Yamato

Yamato
	Irudi gehiago
Fabrikazioa
Fabrikatzailea	Kure Naval Arsenal (en)
Ekoizpen-lekua	Kure Naval Arsenal (en)
Historia
Inaugurazioa	1940ko abuztuaren 8a
Kudeatzailea	Japoniar Itsas Armada Inperiala
Erregistro-herrialdea	Japoniar Inperioa
Gatazka	Bigarren Mundu Gerra
Kokapena
Koordenatuak	30°22′00″N 128°04′00″E / 30.366666666667°N 128.06666666667°E
Ezaugarriak
Dimentsioak	10,86 () × 36,9 () × 263 () m ;
Erruna	38,9 m
Zingoa	10,86 m
Masa	69.100 t
Armamentua	Kanoi (9)

Yamato korazatu bat izan zen, 2500-2800 lagun eraman zitzakeena. Izen bereko klaseko handiena zen. Haren biki bat eraiki zuten, Mushashi izenekoa. Japoniako antzinako Yamato probintziaren omenez izendatua, itsasontzia harmailetan jarri zen 1937ko azaroaren 4an eta formalki entregatu zen japoniarrek egin zuten 1941eko Pearl Harborko erasoa aurkako gertatu eta astebetera. 1945ean Yamato Okinawa uhartera bidali zuten inbasiotik babesten saiatzeko eta amaieraraino borrokatzeko. Hala ere, Estatu Batuetako armadako itsaspekoek eta hegazkin-ontziek euren borroka-taldea aurkitu zuten Kyushutik hegoaldera, eta 1945eko apirilaren 7an AEBetako hegazkin-ontzi bateko hegazkin bonbaketari eta torpedoek eraso eta hondoratu zuten. Horren ondorioz, tripulazio gehiena hil egin zen.

Yamato korazatu astuna eta oso armatua zen, 72.800 tonako karga osoko desplazamenduari eta 460mm-ko bederatzi kanoiei esker.

Yamato eta beste korazatuak eraiki zituzten Amerikako Estatu Batuen itsas armadari aurre egiteko.

Yamato izan zen mundu mailan korazatu handien motako egin zuten lehena. Bere luzera 3.300 metrokoa zen eta 43 metroko zabalera zeukan. Dorretxo nagusien aurrealdean blindajea zuen: 650mm, Gerriko blindatuta: 410mm, erdiko estalki blindatuta: 200mm (% 75), gainerako estalki blindatuta: 226 mm (% 25) .Bere 460mm 9 kanoiak armamenturik handiena jartzerakoan akorazado batean ziren. Isoroku Yamamoto Japoniako Midwayko batailean hondamendia ekarri zuen. Bere bikia Mushashi ontziak ordezkatu zuen flota konbinatuaren ikur gisa.

ARMAMENTOA:

Lehenengo baterian 9 460mm kanoi zeukan, 21,13m eta 147,3 tona zeukan eta tiro egin ahal eban balak explosiboak edo perforanteak. 42kmtara eldu ahal ziran. Bere bigarren baterian, bat proan, beste bat popan, eta bi erdian, 127mm 12 kanoi zeukan. Sei bikiak, hiru alde bakoitzan eta 24 kanoi 25mm egazkin aurkako. 1944-1945 Modifikatu zuten hegoaldeko batailak eta jarri zuten 6 cañoi 155mm eta 24 127mm eta incrementatu zuten 162 antiaereoak 25mmkoak, 7 hidrohegazkinak eta aeronaveko equipaciñoa 2 catapultak.

SERVITZUAREN HISTORIA:

Urrian ala azaroan 1941 Yamato jarri zioten uretako proba, proba bat horrela izan zan milla korrika eta bere rresultadoak izan zan 27,4 nudo dala (50,7km/h).

AUTONOMIA:

7200 milla nautica 16 nudo (13000 km 30km/h)

12caldera kampon, 4 turbina vaporeskoa, eta 4 elize hiru palakoak.

Lehenengo operacioak

1942 otzailaren 12an Yamato izan zan Japonarren ikurrin-ontzi Isoroku Yamamoto almirantearen flota konbinatuarena.

