تبای (مصر باستان)

با تبای اشتباه نشود.

تبای (مصر باستان)
(تبس)

Waset (واسط) Θῆβαι
ستون‌های تالار بزرگ هیپوستیل
موقعیت	اقصر، استان اقصر، مصر
منطقه	مصر علیا
نوع	زیست‌گاه
سایت میراث جهانی یونسکو
نام رسمی	تبای باستان و مقابر آن
گونه	فرهنگی
معیار	I, III, VI
تاریخ ثبت	۱۹۷۹ (سومین کمیته میراث جهانی یونسکو)
شماره ثبت	87
منطقه	فهرست میراث جهانی یونسکو در کشورهای عربی

سردیس رامسس دوم یافته‌شده در تبای؛ موزه بروکلین

شهر تِبای یا تِبِس (به یونانی: Θῆβαι) نام شهری باستانی در مصر باستان بود. این شهر در نزدیک به ۸۰۰ کیلومتری دریای مدیترانه و در کرانهٔ خاوری رود نیل جای داشته و سکونت در آن به ۳۲۰۰ سال پیش از میلاد بازمی‌گردد. تبای پایتخت واسط -چهارمین ولایت مصر علیا- بود. این شهر چندی در روزگار دودمان یازدهم مصر و زمانی دراز به روزگار دودمان هجدهم مصر پایتخت بوده‌است.

آثار باستانی به جامانده از تبس می‌رساند که این شهر در نقطهٔ والایی از تمدن در مصر باستان بوده‌است. هومر چکامه سرای یونانی در ایلیادش توانگری تبس را ستوده‌است. تبای در کنار شهر کنونی الاقصر جای دارد.

واژه‌شناسی

تبای یا تِبائی در یونانی از نام قبطی niwt (به معنای شهر) یا niwt-rst (شهر جنوبی) گرفته شده‌است. در تنخ، ناحوم از این شهر با نام נא אמון نوآمون -به معنای شهر آمون یا بی‌آمون- یادکرده‌است. یونانیان آن را Διόσπολις یا شهر زئوس نیز خوانده‌اند. ایشان برای جدایش میان شهرهای چندی که به نام زئوس خوانده می‌شده بدین شهر لقب μεγάλη (مِگالی) یا بزرگ دادند.

بعدها، رومیان این شهر را Diospolis Magna (دیوسپولیس مانیا) خواندند که از سه واژه دیوس به معنای (خدا، خداوند)، پولیس به معنای (شهر) و مانیا (Magna) (هم ریشه با مِگالی در یونانی و به معنای بزرگ است) ساخته شده است و در مجموع معنای «خُداشهر بزرگ، شهرخدایی بزرگ» می‌باشد.

منابع

Wikipedia contributors, "Thebes, Egypt," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Thebes,_Egypt&oldid=225202534 (accessed July 13, 2008).