جنگ هابسبورگ–عثمانی (۱۶۶۴–۱۶۶۳)

جنگ هابسبورگ–عثمانی (۱۶۶۴–۱۶۶۳)
بخشی از جنگ‌های عثمانی و هابسبورگ
نبرد سنت‌گوتهارد
تاریخ ۱۲ آوریل ۱۶۶۳ – ۱۰ اوت ۱۶۶۴ موقعیت پادشاهی مجارستان (مجارستان امروز، اسلواکی، کرواسی) نتایج صلح واش‌وار تغییرات قلمرو کنترل عثمانی بر ترانسیلوانی، نادی‌واراد (اورادئا، رومانی امروز) و اِرشک‌اوی‌وار (نوه زامکی، اسلواکی امروز) هابسبورگ اجازه ساخت قلعه در امتداد رودخانه واخ گرفت؛ آتش‌بس بیست ساله اعلام شد.
طرف‌های درگیر
امپراتوری مقدس روم زاکسنی براندنبورگ-پروس اتریش بایرن اشتایرمارک کارنیولا دوک‌نشین ساوی لیگ راین بادن شوابن پادشاهی فرانسه پادشاهی مجارستان پادشاهی کرواسی	امپراتوری عثمانی خانات کریمه
فرماندهان و رهبران
رایموندو مونتکوکولی میکلوش زرینی Jean de Coligny-Saligny Jean-Louis Raduit de Souches	کُپرولی احمد
قوا
۸۲٬۷۰۰ (متوسط) ۶٬۰۰۰	۱۰۰٬۰۰۰
تلفات و خسارات
۲۰٬۰۰۰	۸٬۰۰۰–۱۰٬۰۰۰

جنگ هابسبورگ–عثمانی بخشی از منازعات عثمانی و هابسبورگ برای تسلط در شرق و مرکز اروپا بود. هدف عثمانی از سرگیری پیشروی، فتح وین و تسلط بر آرشیدوک‌نشین اتریش بود. آنها موفق شدند سنگرهای کلیدی را تصرف کنند، با این حال، ارتش هابسبورگ به رهبری رایموندو مونتکوکولی موفق شد ارتش عثمانی را در نبرد سنت‌گوتهارد متوقف کند؛ صلح واش‌وار نه روز پس از پایان نبرد به امضاء رسید.

پیش‌درآمد

تسلط عثمانی بر مجارستان با نبرد موهاچ در سال ۱۵۲۶ توسط سلیمان آغاز شد. ترانسیلوانی در جریان تهاجم به مجارستان استقلال خود را حفظ کرد و حاکمیت عثمانی را به رسمیت شناخت و به باب عالی خراج می‌پرداخت؛ در ازای آن هم استقلال سیاسی و مذهبی داشت. اگرچه پس از درگذشت سلیمان، عثمانی رو به انحطاط نسبی می‌رفت ولی خاندان توانمند کُپرولی در احیای امپراتوری و از بین بردن هابسبورگ یکبار برای همیشه کوشش بسیار کردند. بهانه برای حمله زمانی به دست آمد که در ۱۶۵۸، دیوردی راکوتسی دوم، پرنس ترانسیلوانی به همراه متحدان سوئدی خود در جنگ‌های شمالی به لهستان حمله کرد شکست خورد و به ترانسیلوانی گریخت؛ به دنبال این جنگ غیرمجاز کپرولی محمد پاشا به راکوتسی حمله و ترانسیلوانی را فتح کرد. کنترل مستقیم ترانسیلوانی توسط عثمانی مورد وثوق لئوپولد نبود ولی اقداماتش تأثیری نداشت.

استحکامات جنوبی مجارستان دچار کمبود شدید نیرو و تجهیزات بودند و ترک‌ها به نواحی مرزی نفوذ کرده و هزاران مجار و کروات را به بردگی می‌ربودند. میکلوش زرینی، بان کرواسی، به منظور آزادسازی مجارستان، از سال ۱۶۶۱ تمام تلاش خود را به کار گرفته‌بود و تبدیل به صدای استیصال مجارها از نادیده‌انگاری عمدی هابسبورگ شد. او حماسه‌ای از محاصره سیگت‌وار به یاد جد خود، میکلوش زرینی و یارانش سرود تا غرور ملی مجاری را برانگیزد.

لشکرکشی ۱۶۶۳

در تابستان ۱۶۶۳، ارتش عثمانی با بیش از ۱۰۰٬۰۰۰ نیرو به فرماندهی کُپرولی احمد وارد مجارستان شد و در سپتامبر اِرشک‌اوی‌وار (نوه زامکی، اسلواکی امروز) را فتح کرد. سپس ترک‌های عثمانی و تاتارها با حمله به موراویا، شرق و جنوب آن را ویران کردند و ۴۰٬۰۰۰ اسیر را به بردگی گرفته و فروختند.

مونتکوکولی تنها ۱۲٬۰۰۰ سرباز و ۱۵٬۰۰۰ سرباز مجاری-کروات به فرماندهی میکلوش زرینی برای مقابله با ترک‌ها در اختیار داشت. اما لئوپولد با موفقیت ارتشی متشکل از ۳۰٬۰۰۰ سرباز بایرن، براندنبورگ و ساکسون تشکیل داد. حتی دشمن سرسختش لوئی چهاردهم یک سپاه ۶۰۰۰ نفری برای حمایت فرستاد.

