Patrick Swayze

Patrick Swayze
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Patrick Wayne Swayze
Jaiotza	Houston, 1952ko abuztuaren 18a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Los Angeles, 2009ko irailaren 14a (57 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: pankreako minbizia
Familia
Aita	Jesse Wayne Swayze
Ama	Patsy Swayze
Ezkontidea(k)	Lisa Niemi (1975eko ekainaren 12a - 2009ko irailaren 14a)
Haurrideak	ikusi Don Swayze;
Hezkuntza
Heziketa	Coastal Carolina University (en) ; San Jacinto College (en) ; Waltrip High School (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	telebista-aktorea, zinema aktorea, egile abeslaria, aktorea, dantzaria, abeslaria, koreografoa, ahots-aktorea, zinema ekoizlea eta aikidoka (en)
Altuera	1,78 metro
Lantokia(k)	New York
Lan nabarmenak	ikusi Ghost;
Jasotako sariak	ikusi Izarra Hollywoodeko Ospearen pasealekuan ;
Musika instrumentua	ahotsa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa

Patrick Wayne Swayze (Houston, 1952ko abuztuaren 18a – Los Angeles, 2009ko irailaren 14a) estatubatuar aktore, dantzari, abeslari, musikagile eta telebistako ekoizlea izan zen. Batez ere Dirty Dancing edota Ghost filmetan gizon galaiaren papera antzezteagatik ezagun egin zen, baita 1980ko hamarkadako North and South telesaila ospetsuan hegoaldeko Orry Main ofizialaren papera egiteagatik ere. 1991n People aldizkariak "Bizirik dagoen Gizonik Sexiena" hautatu zuen.

The Beast telesailean lanean ari zen unean bertan, 2008an diagnostikatutako pankreako minbiziaren ondorioz hil zen^[1]^[2]^[3].

Biografia

Gaztaroa

Patrick Swayze 1952ko abuztuaren 18an Houston (Texas) hirian jaio zen. Haren gurasoak Patricia Patsy Yvonne Helen koreografa, dantza irakasle eta dantzaria, eta Jesse Wayne Swayze, ingenieritza erredaktorea izan ziren^[4]. Bi arreba zaharrago zituen, Vicki Lynn (1949-1994) eta Bambi (adoptatua), eta bi anaia gazteago ere bai: Don (1958an jaioa eta, bera bezala, aktorea) eta Sean Kyle (1962). Swayze aktorea telebistako John Cameron Swayze esatariaren urruneko lehengusua zen, baita Henry Karnes texastar gerlari iraultzailearen ondorengoa ere. Nahiz eta "Swayze" deitura galestar jatorrikoa izan, Swayzetarrak nagusiki irlandarrak dira (ziurrenik pixka bat apatxe ere bai). Patrick Swayze hezkuntza katolikoan hazi zen, halere hainbat erlijio eta filosofia ere ikasi zituen, horien artean I Ching, T'ai Chi, Gogoeta Transzendetala, Est, Zen Archery, Arte Martzialak eta Budismoko Mahayana eta Nichiren Shoshu adarra ere bai.

Hogei urte arte, Patrick Swayze Houston hiriko Oak Forest auzunean bizi izan zen: hango St. Rose of Lima Catholic School, Oak Forest Elementary School, Black Middle School eta Waltrip High School ikastetxeetan ikasi zuen. Gaztetatik institutuan bere gaitasun fisiko eta arte eszenikoetan zuen interesarengatik nabarmendu zen, ballet klasikoa eta izotz patinaian jardun zuen eta atletismo eta amerikar futboleko zenbait txapelketa ere bereganatu zituelarik. Gertuko San Jacinto College institutuan bi urtez gimnastika ikasi zuen.

Belauneko arazoek kirol ibilbidea eten ziotenean, bertan behera geratu zitzaizkion amerikar futbolean jarriak zituen kirol asmoak. Kirolak laga ondoren, Harkness Ballet School eta Joffrey Ballet School ikastetxeetan balleta ikasi zuen, eta dantzari profesionala izatea lortu.

1975ean, gaztaroan bere ama Patsyren dantza ikastaroetan ezagututako Lisa Niemi aktore eta dantzariarekin ezkondu zen.

