خان

فارسی دری

گونه‌های دیگر نوشتاری

• مان

ریشه شناسی

• پهلوی

آوایش

• [خان]

اسم

خان

1. (فنی): شیار مارپیچ در داخل لوله تفنگ و مسلسل.
2. (فنی): شیار سرتاسری به‌شکل خاص در داخل یا خارج قطعه فلزی.
3. (قدیم): قسمتی در زیر تون حمام که بالای آن مشبک بود و در آن خاکستر می‌ریخته‌اند‌.
4. (قدیم): کاروانسرا.
5. (قدیم): خانه، سرا.
6. کندوی عسل. لانه زنبور.
7. آتشکده
8. مرحله، منزل.
9. (قدیم): یکی از خانه‌های تخته‌نرد.

   منظور از خان در ابتدا فرد باسواد بوده یعنی کسی که می‌توانسته هم بخواند و هم بنویسد، اینگونه افراد بسیار نادر بود همچنین نماینده تام‌الاختیار حکومت در کار دبوانی در اقصا نقاط کشور شناخته شده و شغل مورثی داشتند.

   دکتر کزازی در مورد واژه ی " کان" می نویسد : ( ( کان به معنی معدن است ؛ آن را ریختی از کَن ، بُن ِ اکنون از کندن ، می انگارم . ریختی دیگر از آن خان می تواند بود که در خانیگ xānig پهلوی و " خانی " پارسی به معنی چشمه به کار برده شده است . ) ) ( ( زخاور بیاراست تا باختر پدید آمد از فرّ او کان زر ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 224. )

خان

1. لقب و عنوان مالکان دِه و زمین.
2. عنوانی که برای احترام، به آخر اسم مردان اضافه می‌شود.
3. عنوانی که قبل از بعضی نسبت‌های خانوادگی به‌نشانه احترام می‌آید.
4. عنوان رؤسای قبایل و پادشاهان و فرمانرویان کورد کلهر و تُرک و فارس.
5. (دیوانی): در دوره صفوی، عنوان حاکم ایالات کوچک.
6. رییس، سرور.
7. بزرگ، قدرتمند، بزرگ خانواده

واژه‌های مشتق شده

• خانمان

مترادف‌ها

• ارباب

متضادها

• رعیت

––––

منابع

• فرهنگ کوچک زبان پهلوی
• نامه ی باستان ، جلد اول