لشکرکشی ۱۶۶۴

در آغاز ۱۶۶۴، ارتش امپراتوری به سه سپاه تقسیم شد: در جنوب، ۱۷٬۰۰۰ سرباز مجاری-کروات به فرماندهی میکلوش زرینی؛ در مرکز، ارتش اصلی مونتکوکولی که ۲۸٬۵۰۰ نفر بود؛ در شمال حدود ۸٬۵۰۰ نفر به فرماندهی ژنرال لودویگ دو سوش فرانسوی و حدود ۱۲٬۵۰۰ سرباز برای دفاع از قلعه‌ها ذخیره شده بودند. به‌طورکلی سپاه متشکل از ۶۶٬۵۰۰ نفر متحد نبود، زیرا اختلاف نظر بین فرماندهان به‌ویژه با زرینی بسیار شدید بود.

در آن سال زرینی پل سلیمان روی دراوا در اوسییک را که از ۱۵۶۶ به تدارکات عثمانی تسریع می‌بخشید، آتش زد. تخریب این پل با وجود مرداب‌های منطقه حرکت عثمانی را برای چند ماه غیرممکن کرد. او همچنین با تصرف مجدد قلعه‌های مهمی در مسیر ۲۴۰ کیلومتری در خاک دشمن پیشروی کرد؛ پل در اول فوریه ۱۶۶۴ منفجر شد. اما او موفق نشد هدف اصلی، نادی‌کانیژا را به‌دست‌آورد. ترک‌ها دژ زرینی را محاصره و تسخیر کردند و مونتکوکولی حاضر به نجات آن نشد؛ این موضوع در نهایت به توطئه وشلینی انجامید.

نبرد سنت‌گوتهارد

مقالهٔ اصلی: نبرد سنت‌گوتهارد

پس از فتح اِرشک‌اوی‌وار (نوه زامکی، اسلواکی امروز)، ارتش اصلی عثمانی به سمت وین حرکت کرد؛ بین مسیر در رودخانه رابا بین موگرزدورف و صومعه سِنت‌گوتهارد توسط ارتش مونتکوکولی متوقف و شکست خورد.

صلح واش‌وار

مقالهٔ اصلی: صلح واش‌وار

صلح واش‌وار نه روز پس از نبرد سنت‌گوتهارد در ۱۰ اوت ۱۶۶۴ امضا شد. لئوپولد کنترل عثمانی بر ترانسیلوانی، نادی‌واراد (اورادئا، رومانی امروز) و اِرشک‌اوی‌وار (نوه زامکی، اسلواکی امروز) را به رسمیت شناخت و ارتش خود را از ترانسیلوانی خارج کرد؛ همچنین قلعه‌های مرزی متعددی را تحویل داد و با خراج سالانه ۲۰۰٬۰۰۰ فلورین موافقت کرد. در مقابل، محمد چهارم راضی شد که سالانه هدایایی به همان ارزش بفرستند، به هابسبورگ اجازه ساخت قلعه در امتداد رودخانه واخ بدهد و با آتش‌بس بیست ساله موافقت کند.

عامل اصلی تصمیم هابسبورگ برای یک معاهده صلح علی‌رغم پیروزی، تهدید فرانسه برای املاک بسیار ارزشمندتر در هلند، آلمان و ایتالیا بود. هابسبورگ باور به آزادسازی مجارستان نداشت و مایل نبود که پیشروی فرانسه را برای چند قلعه مجارستان قربانی کند.

منابع

• Hochedlinger، Michael (۲۰۱۵). Austria's Wars of Emergence, 1683-1797. Taylor & Francis.
• Ágoston، Gábor (۲۰۲۱). The Last Muslim Conquest: The Ottoman Empire and Its Wars in Europe. Princeton University Press.
• Pálffy، Géza (۲۰۲۱). Hungary Between Two Empires 1526–1711. ترجمهٔ David Robert Evans. Indiana University Press.
• Tucker, Spencer C., ed. (2019). "Vasvar, Treaty of (August 10, 1664)". Middle East Conflicts from Ancient Egypt to the 21st Century: An Encyclopedia and Document Collection. Vol. III. ABC-CLIO.
• Lipp، Charles T. (۲۰۱۱). Noble Strategies in an Early Modern Small State: The Mahuet of Lorraine. University of Rochester Press.
• Wilson، Peter H. (۲۰۱۶). Heart of Europe: A History of the Holy Roman Empire. Cambridge, MA: Belknap Press.
• Bodart، Gaston (۱۹۰۸). Militär-historisches Kriegs-Lexikon (1618–1905). دریافت‌شده در ۴ فوریه ۲۰۲۳.
• Raşid، Mehmed؛ Küçükçelebizade، İsmail Asım (۱۸۶۵). Tarih-i Raşid. Istanbul.
• Lodge، Richard (۱۹۰۸). «Austria, Poland, and Turkey». در Adolphus William Ward, George Walter Prothero and Stanley Mordaunt Leathes. The Cambridge Modern History. ج. ۵:The Age of Louis XIV. Cambridge at the University Press.
• Zrínyi، Miklós (۱۹۶۶). Szigeti Veszedelem Az Török Áfium Ellen Való Orvosság. Szépirodalmi Könyvkiadó.
• Šístek، František (۲۰۲۱). Imagining Bosnian Muslims in Central Europe: Representations, Transfers and Exchanges. Berghahn Books.
• Gagliardo، John G. (۱۹۹۱). Germany under the Old Regime 1600-1790. Routledge.
• Carsten، F. L., ویراستار (۱۹۶۱). The New Cambridge Modern History: Volume 5, The Ascendancy of France, 1648-88. Cambridge University Press.
• Tucker, Spencer C., ed. (2010). "1663-1664:Central Europe: Hungary". A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East. Vol. Two:1500-1774. ABC-CLIO. p. 641.
• White، George W. (۱۹۹۹). «Transylvania: Hungarian, Romanian, or Neither». در Guntram Henrik Herb and David H. Kaplan. Nested Identities: Nationalism, Territory, and Scale. Rowman and Littlefield.