Edukira joan

Urizaharra

Koordenatuak: 42°38′39″N 2°42′49″W / 42.6443°N 2.7135°W / 42.6443; -2.7135
Wikipedia, Entziklopedia askea
(«Urizahar» orritik birbideratua)
Urizaharra
 Araba, Euskal Herria
Urizaharreko harresiko hego-ataria

Urizaharreko armarria

Administrazioa
EstatuaEspainia
ErkidegoaEuskal Autonomia Erkidegoa
LurraldeaAraba
EskualdeaArabako Mendialdea
Izen ofiziala Peñacerrada / Urizaharra
AlkateaJuan Jose Betolaza Pinedo (Agrupacion Municipal Independiente)
Posta kodea01212
INE kodea01044
Herritarraurizahartar
Kokapena
Koordenatuak42°38′39″N 2°42′49″W / 42.6443°N 2.7135°W / 42.6443; -2.7135
Map
Azalera57,06 km²
Garaiera755 metro
Distantzia25 km Gasteiza
Demografia
Biztanleria302 (2023)
−8 (2022)
alt_left 109 (6,1) (P,3) 152 alt_right
Dentsitatea4,91 bizt/km²
Hazkundea
(2003-2013)[1]		% 1,51
Zahartze tasa[1]% 24,41
Ugalkortasun tasa[1]‰ 0
Ekonomia
Jarduera tasa[1]% 91,67 (2011)
Genero desoreka[1]% -6,49 (2011)
Langabezia erregistratua[1]% 4,14 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1]% 15,95 (2010)
Kaleko erabilera [2]%  (2016)
Etxeko erabilera[3]% 5.13 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera dataXIII. mendea

Urizaharra (ofizialki Peñacerrada / Urizaharra) Arabako hegoaldeko udalerri bat da, Mendialdeko eskualdekoa. Gasteiztik 25 bat kilometrora dago, Trebiñu eta Errioxa artean. Izen bereko herria udalerriaren erdialdeko eremuan dago, Jugalez ibaiaren ezker bazterrean.

Urizaharra kokatuta dagoen muinoaren ikuspegia

Izena

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urizaharra izenaren amaierako -a artikulua da, eta deklinatzean honela egin behar da: Urizaharra, Urizaharrarekin..., baina Urizaharrean, Urizaharreko, Urizaharretik, Urizaharrera... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa daramanean; adibidez: Urizahar maitea, Urizahar osoan, Gure Urizahar hau...[4]

Geografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urizaharra mugatzen dute Trebiñuko Konderriko mendiek iparraldean, eta Kantabria mendilerroak hegoaldean. Udalerrian Artxabal mendia dago, 1.172 metroko garaiera duena.

Herrera mendateak udalerria lotzen du Errioxarekin.

754 metroko garaieran kokaturik dago.[5]

Udalerri mugakideak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
 Trebiñu Trebiñu Trebiñu
Zanbrana Urizaharra, Lagran eta Lañuko Komunitatea eta Lagran
Mendebaldea
   Urizaharra  
Ekialdea
Bastida eta Errioxako San Vicente de la Sonsierra Errioxako Abalos eta San Vicente de la Sonsierra Lagran eta Samaniego

Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urizaharreko Erdi aroko hiribildua XIII. mendean sortu zen[6].

Herritik gertu lau gazteluren hondarrak daude: Urizaharreko, Mendiluzeko, Herrerako eta Villamonteko gazteluenak, hain zuzen ere.

1838ko ekainaren 20 eta 22 artean, Lehen Karlistaldian, Urizaharreko gudua gertatu zen.

