Moyano legea

Moyano legea
Jatorria
Egilea(k)	Claudio Moyano (mul)
Ezaugarriak
Historia

Moyano legea XIX. mendean irakaskuntza arautzen zuen Espainiako legea izan zen, 1857an Alderdi Moderatuaren gobernuak bultzatua.^[1] Manuel Alonso Martínez Sustapen ministroak Biurteko Aurrerakoian egindako Instrukzio Publikoaren 1855eko abenduaren 9ko Lege Proiektuaren zati handi bat sartu zuen. Claudio Moyanok sustatutako ekimen legegileari esker onartu zen.

Ezaugarriak

Espainiako hezkuntza-sisteman, ehun urte baino gehiagoan, lege-antolamenduaren oinarria izan zen:

1857ko abuztuaren 17ko Oinarrien Legea, Gobernuari instrukzio publikoaren legea formulatu eta aldarrikatzeko baimena eman ziona.^[2]
Instrukzio Publikoari buruzko 1857ko irailaren 9ko Legea.^[3]

Lege horren bidez, Espainiako hezkuntzaren egoera hobetzen saiatu zen, orduan analfabetismo-tasa handia baitzuen, eta lehen hezkuntzako hiru mailak antolatu ziren:

Lehen hezkuntza, derrigorrezkoa 6 urtetik 9 urtera eta doakoa ordaindu ezin dutenentzat, baina praktikan udalerrien ekimenaren edo ekimen pribatuaren araberakoa izango da.
Bigarren irakaskuntza (irakaskuntza ertaina; probintziako hiriburu bakoitzean batxilergoko institutuak eta irakasle-eskola normalak irekitzea aurreikusten da, eta, horrez gain, ikastetxe erlijiosoetan irakaskuntza pribatua baimentzen da, arreta berezia jasoko baitute).
Goi-mailako irakaskuntza unibertsitateekin (Estatuak kudeatzen du).

Moyano legearen ildo nagusiek 1970eko Hezkuntzaren Lege Orokorra onartu arte iraun zuten. 1974an, derrigorrezko eskolatzea 14 urtera arte luzatu zen, derrigorrezko eskolaldia hamalau urtera arte luzatzeari buruzko apirilaren 29ko 27/1964 Legearen bidez. Hezkuntza Sistemaren Antolamendu Orokorrari buruzko 1/1990 Lege Organikoa, LOGSE, 16 urtera igo zen.

Euskara baztertuta

1856an paratu zuten ibilian eta 1970 urtera bitarte iraun zuen. Espainiar estatu osora zabaldu zuten eta bertan zehazten ziren irakaskuntzaren arloan estatuak zituen eskumen guztiak. Hezkuntza lengoaia bakarra gaztelania beharko zuela izan zen legearen ondoriorik latzena; euskara bezala, estatuko bertze hizkuntzarik existitzen ez zirela sikiera. 1876an Foruak galdu ziren, eta ondorioz irakaskuntza arrotzago agertu zitzaiola euskarari. Horrela, irakasleak izendatzeko eskubide osoa zuen estatuak, eta hizkuntzarekin inongo harremanik ez zuten irakasleak igorriko zituzten Euskal Herriraino. ^[4]

«	La Gramática y Ortografía de la Academia Española serán texto obligatorio y único para estas materias en la enseñanza pública. Espainiako Akademiaren Gramatika eta Ortografia nahitaezko testu bakarrak izango dira irakasgai horietarako irakaskuntza publikoan.	»
—Instrukzio Publikoko Moyano Legearen 88. artikulua, (1857-09-07)^[5]

Erreferentziak

↑ Delgado Criado, Buenaventura. (1994). La educación en la España Contemporánea, 1789-1975: Volumen 3: la educación en la España Contemporánea(1789-1975).. Publicaciones SM.
↑ Ley de Bases de 17 de agosto de 1857. .
↑ Ley de instrucción pública de 9 de septiembre de 1857. .
↑ «ESKOLARIK GABEKO HIZKUNTZA» Argia (Noiz kontsultatua: 2022-06-30).
↑ «El libro negro del euskera « Escuela de Sara» web.archive.org 2011-04-12 (Noiz kontsultatua: 2024-08-28).

Bibliografia

Historia de la educación en España, II. liburukia, De las Cortes de Cádiz a la revolución de 1868. Hezkuntza Ministerioa, Revista de Educación aldizkariaren poltsikoko liburuak. Madril, 1979

Kanpo estekak

Wikitekan badira testuak, gai hau dutenak:
Moyano legea

Datuak: Q3258217

[1] Delgado Criado, Buenaventura. (1994). La educación en la España Contemporánea, 1789-1975: Volumen 3: la educación en la España Contemporánea(1789-1975).. Publicaciones SM.

[2] Ley de Bases de 17 de agosto de 1857. .

[3] Ley de instrucción pública de 9 de septiembre de 1857. .

[4] «ESKOLARIK GABEKO HIZKUNTZA» Argia (Noiz kontsultatua: 2022-06-30).

[5] «El libro negro del euskera « Escuela de Sara» web.archive.org 2011-04-12 (Noiz kontsultatua: 2024-08-28).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]