Miguel Delibes

Miguel Delibes
	; Irudi gehiago
; El Norte de Castillako zuzendari	; 1958 - 1963 - Félix Antonio González (en) ⊟
; El Norte de Castillako zuzendari
Bizitza
Jaiotza	Murtzia, 1920ko urriaren 17a
Herrialdea	Espainia
Heriotza	Valladolid, 2010eko martxoaren 12a (89 urte)
Hobiratze lekua	Panteón de Hijos Vallisoletanos Ilustres (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: ondesteko minbizia
Familia
Seme-alabak	ikusi Miguel Delibes de Castro (en) ; Germán Delibes de Castro;
Familia	ikusi Léo Delibes (osaba zahar); Alicia Delibes Liniers (en) (iloba); Jaime Gil de Biedma (iloba txiki);
Hezkuntza
Heziketa	Valladolideko Unibertsitatea
Hizkuntzak	gaztelania
Ikaslea(k)	ikusi José Jiménez Lozano; Francisco Umbral; Manuel Leguineche;
Jarduerak
Jarduerak	idazlea, eleberrigilea, kazetaria, abokatua eta poeta
Lan nabarmenak	ikusi El hereje; El camino (en) ; The Holy Innocents (en) ; Q105979825 ;
Jasotako sariak	ikusi Miguel de Cervantes saria (1993) ; Princess of Asturias Literary Prize (1982) ; Fastenrath saria (1957) ; Nadal saria (1947) ; honorary doctorate of the University of Valladolid (1983) ; [[]] (1993) ; Gold Medal of Work Merit (1999) ; Madrilgo Complutense Unibertsitateko honoris causa doktoregoa (1987) ; Arte eta Letren zalduna ; honorary doctor of the Saarland University (1990) ; Espainiako Letren Sari Nazionala (1991) ; Espainiako Narratiba Sari Nazionala (1999) ;
Kidetza	Real Academia Española
Izengoitia(k)	Max
Genero artistikoa	olerkigintza
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Espainiako Gerra Zibila
	fundacionmigueldelibes.es eta fondomigueldelibes.fundacionmigueldelibes.es

Miguel Delibes Setién (Valladolid, 1920ko urriaren 17a - Valladolid, 2010eko martxoaren 12a) espainiar kazetari eta idazlea izan zen. 1975etik aurrera Real Academia Españolako kidea izan zen. Asturiasko Printzea Saria jaso zuen 1982an, Espainiako Letren Sari Nazionala 1991n eta Miguel de Cervantes saria 1993an^[1].

Bizitza eta lanak

Valladolideko unibertsitateko zuzenbide doktoregoa atera zuen, eta katedraduna izan zen hiri bereko merkataritza eskolan. Hiri bereko El Norte de Castilla egunkarian lan egin zuen, bai eta, 1958tik 1963ra, kazetaren zuzendaria izan ere^[2]. Ángeles de Castrorekin ezkonduta egon zen eta zazpi seme-alaba izan zituzten. Heste lodiko minbizia zuela eta, ebakuntza egin behar izan zioten 1998an eta, 10 urte baino gehiago tumorearekin borrokan eman ondoren, 2010ean hil zen, 89 urte zituelarik.

Delibesek sarritan aitortu bezala, haren bizitzako bi pasio nagusiak literatura eta eper gorriak ehizatzea izan ziren. Kontraesankorra eman dezakeen arren, naturaren miresle eta defendatzaile handia izan zen, eta idazle moduan Gaztelako landa-ingurua sarritan islatu zuen. Haren obrak ironia eta goxotasuna nahasten diren kronika herrikoiak dira gehienetan, gaztelania aberatsez idatziak.

Hiru garai bereiz daitezke Delibesen eleberrigintzan. Lehenengoan La sombra del ciprés es alargada (1947, Alzifrearen itzala luzea da, Nadal saria) eta Mi idolatrado hijo Sisi (1953, Sisi nire seme kutuna) lanak eman zituen argitara, eleberri guztiz landuak eta subjektibismoz beteak. Bigarrenean El camino (1950, Bidea) eta Diario de un cazador (1955, Ehiztari baten egunerokoa) argitaratu zituen, obra arinak eta herrikoiak. La hoja roja (1962, Orri gorria) giza sakontasun handikoa, eta Las ratas (1963, Arratoiak) idatzi zituen ondoren. Kontakizun laburrak ere landu zituen maisuaren lumaz, esaterako, Viejas historias de Castilla la Vieja liburuan (1964, Kastilla zaharreko ipuin zaharrak, Patxi Apalategik euskaratua^[3]). Bertan, eskualde horretako pertsonaiak ageri dira beren istorioak kontatzen. Delibesek arreta berezia jarri izan zion beti ahozko hizkerari. Bestalde, antzerkira ere eraman zuten Cinco horas con Mario eleberria (1967, Bost ordu Mariorekin) haren lan ospetsuenetako bat da.

