Ureta

Ureta
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Herriko aireko ikuspegia, 2020. urtean
Kokapena
Herrialdea	Nafarroa Garaia
Eskualdea	Pirinioak
Udalerria	Erroibar
Administrazioa
Mota	etxalde
Izen ofiziala	Ureta
Posta kodea	31695
Herritarra	uretar
Geografia
Koordenatuak	42°57′50″N 1°24′19″W
Garaiera	753 metro
Distantzia	36,1 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	6 (2020)

Ureta Erroibar ibarreko etxalde bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioak eskualdean.

2020 urtean 6 biztanle zituen.

Bertako biztanleak uretarrak dira.

Izena

Ureta toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:

• Ureta (1245)
• Urcia (1268)
• Uireta (1275)
• Hureta (1280)
• Ureta (1327)
• Uret (1330)
• Hureta (1428)
• Vreta (1532)
• Ureta (1532)

Etimologia

Ureta toponimoa izen gardena da. Ur eta eta (kokapen atzizki plurala) hitzeten arteko elkarketa da. "Uren lekua" bezala birformulatu liteke.

Geografia

Ureta Erroiberran dago.

Ingurune naturala eta klima

Erroiberraren azalera handia dela eta bi klima ezberdin daude, iparraldeko klima azpiatlantiarra, pagadi ugari eta urte osoko prezipitazioekin, eta hegoaldeko klima azpimediterraneoa, basa pinuekin eta uda garaiko bi hilabete idorrekin. Urteko batez besteko prezipitazioak 1 200 mm dira hegoaldean, eta 2 000 mm ibarraren iparraldean. Batez besteko tenperatura 7 eta 10 gradu bitartekoa da.

Urteroko egun euritsuak 120 izaten dira ibarraren hegoaldean eta 140-150 egun iparraldean. Gunerik menditsuenetan egun euritsuak 150 baino gehiago izan daitezke.

Estazio meteorologikoak

Erroiberran dagoen Aurizperri kontzejuan, itsasoaren mailatik 871 metrora, Nafarroako Gobernuak 1972an jarritako estazio meteorologikoa dago. Gainera, 1975an, beste estazio meteorologiko bat inauguratu zen Erro kontzejuan, itsasoaren mailatik 672 metrora. Erroko estazioa da Uretarako balio egokienak ematen dituena, hurbilen dagoena baita.

Datu klimatikoak (Erro, 1975-2020)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	18.0	21.0	23.0	26.0	32.0	37.0	39.0	40.0	36.0	28.0	22.0	20.0	40.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	6.8	7.9	11.0	12.8	17.4	21.5	24.2	24.7	21.1	16.4	10.6	7.6	15.2
Batez besteko tenperatura (ºC)	2.8	3.4	6.0	7.7	11.7	15.6	18.0	18.1	14.7	11.0	6.5	3.6	9.9
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-1.3	-1.1	1.1	2.6	6.1	9.6	11.8	11.6	8.2	5.6	2.3	-0.5	4.7
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-9.2	-8.1	-5.0	-2.5	0.0	3.1	5.7	4.8	1.8	-1.4	-5.0	-8.3	-2.0
Batez besteko prezipitazioa (mm)	134.1	121.5	116.4	142.7	102.5	63.9	53.6	52.8	81.4	123.0	156.3	153.4	1301.6
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm)	71.5	63.5	67.4	59.9	60.0	60.0	61.3	100.0	110.0	86.8	83.5	88.0	110.0
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	13.5	11.9	12.4	15.1	14.6	9.8	7.0	7.6	9.3	13.1	14.2	14.4	142.8
Elur egunak (≥ 1 mm)	3.0	4.0	3.0	2.1	0.3	0.0	0.0	0.0	0.0	0.1	1.4	2.1	15.9
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua

---

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.

Ikusi edo aldatu datu gordinak.

Hirigintza

Kaleak

Herriak kale bakarra ditu:

• Ureta karrika

Etxeak

Herriak 11 etxe ditu:

Historia

Antzinako jaurerri erreengo bat izan zen, 1280an Mezkiritzekin batera 188 soldatako urteroko bular bat eta 66 garagar eta olozko kahitze bat zor zituena. Orreagako Santa Mariak zelai bat erosi zuen 1361-1364an eta beste bat hurrengo mendearen hasieran.

Ondoren, jaurerri izan zen, XIX. mendearen lehen erdian jurisdikzio mota hau desagertu zen arte, eta, beraz, berezitasun administratibo nabarmenak mantendu zituen. 1524an, Uretako etxe eta jauregiko jaun zen Frantses Aiantz eta bere seme Martinek auzia izan zuten Joan Beaumontekoaren eta bere emazte Maria Aiantzen aurka Erronkaribarren errentari eta Erlantz eta Arra herbehereei buruz. XIX. mendearen hasieran, Ureta, ibarreko alkatea, Erroko bizkondesak izendatzen zuena, eta herriko errejidoreak gobernatzen zituzten, txandaka auzotarren artean izendatuak. Erretorearen hornidura Zangozako Ureta etxeari zegokion; irin-errota bat zebilen Erro ibaiaren gainean.

Bere eliza, Done Ibaneri eskainia dago, jada XIV. mendean.

Demografia

2020 urteko erroldaren arabera 6 biztanle zituen Uretak.

2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020
9	9	9	9	9	9	9	10	10	10	10	10	10	10	9	9	9	5	6	6	6

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Kultura

Euskara

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Erroibarko herri guztiak sailkatu zituen, hegoaldeko goi-nafarrera euskalkian, Pirinio ibarretik Esteribar eta Artzibar ibarrekin hitz egiten zena.

Koldo Zuazok, 2010ean, Erroiberrak nafarrera euskalkian sailkatu zituen.

Uretako azpieuskalkia erroibarrera da, eta, zehazki, Iparerroibartar aldaera. 2007ko udazkenean, 3 euskaldun behintzat baziren Zilbetin eta Uretan, baina horietako bat besterik ez zen 50 urtetik beherakoa.

Euskararen Foru Legea

Sakontzeko, irakurri: «Euskararen Foru Legea»

Nafarroako Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legeari jarraituz, Erroibar eremu euskalduneko udalerria da. 2001eko erroldan, herritarren % 24,01ek zekien euskaraz.

Ondasun nabarmenak

• Done Ibaneko eliza, Erdi Aroko kristiau eliza.
• Uretako jauregia, Erdi Aroko jauregi noblea.

Ikus, gainera

• Erroibar
• Pirinioak
• Zangozako merindadea
• Nafarroa Garaia

Kanpo estekak

• Erroibarko Udalako webgune ofiziala

• Datuak: Q3552269
• Multimedia: Ureta / Q3552269