Zinemagintza ibilbidea

Aurreneko antzezlanak

Swayzen lehendabiziko agerpen profesionala Disneyeko kale martxa edo desfilean dantzari moduan izan zen. Ondoren Brodwayrako ekoizpena zen Grease antzezlanan Danny Zukoren papera antzeztu zuen^[5], aurretik Skatetown, U.S.A. filman "Ace" pertsonaiaren papera antzeztuz zinemagintzan estreinatu zelarik. Telebistako M*A*S*H telesaileko Blood Brothers.("Odolezko Anaiak") kapituluan ere Sturgis pertsonaia antzeztu zuen^[6] eta 1982an The Renegades telesailan^[7] kale banda baten burua zen Bandit izeneko pertsonaia antzeztuz agerpen labur bat ere burutu zuen. The Outsiders filman C. Thomas Howell eta Rob Lowe aktorren anaia zaharraren papera antzeztu ondoren Swayze zinemagintza industria barnean bere leku bat egiten hasi zen. Hurrengo urtean Swayze, Howell, eta Howellen adiskidea zen Darren Dalton aktoreak Red Dawn filman berriz elkartu zien, ondoren Youngblood filman Lowe eta Swayze aktoreak bigarren adliz elkar topo egin zutelarik. Brat Pack adiskide taldeko kidetzat hartua izen da^[8]. Bere lehen arrakasta Estatu Batuetako Gerra Zibilan girotutako 1985eko North and South telesaila izan zen^[9].

Goraldia eta arrakasta

Swayzeri behin-behineko arrakasta eta osperako ateak irikiko zizkion papera 1987ko Dirty Dancing filmako Johnny Castle dantza irakaslearena izan zen, bertan aurretik Red Dawn filman antzezpen bikote izen zen Jennifer Grey aktoresarekin batera lan egin zuelarik. Hasiera batean Dirty Dancing filma antzokietan aste batzutarako jartzeko helburua zuen kostu baxuko proiektu soil bat besterik ez zen, segituan bideo formatura igaroko zena, baina denen harridurarako nazioartean sekulako arrakasta itzela lortu zuen. Miloi bat bideo kopiaz gain saldu zituen lehendabiziko filma izan zen, 2007. urterako mundu osoan 300$ milioieko etekinak lortuak zituen, filma honetatik zenbait telesaila eta bideo-jokoen bertsioak gauzatu zirelarik. Swayzek bere antzezpenarengatik Urrezko Globo Sarientzako izendapena bereganatu zuen eta filmaren soinu bandako "She's Like the Wind" abestiak ospea irabazi zuen^[10], halere ez hau zen batere izan Joe Cocker abeslariak abestu eta filman honetan entzuten den I've Had The Time Of My Life abestiaren parean jarrita, azken hau munduan edonon entzuten baitzen, baita noizbehinka gaur egun ere^[11].

Patrick Swayze 1989ko Oscar Sarien ekitaldian zehar.

Dirty Dancing filmaren ondoren Swayzek bere burua paper mota batean lerrokatuegia zegoela iruditu zitzaion eta zenbait aurrerakontu txikiko filmetan agertu zen, horietatik arrakastatsuena Road House izan zelarik. Orduan 1990an Ghost filamrekin bere ibilbide guztiko goreneko gailurrera ailagetu zen, bertan Demi Moore eta Whoopi Goldberg aktoresa ospetsuekin lan egin zuelarik. Filma honek sekulako talkada izan zen estatu batuar kultura herrikoian, adibide gisa, hip-hop abestietako hitzetan "I'm Swayze" ("Swayze naiz") esaldia "I'm ghost" ("Arima bat naiz", hip-hop hizkeran "Banoa" esan nahi du), betiere filmaren izenburuari aipamena eginez. 1991an Swayzek Youngblood filma protagonizatu zuen, urte berean Keanu Reeves aktorearekin batera sufzale eta banketxe lapur talde baten kontakizuna agertzen zuen Point Break filma arrakastatsuan partehartu zuelarik^[12]. Hortaz gain, People aldizkariak urte hartako "Bizidun Gizonik Sexiena" izendatu zuelarik. 1995ean To Wong Foo, Thanks for Everything! Julie Newmar filma antzeztu zuen.

Gainbehera

1998an Kaliforniako Ione herritik hurbil Letters from a Killer filma grabatzen ari zela Swayze zaldi baten gainetik erori eta zuhaitz bat jotzean larriki zauritua suertatu zen. Bi besoak apurtu eta bizkarreko lau tendoien trokatu zitzaizkion. Filmaketa bi hilabetez eten zen, baina 1999rako estreinatu zen. Swayze bere zaurietatik sendatu zen baina 2000an Billy Bob Thornton eta Charlize Theron aktoreekin batera antzeztutako Waking Up in Reno filman eta Melanie Griffith aktoresarekin antzeztutako Forever Lulu filman bere aurreko zinemagintza ibilbidea berreskuratzeko arazoak izan zituen.

2001an Donnie Darko filman agertu zen, honetan hizlari eta pedofilo baten papera antzeztu zuelarik, eta 2004an King Solomon's Mines filman Allan Quatermain abenturazalea antzeztu zuen. Bienbitartean Dirty Dancing filmearen bigarren zatia zen Dirty Dancing: Havana Nights filman izenik gabeko dantza irakasle baten papera eginez kameo bat egin zuen.