Banaketa administratiboa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urizaharreko udalerria 7 herriz osatua dago:

Horiek guztiek dute kontzejua. Barojak eta Zumentuk kontzeju bakarra osatzen dute. Besteek herri bakar bateko kontzejuak osatzen dituzte.[5]

Demografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2022ko erroldaren arabera, Urizaharra herriak 144 biztanle zituen.[5]

2023ko urtarrilaren 1eko Eustateko datuen arabera, 151 biztanle horietatik, 88 gizonezko eta 63 emakumezko ziren. Adin taldeei dagokionez, biztanleen % 17,2 0 eta 19 urte bitartekoa zen; % 62,9, 20 eta 64 urte bitartekoa; eta % 19,9, 65 urte baino gehiagokoa.[7]


Urizaharreko biztanleria

Politika

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sakontzeko, irakurri: «Hauteskundeak Urizaharrean»
Urizaharreko udaletxea

2023-2027 legegintzaldia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2023ko hauteskundeen ondorengo Urizaharreko udalbatza

Alderdia

2023ko maiatzak 28
Zinegotziak Boto kopurua
Agrupacion Municipal Independiente (AMI)
5 / 7
124 (% 65,96)
Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)
2 / 7
49 (% 26,06)
Euskadiko Alderdi Sozialista-Euskadiko Ezkerra (PSE-EE)
0 / 7
11 (% 5,85)
Alderdi Popularra (PP)
0 / 7
4 (% 2,13)
Datuen iturria: Hauteskunde emaitzak. Eusko Jaurlaritza

Boletin Oficial del Territorio Historico de Alava (Gaztelaniaz)

Alkateak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hauek izan dira Urizaharreko azken alkateak:

Alkatea Agintaldi hasiera Agintaldi amaiera Alderdia[8]
Adolfo Samaniego Samaniego[8][9] 1979 1983 Zentro Demokratikoaren Batasuna
Jose Luis Alonso Fernandez[8][9] 1983 1987 Euzko Alderdi Jeltzalea
Jose Luis Salazar Roa[8] 1987 1991 Euzko Alderdi Jeltzalea
Jose Luis Alonso Fernandez[8][9] 1991 1995 Euzko Alderdi Jeltzalea
Eduardo Gonzalez Lopez de Lacalle[8] 1995 1999 Euzko Alderdi Jeltzalea
Domingo Luis Montoya Campo[8] 1999 2003 Euzko Alderdi Jeltzalea
Luisa Maria Alonso Pinedo[8] 2003 2007 Agrupacion Municipal Independiente
Luisa Maria Alonso Pinedo[8][10][11][12] 2007 2011 Agrupacion Municipal Independiente
Edorta Alonso Pinedo[8][13] 2011 2015 Agrupacion Municipal Independiente
Juan Jose Betolaza Pinedo[8][14][15] 2015 2019 Agrupacion Municipal Independiente[15]
Juan Jose Betolaza Pinedo[8][15][16][17] 2019 2023 Agrupacion Municipal Independiente[15]
Juan Jose Betolaza Pinedo[16][17][18] 2023 Jardunean Agrupacion Municipal Independiente[19]

Garraioa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Araba Bus sareko  lineak zerbitzua ematen dio udalerri honi:

 Araba Bus
 Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠
9 Gasteiz
(geltokia)		 Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (unibertsitatea) • Armentia Trebiñu • Argote • Albaita • Baxauri • Obekuri • Navarrete • Bernedo • Meanuri • Meano • Ekora • Oion • Logroño (Portales)
Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (unibertsitatea) • Armentia Trebiñu • Urizaharra • Leza (ospitalea) • Guardia • Guardia (hotel-gasolindegia) • Logroño (Portales)		 Logroño
(geltokia)

Gainera, Eskualdeko Garraioa sareak 2 linea ditu udalerrian:

 Eskualdeko Garraioa
 Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠
16 Armentia T.
Trebiñu		 Arluzea • Markiz • Saseta • Urarte • Paritza • Lañu • Albaita • Fuidio • Faidu • Mesantza • Samiano • San Martin Galbarin • Torre • Argote • Axarte • Agilu • Marauri • Ogeta • Saratsu • Pedruzo • San Vicentejo • Imiruri • Uzkio Armentia T.
Trebiñu⁠
20 Urizaharra
Armentia T.
Trebiñu		 Faidu • Pipaon • Lotza • Montoria • Pagoeta • Moraza • Baroja • Taravero • Sanmartinzar • Arana Urizaharra
Armentia T.
Trebiñu