Japoniar almirantea planeatzen zegoan bataila bat Midwayko irlan, Yamato martzoaren 27an joan zan Hiroshimako badianeltzeko Yamamotoren lehenengo Akorazatuen taldean.

Japoniarrantzetako Midwayko batailoa izan zan hondamendi bat. 4 Hegazkin-euskarria eta 332 hegazkin suntsitu egin eben Estatu Batuetak.

Yamamoto Komando orokorrean aritu zen Yamato zubitik, baina haren gudu-planak asko sakabanatu zituen indarrak estatubatuarrak tranpa batera erakartzeko, eta abailaratuen taldea urrutiegi zegoen borrokan parte hartzeko. Ekainaren 5ean esan zuen buque guztiei Japonera joan, Yamato eta beste akorazatu guztiekin Kurerantz joateko.

1942 abuztuaren 17 joan zan Kuretik Trukera eta 11egun uretan, Uss Scape submarino ikusi zuen Yamatori eta bota zuen 4 torpedo 3 ez zion emon baina bat antitopedoen bulgearen goialdetik bost metro beherago, kroskoan 25 metroko zabalerako zulo bat ireki eta goiko eta beheko gerrik korazatuen arteko lotura apurtuz, eta horren ondorioz atzeko dorretxoaren goiko biltegia urez bete zen, Yamatok 3000 tona ur ontziratu zituen, 8 eta 25 metroko artean, baina egun horretan, baina egun horretan bertan iritsi zen Trukera. Erreparazino oztean joan ahal zan urtarrilaren 10 Kurerantz.

1944 urtarrilaren 6 Yamato heldu zan Kurerantz eta hor gelditu zan otsailaren 3, hor Jarri zioten Yamatori blindaje bat 45ºko inclinacinoa torpedoa emon zion lekuan eta jarri nai eben 5000t acero, baina hori erretzazatu izan zan, pisu gehigarria izugarri handituko zukeen desplazamenduak.

Otsailaren 25 Yamatoa eta bere bikia Mushasi jarri zioten lehenengo divisinoan akorazatuenak bigarren flotan. Joan zan barriro mejora batzuk egitera radar guztietan eta sistema antiaereoak, otzailaren 25-martzoaren 18 1944ean: jarri zioten 6 cañoi bikiak 127mm aldatzen torretak boladak 155mm, 36 cañoi 25mm jartzen hirunaka eta jartzen kañoi gehiago 127 eta 25mmkoak 24 eta 162mm, bere radarea ere obetu zion jarri zion identificacino infragorri eta tiroko radarak Yamatok martzoaren 18 itzi zuen diquea ur barik. Apirilaren 11karaño pasa zuen proba azko. Yamatoa joan zan Kuretik apirilaren 21 eta igo ziran soldadu eta materiala urrengo egunean Okinoshiman Misio baterako Manilan heldu zan 28an. Gero joan zan Malasiatik sartzeko Mugikor flotan almirante Jisaburo Ozawa Lingga, eta fortza heldu zan Tawi-Tawirantz martzoaren 14.

FILIPINASEKO BATAILOA:

Ekaina azterakoan Yamatoa eta Musashi barriro jarri zioten eramateko soldaduak erreforzatzeko guarniziñoak eta defenditzeko fortza navalak Biak kon operazino parte. Baina operazinoa izan zan canchelatuta Ozawaren cuartelanze eldu zan estatu batuen ataque Marinaseko irlak japoniar reorganizatu zuen bere unidadeak pentsatzen irabaziko zuela batailoa irabaziko zuela baina japoniar flota zan gutziago estatu batuenak ekainaren 19-23 1944. Yamatok Ozawako Flota Mugikorraren indarrak lagundu zituen Filipinetako Itsasoko guduan, pilotu estatubatuarrek «La gran caza de pavos de las Marianas» izena jarri zioten borrokan. Yamatok Ozawako Flota Mugikorraren indarrak lagundu zituen Filipinetako Itsasoko guduan, pilotu estatubatuarrek «La gran caza de pavos de las Marianas» izena jarri zioten borrokan. Japoniarrek hiru hegazkin-ontzi eta 426 aireontzi galdu zituzten, 27 inguru, eta Yamatoren ekarpen hutsal bakarra itzuli ziren japoniar hegazkinei tiro egitea izan zen. Guduaren ondoren, Yamatoak, Flota Mugikorraren baitan, Hashirajimako ainguralekurantz erretiratzeari ekin zion, Kuretik gertu, erregaia hartzeko. Ekainaren 24an utzi zuen flota hori Musashi ontziarekin batera, Kurera bidaia labur bat egiteko. Bertan, 25 mm.27ko beste bost muntaia antiaereorekin ekipatu zuten. Oraingo honetan, «larrialdiko flotazioa mantentzeko prozedurak» abiarazi ziren, eta, horien ondorioz, korazatuaren ia elementu sukoi guztiak ezabatu ziren, linolioa, oheko arropa eta koltxoiak barne. Azken horien ordez, gizonek plantxen gainean lo egin beharko lukete aurrerantzean, eta xafla horiek erabil litezke kalteak konpontzeko, beharrezkoa izanez gero. Pintura sukoiek silikonazko geruza berri bat jaso zuten, eta ponpa eramangarriak eta suteen aurka borrokatzeko aparatu gehigarriak instalatu ziren.