Antzerkigintzari dagokionez, 2006ko uztailaren 27an Swayzek Guys and Dolls musikal edo antzezlanan Nathan Detroit antzeztuz estreinekoz Neil Jerzak aktorearekin batera lan egin zuen^[13]^[14]^[15], eta paper horrekin 2006ko azaroaren 25rarte mantendu zen. Bere antzerkingintzako aurreko agerpenen barnean Goodtime Charley (1975)^[16] eta Chicago (2003) antzezlanak daude^[17].

Azken lanak

2007an Swayzek Christmas in Wonderland filma protagonizatu zuen. Powder Blue filman rock izar bat antzeztu zuen, bitxikeri moduan Don bere anaiarekin batera lan egin zuen lehendabiziko filma izan zela aipatu behar da. 2008an Swayzek A&E Network kateko FBIari buruzko The Beast telesailan antzeztu zuen, bere azken antzezpenean^[18].

Filmografia

Urtea	Izenburua	Papera	Oharrak
1979	Skatetown, U.S.A.	Ace Johnson
1983	Uncommon Valor	Kevin Scott
1983	The Outsiders	Darrel "Darry" Curtis
1984	Red Dawn	Jed Eckert
1984	Grandview, U.S.A.	Ernie "Slam" Webster
1985	North and South	Orry Main	Telesaila
1986	Youngblood	Derek Sutton
1986	North and South, Book II	Orry Main	Telesaila
1987	Dirty Dancing	Johnny Castle	Izendatua – Gizonezko aktore onenaren Urrezko Globo Saria - Komedia edo musikala
1987	Steel Dawn	Nomada
1988	Tiger Warsaw	Chuck "Tiger" Warsaw
1989	Next of Kin	Truman Gates	Izendatua – Aktore txarrenaren Razzie Saria (baita Road House filmarengatik ere)
1989	Road House	Dalton	Izendatua – Aktore txarrenaren Razzie Saria (baita Next of Kin filmarengatik ere)
1990	Ghost	Sam Wheat	Izendatua – Gizonezko aktore onenaren Urrezko Globo Saria - Komedia edo musikala Izendatua – Aktore onenaren Saturn Saria
1990	Saturday Night Live	Gonbidatu gisa, 1990ko urriaren 27a.	Chippendales dantzaria izateko Chris Farley aktorearekin batera burututako esketx gogoangarria
1991	Point Break	Bodhi	Izendatua – Gizonezko desiratuenaren MTV Movie Saria
1992	City of Joy	Max Lowe
1993	Father Hood	Jack Charles
1994	Heaven & Hell: North and South, Book III	Orry Main	Telesaila Izenik gabe; emanaldi batzuen ostean eten egin zen
1995	Tall Tale: The Unbelievable Adventures of Pecos Bill	Pecos Bill
	Three Wishes	Jack McCloud
	To Wong Foo, Thanks for Everything! Julie Newmar	Vida Boheme	Izendatua – Gizonezko aktore onenaren Urrezko Globo Saria - Komedia edo musikala
1998	Letters from a Killer	Race Darnell
1998	Black Dog	Jack Crews
2000	Forever Lulu	Ben Clifton
2001	Donnie Darko	Jim Cunningham
2001	Green Dragon	Jim Lance sarjentu kanoilaria
2002	Waking Up in Reno	Roy Kirkendall
2003	One Last Dance	Travis MacPhearson	Lisa bere emazteak zuzenduta
2003	11:14	Frank
2004	Dirty Dancing: Havana Nights	Dantzari ikastaroetako irakasle	Dirty Dancing filmaren bigarren zatia
	George and the Dragon	Garth
	King Solomon's Mines	Allan Quatermain
2005	Keeping Mum	Lance
2005	Icon	Jason Monk
2006	The Fox and the Hound 2	Cash (ahotsa)	Marrazki Bizidunak
2007	Jump!	Richard Pressburger
2007	Christmas in Wonderland	Wayne Saunders
2009	Powder Blue	Velvet Larry
2009	The Beast	Charles Barker	Telesaila

Sariak

Urrezko Globo Sariak

Urtea	Kategoria	Filma	Emaitza
1995	Gizonezko aktore onenaren Urrezko Globo Saria - Komedia edo musikala	To Wong Foo, Thanks for Everything! Julie Newmar	Izendatua
1991	Gizonezko aktore onenaren Urrezko Globo Saria - Komedia edo musikala	Ghost	Izendatua
1987	Gizonezko aktore onenaren Urrezko Globo Saria - Komedia edo musikala	Dirty Dancing	Izendatua

