Nablus
| Nablus نابلس שְׁכֶם | |
|---|---|
| hiria | |
 Antzinako hiria Gerizim mendia atzealdean duena  Irudi gehiago | |
| Administrazioa | |
| Herrialdea |  Palestina |
| Gobernazioa | Nablus |
| Alkatea | Adly Yaish |
| Izen ofiziala | نابلس שְׁכֶם |
| Jatorrizko izena | نابلس שְׁכֶם |
| Geografia | |
| Koordenatuak | 32°12′58″N 35°15′58″E / 32.2161°N 35.2661°E |
 | |
 | |
| Azalera | 28,6 km² |
| Demografia | |
| Biztanleria | 156.906 (2017) 10.413 (2014) |
| Dentsitatea | 5.411 bizt/km² |
| Informazio gehigarria | |
| Ordu eremua | UTC 02:00 eta UTC 03:00 |
| Hiri senidetuak | Poznań, Dundee, Lille, Napoli, Stavanger, Florentzia, Khasaviurt, Como, Toscana, Rabat eta Fez |
| Hizkuntza ofiziala | arabiera |
| http://www.nablus.org/ www.nablus.org | |
Nablus[1] (arabieraz: نابلس Nāblus; hebreeraz: שכם) Zisjordaniako hiria da. Bertan 120.000 biztanletik gora aurki daitezke. 1993ko Osloko Hitzarmenaz geroztik Palestinaren menpe dagoen hiria da.
Geografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Nablus antzinako bi merkataritza bideen arteko bidegurutzean dago. Batak Xarongo lautada eta Jordan harana lotzen zituen, eta besteak Nablus eta Galilea iparraldean eta Bibliako Judea hegoaldean[2].
Klima
[aldatu | aldatu iturburu kodea]  Datu klimatikoak (Nablus) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 13.1 | 14.4 | 17.2 | 22.2 | 25.7 | 27.9 | 29.1 | 29.4 | 28.4 | 25.8 | 20.2 | 14.6 | 22.3 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 6.2 | 6.7 | 8.8 | 12.1 | 14.9 | 17.4 | 19.3 | 19.5 | 18.5 | 16.2 | 12.1 | 7.8 | 13.3 |
| Pilatutako prezipitazioa (mm) | 155 | 135 | 90 | 34 | 5 | 0 | 0 | 0 | 2 | 17 | 60 | 158 | 656 |
| Hezetasuna (%) | 74 | 75 | 66 | 55 | 47 | 50 | 65 | 62 | 73 | 62 | 54 | 69 | 62.7 |
| Iturria: Arab Meteorology Book[3] | |||||||||||||
Demografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1596an, 806 etxegune musulman, 20 etxegune samariar, 18 etxegune kristau eta 15 etxegune judu zegoen Nablusen[4]. 1849an, otomandar agintariek 20.000 biztanle inguru erregistratu zituzten[5]. 1867an, estatubatuar bisitarien arabera, 4.000 biztanle zegoen hirian, gehienetan musulmanak, baina hainbat judu eta kristau eta 150 samariar inguru ere bai[6]. 1922ko zentsuaren arabera, 15.947 biztanle zeuden guztira: 15.238 musulman, 16 judu, 544 kristau, 147 samariar eta beste batzuk[7]. Biztanleria hazten jarraitu zuen eta 1931ko Palestinako zentsuan 17.181 izatera iritsi zen[8].
1997ko zentsuan, Nablusek 100.034 biztanle zituen, 23.397 iheslari barne (biztanleen % 24 inguru)[9]. Palestinako Estatistika Bulego Zentralaren arabera, 126.132 biztanle zituen 2007an[10].
1997an, hiriko biztanleen % 28,4 10 urtetik beherakoa zen, % 20,8 10 eta 19 urte bitartekoa, % 17,7 20 eta 29 urte bitartekoa, % 18 30 eta 44 urte bitartekoa, % 11,1 45 eta 64 urte bitartekoa eta % 3,7 64 urtetik gorakoa. % 50,92 gizonezkoak ziren eta % 49,07 emakumezkoak[11].