GOLFO DE LEYTEKO BATAILOA:

1944ko urriaren 22tik 25era bitartean, Takeo Kurita almirantearen Erdialdeko Indarraren zati bezala, A Indarra edo Lehen Eraso Indarra bezala ere ezaguna, Yamatoak Historiako itsas borrokarik handienetako batean parte hartu zuen, Leyteko Golkoko guduan.29 Filipinetako estatubatuarren inbasioari erantzunez, Shō-Gō Operazioarekin, japoniarrak Leyte uhartean borroka-talde ugari elkartzen saiatu ziren, non tropa estatubatuarrak lehorreratzen ari ziren. Urriaren 18an, Yamatok kamuflaje beltzeko geruza bat jaso zuen, bere osagai nagusia tximinietako kedarra zelarik, San Bernardinoko itsasartetik gauez igarotzeko prestatzeko.23 Leyterako bidean zegoela, USS Darter eta Dace itsaspekoek Palawan itsasartean eraso zioten indarrari urriaren 23an, eta USS Darter eta Dace itsaspekoek Takao motako bi gurutzontzi astun hondoratu zituzten, Kuritaren intsignia ontzia barne, Atago, eta hirugarren bat kaltetu zuten. Kuritak bere itsasontzia galdu zuen eta bandera Yamatora eraman zuen.

SIBUYANEKO BATAILOA:

Hurrengo egunean, Sibuyaneko Itsasoko Guduan, Erdialdeko Indarra larriki kaltetu zen beste hiru itsas bidaia astunen galerarekin, flotaren airekoen aurkako defentsak nabarmen murriztu zituena. Egun horretan, AEBetako hegazkin-ontzietako aireontziak 259 aldiz aireratu ziren. USS Essexeko hegazkinek bi ponpa zulatzailerekin zuritu zuten Yamatoa, eta gertuko inpaktu bat lortu zuten, 3.000 tona ur baino gehiagoko korazatu eta ontziratzean kalte moderatuak eragin zituena. Musashia hondoratu egin zuten aire eraso suntsitzaile bati aurre egin ondoren, eta hamazazpi torpedo eta hemeretzi bonbaren kolpeak jaso zituen.

SAMAREKO BATAILOA:

William F. Halsey almirantea urriaren 24ko gauean irten zen Leytetik. Kuritaren Indar Zentralak buelta eman zuela sinetsita, Halseyk bere flota boteretsua zuzendu zuen Osawaren agindupeko japoniar Iparraldeko Indarraren atzetik. Talde tranpa hori ontzidiaren hegazkin-ontzi batek, Zuikaku ontziak, hiru hegazkin-ontzi arinek, Ise klaseko bi hibrido korazatu-hegazkin-eramaile eta haien bizkartzainek osatzen zuten. Engainua arrakastatsua izan zen, bost hegazkin-ontzi eta hegazkin-ontzi arin (600 aireontzi baino gehiago zeramatzaten), sei hegazkin-ontzi azkar, zortzi bidaia-ontzi eta berrogei bat suntsitzaile urrundu baitzituen. Gauean zehar, Kuritaren indarrak San Bernardino itsasartetik nabigatu zuen, eta egunsentia baino pixka bat geroago, Samarreko guduan, inguruan egon zen talde estatubatuar bati eraso zion, tropa inbaditzaileei gertuko laguntza emateko. Talde txiki horrek «Taffy 3» izena zuen, eta sei eskolta-hegazkin, hiru destruktore handi eta lau eskolta destruktore zituen. Guduaren hasierako borrokaldietan, Yamatok etsaiak eraso zituen lehen eta azken aldiz bere ibilbidean, Estatu Batuetako hainbat ontzitan zuri eginez, bere bateria nagusiekin USS Gambier Bay eskolta hegazkin-ontzian hainbat kolpe egin ondoren, torpedo batzuk ikusi zituzten korazatuarenganako norabidean, eta borrokatik urruntzera behartu zuten, saihesteko, eta ezin izan zuten berriro sartu, 127 mm-ko kanoiak eta torpedoak, besterik ez izan arren, eta kalibre handiko kanoien su azpian egon arren, AEBetako lurrazaleko ontzi arinak, Taffy 3ko eskolta-hegazkinen F4F Wildcat eta TBF Avenger hegazkinen laguntzarekin. hain sutsuki eraso zioten, ezen Kuritak uste izan baitzuen hegazkin-ontzi estatubatuarren indar oso bati aurre egiten ari zitzaiola bere ontziekin. Akats baten ondorioz, ontzidiko sei hegazkin-ontziri, hiru gurutzontziri eta bi destruktoreri aurre egiten ari zitzaiela jakinarazi zioten, eta Kuritak borrokatik erretiratzeko agindu zien bere ontziei. Yamatoak kalte larririk jaso gabe utzi zuen borroka, hiru bonba baino ez baitziren erori bere posiziotik gertu, eta hamazazpi baja izan baitzituen erretiratzean metrailadore batek su hartu zuelako. Japoniarrek hiru gurutze-ontzi astun eta itsas bidaia arin bat galdu zituzten, baina trukean eskolta estatubatuarreko bi hegazkin-ontzi, bi suntsitzaile eta eskolta destruktore bat hondoratu zituzten. Borrokaren ondoren, Yamatoa eta Kuritaren indarretik geratzen zena Bruneira itzuli ziren. 1944ko azaroaren 15ean, Korazatuen 1. Dibisioa desegin egin zen, eta Yamato ontzia Bigarren Flotako intsignia ontzi izendatu zuten. Azaroaren 21ean, Ekialdeko Txinako itsasoan Kureko itsas basera erretiratzen ari zela, USS Sealion itsaspekoak eraso zion Yamatoko gudu-taldeari, Kongo korazatua eta Urakaze destruktorea hondoratzea lortu zuena. Azaroaren 25ean Kōsaku Aruga kapitaina Yamatoko komandante izendatu zuten

TEN-GŌ OPERACINOA:

1945eko urtarrilaren 1ean, Yamatoa, Haruna eta Nagatoa Akorazatuen 1. Dibisio transferitu ziren. Yamato hegazkin-ontziko 1. dibisiora bidali zuten. Martxoaren 19an, Estatu Batuetako aireontziak, Enterprise, Yorktown eta Intrepid hegazkin-eramaileetatik zetozenak, eraso egin zioten Kureri, eta 16 gerraontzi kaltetu zituzten arren, Yamatok kalte txikiak jaso zituen soilik gertuko inpaktuengatik eta zubira erori zitzaion bonba batengatik. Kawanishi N1K ehiza-eskuadroi batek esku hartu zuen, hegaldi-instruktore beteranoek gidatuta, eta horrek eragotzi zuen Aliada sartze horrek kalte handiagoa egitea basean eta hango ainguratutako nabeetan, eta Yamato Nasami kanalean mantso maniobratuz baliatu zen. Japoniar artxipelagoa inbaditu aurretik, Aliatuen indarrek Okinawa inbaditu zuten apirilaren 1ean. Japoniar Armada Inperialaren erantzuna Ten-Gō Operazioa deiturikoa antolatzea izan zen, Japoniari geratzen zitzaizkion lur gaineko itsas indar gehienen esku-hartzea ekarriko zuena. Yamatoak eta bere eskoltak, Yahagi gurutze-ontziak eta zortzi destruktorek osatua, Okinawa uhartera nabigatu beharko lukete, eta, bertan oinarritutako kamikaze unitateekin eta armadarekin batera, Okinawan eta inguruan dauden aliatuen indarrei eraso. Yamatoak hondoa jo beharko luke hondartza batean, hondoratu ezinezko artilleria-kokaleku bihurtzeko, eta borrokan jarraitu bere suntsipenera arte. Misio honetarako prestatzen ari zirela, Yamatoak posible zen munizio guztia ontziratu zuen martxoaren 29an. Japoniako planaren arabera, ontziek Okinawarako bidaiarako behar adina erregai izan behar zuten, baina % 60raino hornitu zituzten, ahalmena, tokiko baseko komandanteek hala eskatuta. Apirilaren 6ko 15: 20an abiatu zen Tokuyamatik «Azaleko Erasorako Indar Berezi» izendatua. Japoniarrentzat zoritxarrez, indar aliatuek beren irrati transmisioak geldiarazi eta deszifratu zituzten, eta Ten-Gō operazioaren nondik norakoak ezagutzen zituzten. 20: 00ak aldera, japoniarren asmoen beste baieztapen bat iritsi zitzaien, Bungo Suidō itsasartean nabigatzen ari zen Azalera Erasotzeko Indar Berezia Threadfin eta Hackleback itsaspeko estatubatuarrek ikusi zutenean. Horiek hegazkin-ontzi estatubatuarren indar nagusiari Yamatoa aurkitu zutela jakinarazi zioten, baina ezin izan zuten eraso, 22 korapiloko (41 km/h) eta muturreko sigi-saga zihoan japoniar ontzien abiadura zela eta. AZKENENGO BATAILOA

apirilaren 7ko goizaldean, Yamatoko tripulazioa borroka-postuetan zegoen, eta prest hegazkinen aurkako ekintzetarako. Lehen aireontzi aliatua Lur Gaineko Erasoaren Indar Bereziarekin harremanetan jarri zen 08: 23an, eta handik gutxira bi ur-hegazkin iritsi ziren. Hurrengo bost orduetan, Yamatok Beehive 3 Shiki tsujodan jaurtigaiak jaurti zizkien aliatuen hegazkinei, baina ezin izan zien jarraitu. Yamatok bere lehen radar kontaktua lortu zuen hegazkin batekin 10: 00etan eta ordubete geroago F6F Hellcat hegazkin estatubatuarrak agertu ziren Japoniako edozein aireontziri aurre egiteko, baina inork ez zuen egin. 12:30 aldera, 280 hegazkin bonbaketari eta torpedo-hegazkin iritsi ziren Japoniako formazioaren gainera. Asashimo destruktorea taldetik banandu zen bere turbinetako arazoen ondorioz, eta USS San Jacintoko aireontzi-destakamendu batek harrapatu eta hondoratu zuen. Lurrazaleko Erasoaren Indar Bereziak bere abiadura 24 korapiloraino (44 km/h) handitu zuen eta airekoen aurkako defentsaren neurri estandarrak martxan jarri zituen: suntsitzaileak Yamatoa inguratzen hasi ziren. Lehen hegazkina 12: 37an oldartu zitzaion. Yahagiak buelta eman zuen eta 35 korapiloraino (65 km/h) azeleratu zuen erasotzaileetako batzuk herrestan eramateko ahaleginean, eta maniobra arrakastatsua izan bazen ere, arreta galdu zuen aireontzien kopurua oso txikia izan zen. Yamatoak lau minutuz ez zuen talkarik jaso, 12: 41ean bi bonbek 25 mm-ko bi bateria hirukoitz suntsitu eta estalkian zulo bat ireki zuten arte. Orduan hirugarren bonba batek radar gela eta 127 mm-ko bateria popako istriborrera suntsitu zituen. 12: 46an, beste bi bonbak korazatuaren ababorrera jo zuten, bata 155 mm-ko txopako erdiko dorretxoaren aurrean eta bestea kanoiaren goialdeko eskuinaldean. Kalte handiak eragin zizkioten dorretxoari eta haren munizio-zapiei, eta gizon bakarra atera zen bizirik. 12: 45ean torpedo bakar batek jo zuen Yamatoren ababorrean, ontzi osoa astinduz. Eragin horretatik bizirik atera zirenetako asko gero metrailatu zituztelako edo korazatuarekin hondoratu zirelako, xehetasunak zalantzazkoak dira, baina Garzke eta Dulin historialariek kalte gutxi eragin zituela jasotzen dute. Handik gutxira, hiru torpedok korazatua harrapatu zuten. Bi inpaktu baieztatuta daude ababorrera makina gelatik gertu eta galdara-gelan, hirugarrena lehiatua da, baina Garzkek eta Dulinek uste dute litekeena dela, Yamatoren lema osagarriaren aretoan uholdea egotea azalduko lukeelako. Erasoa 12: 47an amaitu zen, korazatua 5-6º-tik abababorreko eskora batekin utziz, eta 1 ºC-tan baino ez zen geratu, kontrako uholdeari esker, ontziaren kontrako aldeko konpartimentuak nahita urperatzea. Galdara-gela bat desgaitu zuten, korazatuaren abiadura apur bat murriztuz, eta metrailatzeak 25 mm-ko aireko kanoien operadore asko ezgaitu zituen, eta horrek nabarmen murriztu zuen haren eraginkortasuna.