Erreferentziak

↑ Patrick Swayze aktorea hil da. Berria egunkaria. 2009ko irailaren 15a.^{[Betiko hautsitako esteka]}
↑ Patrick Swayze, ezinezko maitasun istorioen aktorea, hil egin da. Albistea eta bideoa Eitb.com webgunean^{[Betiko hautsitako esteka]}
↑ Foxnews "Patrick Swayze Dies of Pancreatic Cancer at 57" - ingelerazko artikulua
↑ www.filmreference.com. Patrick Swayzen Biography (1952?-)
↑ Grease, Internet Broadway Database webgunea.
↑ M*A*S*H (9. kapitulua. 1981ko apirilaren 6a). Internet Movie Database webgunea
↑ The Renegades (Telesaila) Internet Movie Database webgunea.
↑ Patrick Swayze 57 urterekin hil da. Tim Molloy. TVGuide.com. 2009ko irailaren 14a.
↑ Patrick Swayze - Biografia auf Gala.de (alemanieraz).
↑ Patrick Swayze aktorea Bio. (UK) webgunean
↑ I´ve Had The Time Of My Life abestia entzuten den Dirty Dancing filmako azken sekuentziaren bideoa
↑ Point Break filmeko iragarkiaren bideoa
↑ Swayze West End antzokian estreinatzen da. 2006ko ekainaren 2a. BBC News.
↑ Patrick Swayzek West Endeko Guys and Dolls antzezlaneko partaidetza atzeratu egin du. 2006ko uztailaren 7a.
↑ Swayze uztailaren 27an Guys and Dolls antzezlanarekin Londonen estreinako aldiz lan egingo du. Playbill.
↑ Goodtime Charley Opening Night antzezlaneko aktoreen zerrenda Internet Broadway Database webgunean.
↑ Chicago antzezlana, aktoreen zerrenda Internet Broadway Database webgunean.
↑ The Beast telesaila tvguide webgunean. 2008ko azaroaren 25a.

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Patrick Swayze

(Ingelesez) Patrick Swayzen webgune ofiziala
(Ingelesez) Patrick Swayze aktorearen IMDBko fitxa
Patrick Swayze aktorearen heriotzaren albistea Berria egunkarian^{[Betiko hautsitako esteka]}
Patrick Swayze, ezinezko maitasun istorioen aktorea, hil egin da. Albistea eta bideoa Eitb.com webgunean^{[Betiko hautsitako esteka]}
(Ingelesez) Patrick Swayzen heriotzaren albistea Foxnews katean - Youtubeko bideoa

Aurrekoa: Tom Cruise	Bizidun Gizonik Sexienaren People Saria 1991	Ondorengoa: Nick Nolte

Datuak: Q49004
Multimedia: Patrick Swayze / Q49004

[1] Patrick Swayze aktorea hil da. Berria egunkaria. 2009ko irailaren 15a.^{[Betiko hautsitako esteka]}

[2] Patrick Swayze, ezinezko maitasun istorioen aktorea, hil egin da. Albistea eta bideoa Eitb.com webgunean^{[Betiko hautsitako esteka]}

[3] Foxnews "Patrick Swayze Dies of Pancreatic Cancer at 57" - ingelerazko artikulua

[4] www.filmreference.com. Patrick Swayzen Biography (1952?-)

[5] Grease, Internet Broadway Database webgunea.

[6] M*A*S*H (9. kapitulua. 1981ko apirilaren 6a). Internet Movie Database webgunea

[7] The Renegades (Telesaila) Internet Movie Database webgunea.

[8] Patrick Swayze 57 urterekin hil da. Tim Molloy. TVGuide.com. 2009ko irailaren 14a.

[9] Patrick Swayze - Biografia auf Gala.de (alemanieraz).

[10] Patrick Swayze aktorea Bio. (UK) webgunean

[11] I´ve Had The Time Of My Life abestia entzuten den Dirty Dancing filmako azken sekuentziaren bideoa

[12] Point Break filmeko iragarkiaren bideoa

[13] Swayze West End antzokian estreinatzen da. 2006ko ekainaren 2a. BBC News.

[14] Patrick Swayzek West Endeko Guys and Dolls antzezlaneko partaidetza atzeratu egin du. 2006ko uztailaren 7a.

[15] Swayze uztailaren 27an Guys and Dolls antzezlanarekin Londonen estreinako aldiz lan egingo du. Playbill.

[16] Goodtime Charley Opening Night antzezlaneko aktoreen zerrenda Internet Broadway Database webgunean.

[17] Chicago antzezlana, aktoreen zerrenda Internet Broadway Database webgunean.

[18] The Beast telesaila tvguide webgunean. 2008ko azaroaren 25a.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]