Erlijioa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Gaur egungo biztanle gehienak musulmanak dira, baina kristau eta samariar komunitate txikiak ere badaude. Biztalle asko musulman bihurtu ziren samariarren ondorengoak direla uste da. Nablusen ohikoak diren hainbat abizen samaritar arbasoekin lotuta daude, Muslimani, Yaish eta Shakshir besteak beste[12]. 1967an, 3.500 kristau inguru zeuden Nablusen, baina kopuru hau 650 ingurura jaitsi zen 2008an[13].
Alkateak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Muhammad Tuffaha Al-Husseini (1869-1972)
- Hassan Abdel Hadi (1873-1874)
- Ahmed Helmy (1874-1876)
- Abdel Fattah Agha Al-Nimr (1876-1878)
- Hassan Abdel Hadi (1879-1885)
- Sherif Touqan (1886-1887)
- Abdul Latif Abdul Hadi (1887-1894)
- Bashir Touqan (1894-1896)
- Badawi Ashour (1896-1897)
- Abdul Latif Abdul Hadi (1897-1900)
- Bashir Touqan (1901-1902)
- Tawfiq Hammad (1902-1906)
- Mohamed Abdu (1907-1908)
- Abdul Latif Abdul Hadi (1908-1910)
- Haider Touqan (1911-1912)
- Kamal al-Din Arafat (1912-1913)
- Youssef Al-Tamimi (1913)
- Hassan Hammad (1913-1915)
- Bashir Al-Sharabi (1915)
- Kamal al-Din Arafat (1915-1916)
- Ahmed Mukhtar (1916-1917)
- Youssef Al-Tamimi (1917)
- Haider Touqan (1917)
- Omar Zuaiter (1917-1918)
- Nimr Hammad (1918)
- Suleiman Al-Samadi (1918)
- Haider Touqan (1918)
- Omar Zuaiter (1918-1924)
- Omar El Gohary (1924-1925)
- Suleiman Touqan (1925-1951)
- Ahmed Al-Shakaa (1951)
- Naeem Abdul Hadi (1951-1955)
- Mazouz Al-Masry (1955-1957)
- Bahjat Tabbara (1957-1959)
- Ahmed Sorori (1959-1963)
- Hamdi Kanaan (1963-1969)
- Mazouz Al-Masry (1969-1976)
- Bassam Shakaa (1976-1982)
- Dhafer Al-Masry (1985-1986)
- Hafez Touqan (1986-1988)
- Ghassan Shakaa (1994-2004)
- Adly Yaish (2005-2012)
- Ghassan Shakaa (2012-2015)
- Samih Tbila (2015-2017)
- Adly Yaish (2017-2019)[14]
- Samih Tbila (2019-2021)[15]
- Sami Hijjawi (2022 - gaur egun)
Hiri eta herri senidetuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hiritar ezagunak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Justino (100 inguru - 165 inguru), teologo eta filosofoa
- Elisabet I.a Jerusalemgoa (1172-1205), erregina
- Ibn al-Sal'us (h. 1294), merkataria
- Ibrahim Hashem (1886-1958), politikaria
- Awni Abd al-Hadi (1889-1970), politikaria
- Rafiq al-Tamimi (1889-1957), irakasle eta politikaria
- Nasib al-Bitar (1890-1948), legelaria
- Izzat Tannous (1896-1993), mediku eta politikaria
- Mohamed Ali Eltaher (1896-1974), kazetaria
- Radi Annab (1897-1993), militarra
- Ahmad Toukan (1903-1981), politikaria
- Ibrahim Tuqan (1905-1941), poeta
- Tarab Abd al-Hadi (1910-1976), ekintzaile eta politikaria
- Fadwa Tuqan (1917-2003), poeta
- Rohi Al-Khammash (1923-1998), musikaria
- Elazar ben Tsedaka ben Yitzhaq (1927-2010), apaiz nagusi samariarra
- Adnan Abu Odeh (1933-2022), politikaria
- Munib al-Masri (j. 1934), industrialista eta filantropoa
- Wael Zwaiter (1934-1972), itzultzailea
- Aabed-El ben Asher ben Matzliach (j. 1935), apaiz nagusi samariarra
- Abu Zant (1937-2015), teologo eta politikaria
- Sahar Jalifa (j. 1941), idazlea
- Shaden Abu-Hijleh (1941-2002), ekintzailea
- Mahdi Abdul Hadi (j. 1944), politologo, historialari eta kazetaria
- Hanan Ashrawi (j. 1946), politikaria
- Mahmoud Aloul (j. 1950), politikaria
- Suheil Dawani (j. 1951), apezpiku anglikanoa
- Ghassan Khatib (j. 1954), politikaria
- Abu Muhammad al-Maqdisi (j. 1959), teologo eta idazlea
- Bashar Masri (j. 1961), enpresaburua
- Khalida Jarrar (j. 1963), politikari eta ekintzailea
- Majdi al-Saleh (j. 1963), politikaria
- Mike Hawash (j. 1964), ingeniaria
- Husam Badran (j. 1966), militarra
- Zaid Abbas (j. 1983), saskibaloi jokalaria
- Khaled Salem (j. 1989), futbolaria
- Layth Kharoub (j. 1991), futbolaria
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Euskaltzaindia. Ekialde Hurbileko eta Ipar Afrikako toponimia. .