Hirugarren eraso suntsitzaileena 13: 40an gertatu zen. Gutxienez lau bonbak Yamatoren gainegitura jo zuten eta 25 mm-ko kanoietako artilleroen artean oso baxu egin zuten. Zenbait tiro erratuk kanpoko estalkia jo zuten, torpedoen aurkako defentsa partzialki arriskuan jarriz. Garrantzitsuagoak izan ziren torpedoen lau inpaktu berri. Horietako hiruk ababorrera jo zuten, galdara-gelaren uholdea areagotuz eta alboko galdara-gela eta lema-gela urez betez. Lema-gela urpean zegoela, ontziak maniobra guztiak galdu zituen, eta istriborreko bira batean trabatuta geratu zen. Laugarren torpedoak, seguruenik, istriborreko makina-gela jo zuen, banda horretako beste hiru makina-gelekin batera, eskora ababorrera murrizteko uholde-prozesuan zegoena. Torpedoaren eztandak ur gehiago sartu zen, eta tripulatzaile asko harrapatu zituen ihes egin ahal izan baino lehen. 14: 02an itsasontzia uzteko agindua eman zen. Ordurako Yamatoaren abiadura 10 korapilokoa zen (19 km/h) eta bere eskora etengabe igotzen zihoan. Suteak kontrolik gabe erretzen ari ziren ontziaren hainbat ataletan, eta sute-alarmak jotzen hasi ziren zubian, aurreko dorretxoetako munizio-biltegietako tenperatura kritikoen berri emanez. Ohiko praktika biltegiak urez betetzea izango zen, eztanda ez gertatzeko, baina lan hori egin behar zuten ponpaketa-estazioak erabili gabe geratu ziren aurreko uholdeen ondorioz.14: 05ean Yahagi hondoratu egin zen, hamabi bonba eta zazpi torpedo jota. Aldi berean, torpedo-ontziek Yamatori eraso zioten istriborreko aldetik. Bere eskora hain zen handia, ezen torpedoek kroskoaren hondoa jo baitzuten. Korazatuak ezinbestean ababorrera mugitzen jarraitzen zuen, 23 minutu eta 14: 20ak aldera energia elektrikoa itzali zen eta 25 mm-ko bateriak itsasora erortzen hasi ziren. Hiru minutu geroago Yamato irauli egin zen. 460 mm-ko dorretxo nagusiak barbetetatik askatu ziren, eta korazatuaren iraulketak hurrupatze-indar bat sortu zuen, harengandik urrun igeri egiten saiatzen ziren tripulatzaileak erakartzen zituena. Bira bi branka-biltegietako 120º-ra iritsi zenean eztanda izugarria izan zen. Ateratzen den onddo-hodeia, 6 km-ko altuerakoa, Kioshun ikusi ahal izan zen, 160 km-ra. Yamatoa berehala hondoratu zen, eta berekin eraman zituen 2332ko tripulazio bateko 2055 gizon, Seiichi Itō almiranteordea barne, flotaren komandantea. Bizirik atera ziren bakanak gainerako lau suntsitzaileek erreskatatu zituzten, erasotzaileek errespetatu zituztenak eta Japoniara itzuli ahal izan zirenak.

