چشایی
دستگاه چِشایی یک دستگاه حسی برای چشیدن و حس مزه می‌باشد.[۱]
چشایی یکی از حواس پنجگانه است.[۲] (چهار حس دیگر عبارتند از:بویایی، بساوایی، بینایی، شنوایی) چشایی درک مولکولهای خاصی در مواد است. در جانداران مولکول[۳]های خاصی به نام حساسیت وجود دارد.
ساختار دستگاه چشایی
[ویرایش]در زبان و دهان با هزاران برآمدگی کوچک، که برای چشم غیرمسلح قابل مشاهده است، به نام پاپیلا پوشیده شده‌است. درون هر پاپیلا صدها جوانه طعم‌دار وجود دارد.[۴] به استثنای پاپیلارهای کریستالی که جوانه‌های چشایی ندارند. بین ۲۰۰۰ تا ۵۰۰۰ جوانه طعم دار وجود دارد که در پشت و جلو زبان قرار دارد.[۵] مابقی در سقف، دو طرف و پشت دهان و در گلو قرار دارند. هر طعم جوانه شامل ۵۰ تا ۱۰۰ سلول گیرنده طعم است.
چشایی در انسان
[ویرایش]در انسان‌ها، در حدود ۵۰ سالگی، به دلیل از دست دادن پاپیلای زبان و کاهش کلی تولید بزاق، تضعیف درک احساس طعم شروع می‌شود. انسان‌ها همچنین می‌توانند اختلالاتی در تحریک طعم از طریق نارسایی چشایی داشته باشند.[۶]
چشایی در جانوران
[ویرایش]همه پستانداران احساسات طعم مشابهی ندارند؛ بعضی از جوندگان می‌توانند مزه نشاسته را، که انسان نمی‌تواند آن را بخورد، بچشند. گربه‌ها نمی‌توانند شیرینی را تشخیص دهند.[۷]
تصورات اشتباه
[ویرایش]
بر خلاف تصور عامه مردم، همهٔ مزه‌ها توسط همهٔ قسمت‌های زبان قابل احساس هستند. هرچند بسته به شخص هر قسمت کمی از قسمت‌های دیگر بیشتر یک مزهٔ خاص را حس می‌کند.[۸] همچنین، پنج مزه اصلی وجود دارد که علاوه بر شوری و ترشی و شیرینی و تلخی شامل مزه گوشتی (اومامی) می‌شود.[۹][۱۰][۱۱][۱۲]
نگارخانه
[ویرایش]- محل قرار گیری سنسورهای تشخیص مزه‌های مختلف بر روی زبان
-
شیرین -
ترش -
شور -
تلخ
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Gustatory system». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۳ مهر ۱۳۹۳.
- ↑ «چشایی». لغت نامهٔ دهخدا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۹ اوت ۲۰۱۳.
- ↑ یادگیری چیست؟ :. Afghanistan Centre at Kabul University. ۲۰۱۳.
- ↑ Schacter, Daniel (2009). Psychology Second Edition. United States of America: Worth Publishers. p. 169. ISBN 978-1-4292-3719-2.
- ↑ Boron, W.F. , E.L. Boulpaep. 2003. Medical Physiology. 1st ed. Elsevier Science USA.
- ↑ Henry M Seidel; Jane W Ball; Joyce E Dains (1 February 2010). Mosby's Guide to Physical Examination. Elsevier Health Sciences. p. 303. ISBN 978-0-323-07357-8.
{{cite book}}: Cite has empty unknown parameters:|laydate=،|laysummary=و|authormask=(help) - ↑ Scully, Simone M. "The Animals That Taste Only Saltiness". Nautilus. Archived from the original on 14 June 2014. Retrieved 8 August 2014.
- ↑ Huang AL; Chen X; Hoon MA; et al. (2006). "The cells and logic for mammalian sour taste detection". Nature. 442 (7105): 9۳4–8. Bibcode:2006Natur.442..934H. doi:10.1038/nature05084. PMC 1571047. PMID 16929298.
{{cite journal}}: Unknown parameter|author-separator=ignored (help); Unknown parameter|month=ignored (help) - ↑ http://www.bbc.co.uk/persian/world/2013/01/121221_an_magazine_food_eating_senses.shtml
- ↑ Campbell-Platt, Geoffrey (2009). Food Science and Technology. Wiley. p. ۳1. ISBN 978-0-632-06421-2. Retrieved January 5, 2011.
- ↑ "Senses Notes" (PDF). Archived from the original (PDF) on 20 July 2011. Retrieved January 13, 2011.
- ↑ Krulwich, Robert (November 5, 2007). "Sweet, Sour, Salty, Bitter … and Umami". Krulwich Wonders, an NPR Science Blog. NPR. Retrieved January 13, 2011.
| حواس پنجگانه |
|---|