog I Himmerland , 1996. ISBN 87-985227-4-4
• Jørgen Toubro, En Hadsund-Bog 1979. ISBN 87-87629-12-7