Erreferentziak

Jentschura, Jung y Mickel, 1977, p. 38.
Skulski, 2004, p. 8.
Jentschura, Jung y Mickel, 1977, p. 39.
Jackson, 2000, p. 74.
Willmott, 2000, p. 32.
Garzke y Dulin, 1985, p. 44.
Garzke y Dulin, 1985, p. 45-51.
Garzke y Dulin, 1985, p. 55.
Johnston y McAuley, 2000, p. 123.
Skulski, 2004, p. 8–11.
Johnston y McAuley, 2000, p. 122.
Wilmott, 2000, p. 32.
Garzke y Dulin, 1985, p. 52-54.
Garzke y Dulin, 1985, p. 53.
Garzke y Dulin, 1985, p. 50-51.
(Garzke y Dulin, 1985, p. 54)
Jackson, 2000, p. 75.
Jackson, 2000, p. 128.
Johnston y McAuley, 2000, p. 180.
Skulski, 2004, p. 10.
Whitley, 1998, p. 211.
Ballard, 1999, p. 36.
(Hackett y Kingsepp, 2016)
Whitley, 1998, p. 212.
(Whitley, 1998, p. 213)
(Steinberg, 1978, p. 147)
(Garzke y Dulin, 1985, p. 56)
(Reynolds, 1982, p. 139)
(Reynolds, 1982, p. 152)
Saltar a: ^a ^b ^c ^d ^e (Garzke y Dulin, 1985, p. 57)
(Garzke y Dulin, 1985, p. 58)
(Skulski, 2004, p. 11)
(Reynolds, 1982, p. 156)
(Garzke y Dulin, 1985, p. 59)
«Yamato (Battleship, 1941–1945) — in the Battle of Leyte Gulf». Japanese Navy Ships. Naval Historical Center, United States Department of the Navy. 13 de mayo de 2000. Archivatuta urriaren 3. Consultatuta 2011 urriaren 3.
(Steinberg, 1980, p. 60)
(Steinberg, 1980, p. 63)
(Wheeler, 1980, p. 183)
(Jackson, 2000, p. 129)
(Reynolds, 1982, p. 160)
(Reynolds, 1968, p. 338)
(Feifer, 2001, p. 7)
(Reynolds, 1982, p. 166)
(Garzke y Dulin, 1985, p. 60)
(Garzke y Dulin, 1985, p. 60-61)
Garzke y Dulin, 1985, p. 62-63)
(Garzke y Dulin, 1985, p. 63)
(Garzke y Dulin, 1985, p. 64-65)
Tully, Anthony . «Located/Surveyed Shipwrecks of the Imperial Japanese Navy». Mysteries/Untold Sagas of the Imperial Japanese Navy.
(Garzke y Dulin, 1985, p. 65)
(Reynolds, 1982, p. 169)
(Whitley, 1998, p. 216)
«Remains of sunken Japanese battleship Yamatodiscovered». Reading Eagle. Associated Press.
(Evans y Peattie, 1997, p. 298, 378)
«A bomb survivors leery of battleship hype». Yomiuri Shimbun.
(Yoshida y Minear, 1999, p. 17); (Evans y Peattie, 1997, p. 378)
(Skulski, 2004, p. 7)
Bill Gordon (2010 martzoaren 27). «Battleship Yamato Memorial Tower
«Outline». Hiroshima, Japón: Yamato Museoa. 2008.
«Yamato Museum Leaflet»(PDF). Hiroshima, Japón: Yamato museoa.
«Yamato—Kure Maritime Museum Leaflet» (PDF). Hiroshima, Japón: Yamato Museoa
(Mizuno, 2007, p. 106, 110–111, 121–122)
(Levi, 1998, p. 72)
(Wright, 2009, p. 99)
(Mizuno, 2007, p. 114–115)
Uchu Senkan Yamato 2199, IMDb.
» [Yamato filmerako korazatuaren edizio berezia] (en japonés). Tamiya Corporation. 2005eko abenduaren 14a. Jatorrizkotik 2011ko irailaren 29an artxibatu zen.
» [One Piece is a Runaway Hit, Could It Surpass Yamato and Aibou...]. Hollywood Channel (en japonés) (Japón: Broadmedia). 13 de diciembre de 2009. Archivado desde el originalel 5 de marzo de 2010. Consultado el 4 de octubre de 2011.！» [Seems AibouWill be a 5 Billion Yen Big Hit? Mizutani and Terawaki Makes an Entrance on Opening Day in High Spirits!]. CinemaToday (en japonés) (Japón: Welva).