Azpiegiturak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kultura

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jaiak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ondasun nabarmenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urizahartar ezagunak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Argazki galeria

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  3. ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  4. ↑ Euskaltzaindia. (PDF) 150. arauaː Arabako herri izendegia. (Noiz kontsultatua: 2024-06-02).
  5. ↑ a b c «Arabako Toki Erakundeak» Arabako Foru Aldundia (Noiz kontsultatua: 2023-11-04).
  6. ↑ «Urizaharra: Hegoaldeko atariaren herria» Alea (Noiz kontsultatua: 12/07/2019).
  7. ↑ (Gaztelaniaz) «Población por entidades de población de Álava, según sexo, grupos de edad y nacionalidad.» Eustat (Noiz kontsultatua: 2023-10-30).
  8. ↑ a b c d e f g h i j k l (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-03-21).
  9. ↑ a b c «Peñacerrada-Urizaharra» Auñamendi Eusko Ikaskuntza (Noiz kontsultatua: 2020-04-13).
  10. ↑ (Gaztelaniaz) «La localidad alavesa de Peñacerrada acoge este domingo la Feria del Caballo» Europa Press 2009-09-02 (Noiz kontsultatua: 2023-09-14).
  11. ↑ (Gaztelaniaz) «La Plataforma contra la línea de 400 kV alega que la información del anteproyecto es "insuficiente"» Diario de Noticias de Navarra 2010-05-14 (Noiz kontsultatua: 2023-09-14).
  12. ↑ (Gaztelaniaz) «La nueva carretera de Peñacerrada da ya servicio a mil vehículos cada día» Diario de Noticias de Álava 2011-03-16 (Noiz kontsultatua: 2023-09-14).
  13. ↑ (Gaztelaniaz) «Movistar 'cuelga' a Peñacerrada» Diario de Noticias de Álava 2013-12-06 (Noiz kontsultatua: 2023-09-14).
  14. ↑ (Gaztelaniaz) «Nexo común en las alturas del Toloño» Diario de Noticias de Álava 2016-06-04 (Noiz kontsultatua: 2023-09-14).
  15. ↑ a b c d (Gaztelaniaz) «Encaje de bolillos municipal» Diario de Noticias de Álava 2019-06-10 (Noiz kontsultatua: 2023-10-08).
  16. ↑ a b (Gaztelaniaz) «Amado Martínez de Iturrate gana en Erriberabeitia con Ribera Baja Bizirik» Gasteiz Hoy 2023-05-28 (Noiz kontsultatua: 2023-05-30).
  17. ↑ a b «EH Bilduk irabazi du Lagranen eta independenteek garaipena sendotu dute» Alea 2023-05-29 (Noiz kontsultatua: 2023-05-31).
  18. ↑ (Gaztelaniaz) «Todos los alcaldes y alcaldesas de Álava, pueblo a pueblo» Diario de Noticias de Álava 2023-06-18 (Noiz kontsultatua: 2023-09-22).
  19. ↑ (Gaztelaniaz) «Estos son los partidos que se presentan en cada pueblo de Álava el 28M» Gasteiz Hoy 2023-04-26 (Noiz kontsultatua: 2023-10-07).
  20. ↑ «Prestamero Sodupe, Diego Lorenzo» Auñamendi Eusko Ikaskuntza (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  21. ↑ «Ramírez de la Piscina, Pedro Manuel» Auñamendi Eusko Ikaskuntza (Noiz kontsultatua: 2020-04-13).
  22. ↑ «[GONBIDAPENAK AGORTUTA Haizea»] Oihaneder Euskararen Etxea (Noiz kontsultatua: 2023-08-19).

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Wikiatlasa


Urizaharreko herriak

Baroja • Faidu • Lotza • Montoria • Pagoeta • Urizaharra

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Urizaharra&oldid=9850459"(e)tik eskuratuta