- ↑ (Ingelesez) «Nablus» AsiaRooms jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2008-01-13) (Noiz kontsultatua: 2023-11-03).
- ↑ (Ingelesez) Arab Meteorology Book. jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2016-03-04) (Noiz kontsultatua: 2023-11-02).
- ↑ (Ingelesez) Hütteroth, Wolf-Dieter; Abdulfattah, Kamal. (1977). Historical Geography of Palestine, Transjordan and Southern Syria in the Late 16th Century. 5 Erlangen: Erlanger Geographische Arbeiten, 5 or. ISBN 3-920405-41-2. (Noiz kontsultatua: 2023-11-03).
- ↑ (Ingelesez) Doumani, Beshara B. (1994). «The Political Economy of Population Counts in Ottoman Palestine: Nablus, circa 1850» International Journal of Middle East Studies (Cambridge University Press) 26 (1): 1-17. (Noiz kontsultatua: 2023-11-03).
- ↑ (Ingelesez) Miller, Ellen Clare. (1871). «Nablous» Eastern Sketches – notes of scenery, schools and tent life in Syria and Palestine. Edinburgh: William Oliphant and Company, 171 or..
- ↑ (Ingelesez) Barron, J.B., ed. «Table IX, Sub-district of Nablus» Palestine: Report and General Abstracts of the Census of 1922. Government of Palestine (argitaratze data: 1923), 24 or. (Noiz kontsultatua: 2023-11-03).
- ↑ (Ingelesez) Mills, E., ed. Census of Palestine 1931. Population of Villages, Towns and Administrative Areas. Jerusalem: Government of Palestine (argitaratze data: 1932), 63 or. (Noiz kontsultatua: 2023-11-03).
- ↑ (Ingelesez) «Palestinian Population by Locality and Refugee Status» Palestinian Central Bureau of Statistics jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2011-11-04) (Noiz kontsultatua: 2023-11-03).
- ↑ (Ingelesez) «2007 Locality Population Statistics» Palestinian Central Bureau of Statistics 2008 (Noiz kontsultatua: 2023-11-03).
- ↑ (Ingelesez) «Palestinian Population by Locality, Sex and Age Groups in Years» Palestinian Central Bureau of Statistics jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2008-06-14) (Noiz kontsultatua: 2023-11-03).
- ↑ (Ingelesez) «The Political History of the Samaritans» An-Najah National University - Zajel 2005-01-24 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2012-01-19) (Noiz kontsultatua: 2023-11-03).
- ↑ (Ingelesez) Carillet, Joel. «“We Need Justice,” Says Father Yousef Sa’adah, a Melkite Priest in Nablus» Washington Report on Middle East Affairs 2009-08-06 (Noiz kontsultatua: 2023-11-03).
- ↑ (Arabieraz) «رؤساء بلدية نابلس السابقون» Nablus Municipality jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2019-06-02) (Noiz kontsultatua: 2023-11-03).
- ↑ (Arabieraz) «الفلسطينية، وكالة الصحافة. "سميح طبيلة يتسلم رئاسة بلدية نابلس» Safa 2019-08-22 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2019-08-26) (Noiz kontsultatua: 2023-11-03).
