فتح سیسیل توسط مسلمانان
گشایش جزیرهٔ سیسیل از سوی مسلمانان از سال ۸۲۷ میلادی آغاز شد و تا سال ۹۰۲، سال سرنگونی آخرین دژ مهم بیزانسیان در جزیره، تائورمینا، به درازا انجامید. برج و باروهای منزوی شده‌ای در سواحل جزیره باقی ماند، ولی فرمانروایی مسلمانان تا سدهٔ یازدهم و تصرف جزیره این بار به دست نورمن‌ها پابرجا بود.
اگرچه سیسیل از میانهٔ سدهٔ هفتم میلادی گاه و بیگاه از سوی مسلمانان مورد تاخت و تاز بود، این یورشها کنترل بیزانس بر جزیره را تهدید نمی‌کردند. ستارهٔ بخت فرمانروایان اغلبیِ افریقیه سال ۸۲۷ زمان امپراتوری میخائیل دوم و هنگامی برآمد که ایفیمیوس، فرماندهِ ناوگان مستقر در جزیره، بر امپراتوری بیزانس شورید. ایفیمیوس که از وفاداران به امپراتوری شکست خورده و از جزیره بیرون رانده شده بود، از اغلبیان کمک خواست. اغلبیان که این را فرصتی برای گسترش قلمرو، چیرگی بیشتر بر نیروهای نظامی و کم کردن انتقادات دانشمندان دینی دربارهٔ «جهاد» می‌دانستند نیروهایشان را برای کمک به ایفیمیوس گسیل داشتند.
درآمدن نیروهای عرب به جزیره، به کنار رانده شدن ایفیمیوس را در پی داشت. یورش نخستین به پایتخت جزیره، سیراکوز، شکست خورد، ولی مسلمانان توانستند ضد حمله‌های بعدی بیزانسیان را تاب آورند و جاپای خود را در برخی برج و باروهای جزیره نگه دارند. با کمک تدارکات و نیروهای تازه نفسِ رسیده از افریقیه و آندلس، نیروهای مسلمان توانستند شهر پالرمو را بگیرند و آن را به عنوان پایتخت بخشی از جزیره که بدان چیرگی داشتند، برگزیدنند.
دولت بیزانس برای کمک به بومیان جزیره چند بار نیروهای کمکی فرستاد، ولی به دلیل درگیری‌های مرزی با خلافت عباسی در سرزمین‌های خاوری امپراتوری و نیروهای عربی که در جزیرهٔ کرت در دریای اژه نشیمن داشتند، نیروی بسنده برای بیرون راندن اغلبیان از سیسیل در دسترس نبود. در سه دههٔ بعدی تاخت‌های مسلمانها به دیگر بخشهای سیسیل سخت‌تر شد.
دژ انا در میانهٔ جزیره پشت گرمی اصلی بیزانسیان در رویارویی با یورش‌های اغلبی بود، اما این دژ نیز در سال ۸۵۹ برافتاد. با این رخداد فشار بر بخشهای خاوری جزیره بیشتر شد و سیراکوز پس از محاصره ای طولانی در سال ۸۷۸ به دست مسلمانها افتاد. برخی از دژهای بیزانسی در شمال خاوری جزیره برای چند دهه دیگر هم پابرجا ماندند و تا سدهٔ ۱۱ میلادی نیز تلاش‌هایی برای بازپس‌گیری جزیره رخ داد، ولی چیرگی مسلمانان بر جزیره چندان به چالش کشیده نشد. سرنگونی واپسین دژ بزرگ بیزانسی، تائورمینا، در سال ۹۰۲، در تاریخ کامل شدن گشایش اسلامی سیسیل شمرده می‌شود.
سیسیل در دورهٔ فرمانروایی مسلمانها سرزمینی مرفه شد و اندک اندک خود را از افریقیه جدا کرد و به امارتی نیمه مستقل دگرگون شد. جمعیت مسلمان جزیره گشایش نورمنیِ دههٔ ۱۰۶۰ را از سر گذراند، زیر فرمانروایی شاهان نورمن همچنان ثروت و رفاه خود را نگهداشت و یک ترکیب فرهنگی ویژه در سیسیل زاده شد؛ ولی با شکست شورش مسلمانان در دههٔ ۱۲۲۰، آنان به سوی شهر لوچرا در خاک اصلی ایتالیا بیرون رانده شدند.
منابع
[ویرایش]- Abun-Nasr, Jamil M. (1987), A History of the Maghrib in the Islamic Period, Cambridge University Press, ISBN 0-521-33767-4
- Brown, Thomas S. (2008), "Byzantine Italy (680–876)", in Sheppard, Jonathan (ed.), The Cambridge History of the Byzantine Empire c.500–1492, Cambridge University Press, pp. 433–464, ISBN 978-0-521-83231-1
- Bury, John Bagnell (1912), A History of the Eastern Roman Empire from the Fall of Irene to the Accession of Basil I (A.D. 802–867), London: Macmillan and Co.
- Lev, Yaacov (1984). "The Fatimid Navy, Byzantium and the Mediterranean Sea, 909–1036 CE/297–427 AH". Byzantion. 54: 220–252. OCLC 1188035.
- Metcalfe, Alex (2009), The Muslims of Medieval Italy, Edinburgh: Edinburgh University Press, ISBN 978-0-7486-2008-1
- Pryor, John H. (2003), "The Mediterranean breaks up, 500–1000", in Abulafia, David (ed.), The Mediterranean in history, London: Thames & Hudson, pp. 155–182, ISBN 0-89236-725-3
- Runciman, Steven (1958), The Sicilian Vespers, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 0-521-43774-1
- Treadgold, Warren (1988), The Byzantine Revival, 780–842, Stanford University Press, ISBN 0-8047-1462-2
- Vasiliev, A. A. (1923), "Chapter V. (B) The Struggle with the Saracens (867–1057)", The Cambridge Medieval History, Vol. IV: The Eastern Roman Empire (717–1453), Cambridge University Press, pp. 138–150
- Vasiliev, A. A. (1935), Byzance et les Arabes, Tome I: La Dynastie d'Amorium (820–867) (به فرانسوی), French ed.: Henri Grégoire, Marius Canard, Brussels: Éditions de l'Institut de Philologie et d'Histoire Orientales
- Vasiliev, A. A. (1968), Byzance et les Arabes, Tome II, 1ére partie: Les relations politiques de Byzance et des Arabes à l'époque de la dynastie macédonienne (867–959) (به فرانسوی), French ed.: Henri Grégoire, Marius Canard, Brussels: Éditions de l'Institut de Philologie et d'Histoire Orientales