ابن ایاس

ابن ایاس زین‌الدین محمد بن احمد بن ایاس
زادهٔ	۱۸ ژوئن ۱۴۴۸ قاهره
درگذشت	۱۵۲۴ قاهره
ملیت	مصری مملوکی
تحصیلات	نزد جلال‌الدین سیوطی و عبدالباسط بن خلیل حنفی
پیشه	تاریخ‌نگاری
شناخته‌شده برای	تاریخ‌نویسی برای مصر از کهن‌ترین روزگار تا زمان خود
آثار	بدائع الزهور فی وقائع الدهور، عجائب السلوک، عقود الجُمان فی وقائع الأزمان، مرج الزهور فی وقائع الدهور، نشق الأزهار فی عجائب الاقطار، نزهة الأمم فی العجائب والحِکَم، منتظم بدءِ الدنیا و تاریخ الأمم.

زین‌الدین محمد حنفی شهرت‌یافته به ابن اِیاس (۱۴۸۸-۱۵۲۴) تاریخ‌نگار مصری دورهٔ مملوکی بود که به شعر عربی نیز روی آورد.

زندگی

زادهٔ ۱۸ ژوئن ۱۴۴۸/ ۶ ربیع‌الثانی ۸۵۲ق در قاهره بود. نسبش «ابوالبرکات زین الدین محمد بن احمد بن ایاس حنفی» ذکر شده است. نزد جلال‌الدین سیوطی و عبدالباسط بن خلیل حنفی فقه خواند. در ۱۴۷۸م ۸۸۲ق به حج رفت. سپس، عزلت‌گزین شد و از دربارها دوری می‌کرد. ابن ایاس در ۱۵۲۴/ ۹۳۰ق در قاهره درگذشت.

آثار

• بدائع الزهور فی وقائع الدهور: (به‌معنای: گل‌های آشکار در رویدادهای روزگار) مهم‌ترین اثر او که بیشترین ویژگی‌های تاریخ‌نویسی‌اش در آن آشکار است. نسخهٔ به‌جاماندهٔ آن، بخش‌های نخستینش گمشده و گویا رویدادهای تازه‌تر نیز به آن افزوده شده است.
• عجاب السلوک: کوتاه‌شدهٔ بدائع الزهور است.
• عقود الجُمان فی وقائع الأزمان: تاریخ کوتاه مصر
• مرج الزهور فی وقائع الدهور: تاریخ کوتاه جامع از باستان تا روزگار انوشیروان که از دید تاریخ‌نویسی نوین، ستوده نمی‌شود و بیشتر پژوهشگران این اثر را منسوب به ابن ایاس می‌دانند.
• نشق الأزهار فی عجائب الاقطار: کتابی دربارهٔ اخترشناسی و پدیده‌های نجومی، به‌ویژه آن بخش از این علم که به مصر پیوسته است.
• نزهة الأمم فی العجائب والحِکَم: در شگفتی‌های حکم‌ها در تاریخ جهان است.
• منتظم بدءِ الدنیا و تاریخ الأمم: تاریخ عام تا روزگاران مکتفی بالله.