Literatura lanak

La sombra del ciprés es alargada (1947). Nadal Saria
Aún es de día (1949)
El camino (1950)
El loco (1953)
Mi idolatrado hijo Sisí (1953)
La partida (1954)
Diario de un cazador (1955). Espainiako Narratiba Sari Nazionala.
Siestas con viento sur (1957). Fastenrath Saria.
Diario de un emigrante (1958)
La hoja roja (1959). Juan March Erakundeko Saria.
Las ratas (1962). Kritikaren Saria.
Europa: parada y fonda (1963)
La caza de la perdiz roja (1963)
Viejas historias de Castilla la Vieja (1964)
Usa y yo (1966)
El libro de la caza menor (1966)
Cinco horas con Mario (1966)
Parábola del náufrago (1969)
Por esos mundos: Sudamérica con escala en las Canarias (1970)
Con la escopeta al hombro (1970)
La primavera de Praga (1970)
Castilla en mi obra (1972)
La caza de España (1972)
El príncipe destronado (1973)
Las guerras de nuestros antepasados (1975)
Vivir al día (1975)
Un año de mi vida (1975)
SOS : el sentido del progreso desde mi obra (1976)
Alegrías de la Caza (1977)
El disputado voto del señor Cayo (1978).
Aventuras, venturas y desventuras de un cazador a rabo (1978)
Un mundo que agoniza (1979)
Las perdices del domingo (1981)
Los santos inocentes (1982)
El otro fútbol (1982)
Dos viajes en automóvil (1982)
Cartas de amor de un sexagenario voluptuoso (1983)
La censura en los años cuarenta (1984)
Kastila zaharreko kontu zaharrak (1985)
El tesoro (1985)
Tres pájaros de cuenta (1987)
La mortaja (1987)
Mis amigas las truchas (1987)
377A, Madera de héroe (1987)
Mi querida bicicleta (1988)
Dos días de caza (1988)
Castilla, lo castellano y los castellanos (1988)
Mi vida al aire libre (1989)
Nacho, el mago (1990)
Pegar la hebra (1991)
El conejo (1991)
Señora de rojo sobre fondo gris (1991)
La vida sobre ruedas (1992)
El último coto (1992)
Un deporte de caballeros (1993)
25 años de escopeta y pluma (1995)
Los niños (1995)
Diario de un jubilado (1996)
He dicho (1997)
El hereje (1998). Espainiako Narratiba Sari Nazionala.
Los estragos del tiempo (1999)
Castilla habla (2000)
Castilla como problema (2001)
Delibes-Vergés. Correspondencia, 1948-1986 (2002)
España 1939-1950: Muerte y resurrección de la novela (2004)
La tierra herida: ¿qué mundo heredarán nuestros hijos? (2005). Miguel Delibes de Castro semearekin batera idatzia.

Haur literatura

Mi primer Delibes,il. Jesús Aguado ; ["El camino" egokitua, Mariano Veloy] (2011). Lunwerg, (2011,ISBN: 978-84-9785-739-0
Cuentos, il. Jesús Gabán. Susaeta (2001),ISBN: 84-305-3158-0

Zinemarako egokitzapenak

"El camino", Ana Concha, 1962.
"Retrato de familia" ("Mi idolatrado hijo Sisí"), Antonio Giménez-Rico, 1976.
"La guerra de papá" ("El príncipe destronado"), Antonio Mercero, 1977.
"Los santos inocentes", Mario Camus, 1984. Canneseko Zinemaldian saritua, Francisco Rabal eta Alfredo Landa aktore protagonistak izan ziren.
"El disputado voto del señor Cayo", Antonio Giménez-Rico, 1986.
"El tesoro", Antonio Mercero, 1988.
"La sombra del ciprés es alargada", Luis Alcoriza, 1990.
"Las ratas", Antonio Giménez-Rico, 1996.
"Una pareja perfecta" ("Diario de un jubilado"), Francesc Betriú, 1998.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2013/12/03 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ Miguel Delibes idazlea hil da Bizkaie.biz
↑ Miguel Delibes idazle espainiarra hil da Berria.info
↑ Miguel Delibes: Kastilla zaharreko ipuin zaharrak Itzultzailea: Patxi Apalategi. La Primitiva Casa Baroja, 1985. Armiarma.com

Bibliografia

Delibes, Miguel; Mujika Aranda, Nerea (itzul.): Gaztelak dio. - Egan, 2002-3/4, 213-217.

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Miguel Delibes

Euskarari ekarriak: Miguel Delibes Ekarriak.armiarma.eus
(Gaztelaniaz) Cátedra Miguel Delibes Catedramdelibes.com

Datuak: Q157326
Multimedia: Miguel Delibes / Q157326

[1] Miguel Delibes idazlea hil da Bizkaie.biz

[2] Miguel Delibes idazle espainiarra hil da Berria.info

[3] Miguel Delibes: Kastilla zaharreko ipuin zaharrak Itzultzailea: Patxi Apalategi. La Primitiva Casa Baroja, 1985. Armiarma.com

[1]

[2]

[3]