Bibliografía

Ballard, Robert D. (1999). Return to Midway (en inglés). Londres: Wellington House. ISBN 0304352527.
Evans, David C.; Peattie, Mark R. (1997). Kaigun: Strategy, Tactics, and Technology in the Imperial Japanese Navy, 1887–1941. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 0-87021-192-7.
Feifer, George (2001). «Operation Heaven Number One». The Battle of Okinawa: The Blood and the Bomb. The Lyons Press. ISBN 1585742155.
Garzke, William H.; Dulin, Robert O. (1985). Battleships: Axis and Neutral Battleships in World War II. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 9780870211010.
Hackett, Bob; Kingsepp, Sander (2016). «IJN Battleship Yamato: Tabular Record of Movement». combinedfleet.com.
Jackson, Robert (2000). The World's Great Battleships (en inglés). Brown Books. ISBN 1-89788-460-5.
Jentschura, Hansgeorg; Jung, Dieter; Mickel, Peter (1977). Warships of the Imperial Japanese Navy, 1869–1945. Annapolis: United States Naval Institute. ISBN 0-87021-893-X.
Johnston, Ian; McAuley, Rob (2000). The Battleships . MBI Publishing Company. ISBN 0-7603-1018-1.
Levi, Antonio (1998). ««The New American Hero: Made in Japan»». Kittelson, Mary Lynn: The Soul of Popular Culture: Looking at Contemporary Heroes, Myths, and Monsters. (Illinois: Open Court Publishing Company). ISBN 0812693639.
Mizuno, Hiromi (2007). «When Pacifist Japan Fights: Historicizing Desires in Anime». En Lunning, Frenchy, ed. Mechademia (Minnesota, United States: University of Minnesota Press) 2 (Networks of Desire). ISBN 9780816652662. ISSN 1934-2489.
Reynolds, Clark G. (1968). The Fast Carriers; The Forging of an Air Navy . Nueva York, Toronto, Londres, Sídney: McGraw-Hill Book Company. ISBN 9781557507013.
Reynolds, Clark G. (1982). The Carrier War. Time-Life Books. ISBN 0-8094-3304-4.
Skulski, Janusz (2004). The Battleship Yamato: Anatomy of a Ship. Conway Maritime Press. ISBN 978-0-85177-940-9.
Spurr, Russell (1981). A Glorious Way to Die: The Kamikaze Mission of the Battleship Yamato, April 1945. (en inglés). Newmarket Press. ISBN 0-937-85800-5.
Steinberg, Rafael (1978). Island Fighting. Time-Life Books Inc. ISBN 0-8094-2488-6.
Steinberg, Rafael (1980). Return to the Philippines (en inglés). Time-Life Books Inc. ISBN 0-8094
Wheeler, Keith (1980). War Under the Pacific
. Time-Life Books Inc. ISBN
Whitley, M. J. (1998). Battleships of World War Two: An International Encyclopedia. Naval Institute Press. ISBN 1-55750-184-X.
Willmott, H.P. (2000). The Second World War in the Far East(en inglés). Wellington House. ISBN 9780061142062.
Wright, Peter (2009). «Film and Television, 1960–1980». En Bould, Mark; Butler, Andrew; Roberts, Adam et al., eds. The Routledge Companion to Science Fiction. Oxon, Reino Unido Routledge. ISBN 0-415-45378-X.
Yoshida, Mitsuru; Minear, Richard H. (1999) [1985]. Requiem for Battleship Yamato. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 1557505446. OCLC 40542935.