Hiroshima

Hiroshima; 広島市
	izendaturiko hiria
	Goitik behera eta ezkerretik eskuinera: Hiroshimako gaztelua; beisbol partida, beisboleko Udal Estadioan; Hiroshimako Bakearen Memoriala (Genbaku Dome); kale baten gaueko ikuspegia; Haurren Bake Monumentua. Irudi gehiago
	Fitxategi:No
Administrazioa
Herrialdea	Japonia
Uhartea; Eskualdea; Prefektura	Honshu; Chūgoku (Sanyō); Hiroshima
Alkatea	Kazumi Matsui (en)
Izen ofiziala	広島市 (Hiroshima-shi)
Jatorrizko izena	広島市
Posta kodea	730-8586
Herriburua	Naka-ku (en)
Geografia
Koordenatuak	34°23′07″N 132°27′19″E / 34.38525°N 132.45531°E
Azalera	905,01 km²
Mugakideak	Kure (en) , Higashihiroshima (en) , Akitakata (en) , Hatsukaichi, Kumano (en) , Kaita (en) , Fuchu (en) , Saka (en) , Kitahiroshima (en) eta Akiota (en)
Demografia
Biztanleria	1.198.021 (2021eko otsailaren 1a); −108.568 (2018)
Dentsitatea	1.324 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	1889ko apirilaren 1a eta 1589
Telefono aurrizkia	82
Ordu eremua	UTC 09:00
Hiri senidetuak	Chongqing, Montreal, Volgograd, Hannover, Daegu, Nagasaki, Ypres, Honolulu konderria, Aki (en) eta Honolulu
	http://www.city.hiroshima.lg.jp/www/genre/0000000000000/1001000000056/index.html www.city.hiroshima.lg.jp

Hiroshima^[1] (japonieraz: 広島市, Hiroshima-shi^?) Hiroshimako prefekturako hiriburua da. Japoniako Chūgoku eskualdean dago, Honshu uharteko hego-mendebaldean, Setoko Barne Itsasoaren ertzean. 2014ko erroldaren arabera 1.184.208 biztanle ditu, Japoniako 11. hiri handiena da. Metropoli eremuak berriz 2.064.536 biztanle ditu, Japoniako 7. metropoli eremu handiena da beraz.

Hiroshimak historiako lehen bonbardaketa atomikoa nozitu zuen 1945eko abuztuaren 6an, Bigarren Mundu Gerraren amaieran, Estatu Batuetako armadak egina. Gertaera honen omenez egindako Hiroshimako Bakearen Memoriala Gizateriaren Ondare izendatu zuen UNESCOk 1996 urtean.

Historia

Sorrera

Mōri Terumotok Hiroshima 1589an sortu zuen, Setoko Barne Itsasoaren ertzeko Ōta ibaiaren deltan, eta 1593an Hiroshimako gaztelua eraiki. Terumotok, ordea, Sekigahara borroka galdu egin zuen eta hiria Tokugawa Ieyasuren esku geratu zen. Horrek Masanori Fukushima daimyoa jarri zuen agintari.

Garrantzia militarra

Meiji berrezarkuntzaren ondoren, Hiroshima prefeturako hiriburu izendatu zen eta asko garatu zen, 1894an trena iritsi zenean eta 1880ko hamarkadan Ujina itsasp ortua eraikitzean. Berehala japoniar armadaren garrantzi handiko base militarra bihurtu zen Txinaren aurkako gerran (1894-1895). Urte hauetan Meiji enperadorea Hiroshimako gazteluan bizi izan zen, honek argi erakusten du hiriaren garrantzia. Industria ere finkatu zen, batez ere kotoigintzari loturikoa. 1904 urtean, Errusiaren aurkako gerran sartu zen Japonia eta Hiroshiman baliabide militarrak ekoizten zituen industria berria garatu zen. Lehen Mundu Gerran ere garrantzia handia izan zuen eta Japoniak Aliatuekin bat egin zuenez, 500 gerra-preso alemaniar izan ziren Hiroshimako badiako Ninoshima uhartean.

Bigarren Mundu Gerra

Bigarren Mundu Gerran ere industria militarraren indarra mantendu zuen eta Japoniako armadaren hainbat atalen egoitza nagusia izan zen, batez ere Tokion bonbaketak izan zirenean, Hiroshima ez baitzen erasotua izan.

1945eko abuztuaren 6an, Enola Gay izeneko Ameriketako Estatu Batuetako B-29 bonbaketariak lehen bonba atomikoa bota zuen hiriaren gainean. Ondorioak latzak izan ziren: hiriaren % 69 erabat suntsitu zuen eta 80.000 pertsona inguru hil. Urtebeteren buruan, hildakoak 140.000 ziren, hiriaren aurreko biztanleriaren % 40 gutxi gorabehera.

Urte bereko irailaren 17an, Makurazaki tifoiak jo zuen Hiroshima eta 3.000 hildako eragiteaz gain, hiriko zubien eria eta errepide eta trenbideak suntsitu zituen.

Gerra ostea

Gerraren ondoren, Tange Kenzoren zuzendaritzapean eraiki zen berriro, eredu berrien arabera. Hala ere erdialdea bonba atomikoa lehertu ondoren geratu zen bezala gorde da, hondamenaren oroigarri. Horretarako, 1949an Hiroshimako Bakearen Memoriala egiteko diseinuak jaso ziren eta 1955ean inauguratu zuten.

Shinzo Hamai (1905–1968) alkateak 1949an Bakearen Hiria izendatu zuen Hiroshima eta poliki-poliki nazioartearen estimua jasotzen hasi zen. Gaur egun, Hiroshimako gobernuak munduko arma nuklear guztiak deusezta daitezen lanean dihardu.

Gaur egun, berriro arrantza portu eta industriagune nagusia da.

Auzoak

Hiroshimak zortzi auzo (ku) ditu:

Auzo	Biztanleria	Azalera (km²)	Dentsitatea
Aki-ku	78,176	94.01	832
Asakita-ku	156,368	353.35	443
Asaminami-ku	220,351	117.19	1,880
Higashi-ku	122,045	39.38	3,099
Minami-ku	138,138	26.09	5,295
Naka-ku (erdigunea)	125,208	15.34	8,162
Nishi-ku	184,881	35.67	5,183
Saeki-ku	135,789	223.98	606
2006ko datuak

Geografia

Setoko Barne Itsasoaren ertzean kokaturik dago Ōta ibaiaren deltan. Ibaiaren sei kanalek Hiroshima hainbat uhartetan banatzen dute. Ōta ibaia Hiroshimako Badian itsasoratzen da.

Klima

Datu klimatikoak (Hiroshima (1971-2000))
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	9.6	10.2	13.8	19.5	23.8	26.9	30.8	32.1	28.3	23.0	17.2	12.3	20.6
Batez besteko tenperatura (ºC)	5.3	5.7	9.0	14.6	18.9	22.8	26.9	27.9	23.9	18.0	12.3	7.5	16.1
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	1.7	1.8	4.5	9.8	14.3	19.2	23.7	24.3	20.2	13.8	8.2	3.5	12.1
Pilatutako prezipitazioa (mm)	46.9	66.9	120.5	156.0	156.8	258.1	236.3	126.0	180.3	95.4	67.8	34.8	1540.6
Elur egunak (≥ 1 mm)	7.8	7.6	2.4	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.3	4.3	22.4
Eguzki orduak	137.5	131.1	166.3	189.1	205.7	158.8	182.9	201.5	154.9	180.2	149.3	147.8	2004.9
Hezetasuna (%)	67	67	65	64	66	73	75	71	71	69	68	69	69
Iturria: Japan Meteorological Agency^[2]

Kirolak

Hainbat kirol praktikatzen dira Hiroshiman. Sanfrecce Hiroshima futbol taldeak Japoniako azken ligak irabazi ditu. Beisbol talde arrakastatsua ere badu, Hiroshima Toyo Carp, hiru aldiz izan da Japoniako txapelduna eta 6 aldiz irabazi du Erdialdeko Liga.

Ondasun nabarmenak

Hiroshimako Bakearen Memoriala (Genbaku Dome)
Hiroshimako Bakearen Memorialaren parkea
Hiroshimako Bakearen Memorialaren Museoa
Hiroshimako gaztelua
Hiroshima Gokoku santutegia
Mitaki-dera tenplua
Shukkei-en lorategiak

Iruditegia

Hiroshima, bonba atomikoak jo eta gero.
Genbaku Dome, hiriaren ikurra.
Hiroshimako Bakearen Memorialaren parkea.
Hiroshimako Bakearen Memorialaren Museoa.
Haurren Bakearen Memoriala.

Haurren Bakearen Memoriala.
Bakearen Memorialaren parkeko iturria.
Hiroshimako gaztelua.
Mitaki-dera tenplua.
Shukkei-en lorategiak.
Hondōri kale komertziala.
Hiroshimako kale bat.

Hiritar ezagunak

Sadako Sasaki (1943-1955), Hiroshimako bonba atomikoaren ondorioz hil zen neskatoa.

Herri eta hiri senidetuak

Hiroshimak itsasoz haraindiko sei hiri senidetu ditu:^[3]

Nagasaki (Japonia)
Honolulu (Ameriketako Estatu Batuak) (1959)
Volgograd (Errusia) (1972)^[4]
Hannover (Alemania) (1983)^[5]
Chongqing (Txina) (1986)
Daegu (Hego Korea) (1997)
Montreal (Quebec) (1998)

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ Euskaltzaindia. (2012-06-29). 171. araua: Asiako toponimia. (Noiz kontsultatua: 2013-02-10).
↑ Japan Meteorological Agency. 気象庁 / 平年値（年・月ごとの値）. .
↑ City.hiroshima.jp. Introduction to our Sister and Friendship Cities. .
↑ Volgadmin.ru. (1994-12-01). Friendly relationship at Official website of Volgograd. .
↑ © 2007-2009 Hanover.de - Offizielles Portal der Landeshauptstadt und der Region Hannover in Zusammenarbeit mit hier.de. Hanover - Twin Towns. .

Kanpo estekak

(Gaztelaniaz)(Portugesez)(Japonieraz)(Ingelesez) Hiroshimako webgune ofiziala

Datuak: Q34664
Multimedia: Hiroshima / Q34664

[Euskaltzaindia171.araua-1] Euskaltzaindia. (2012-06-29). 171. araua: Asiako toponimia. (Noiz kontsultatua: 2013-02-10).

[2] Japan Meteorological Agency. 気象庁 / 平年値（年・月ごとの値）. .

[Hiroshima-3] City.hiroshima.jp. Introduction to our Sister and Friendship Cities. .

[Volgograd-4] Volgadmin.ru. (1994-12-01). Friendly relationship at Official website of Volgograd. .

[Hanover-5] © 2007-2009 Hanover.de - Offizielles Portal der Landeshauptstadt und der Region Hannover in Zusammenarbeit mit hier.de. Hanover - Twin Towns. .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]