Grand Trunk Road

Grand Trunk Road
	Irudi gehiago
Kokapena
Koordenatuak	27°20′N 79°04′E / 27.34°N 79.06°E
Dimentsioak	2.500 () km ;
Gizateriaren ondarea
Irizpidea	(ii), (iv) eta (vi)
Eskualdea	Asia eta Ozeania
Izen-ematea	bilkura)
	↑ UNESCOk egindako sailkapenaren arabera ;

Grand Trunk Road edo GTR (euskaraz, «Enbor Handiko bidea» edo «Tronpa Handikoa») Hego Asiako errepide nagusietariko bat da; zaharrena eta luzeena. Azken bi milaurtetan Indiako azpikontinentearen ekialdeko eta mendebaldeko lurraldeak lortu ditu. Errepide mitiko hau Unescoaren Gizateriaren Ondarea izateko bidean dago.

Historia

Literatura budistak eta Mahabharata bezalako testu indiarrak Maurya Inperioa aurretik ere Grand Trunk errepidearen existentzia ematen du eta Uttarpatha edo "Iparraldeko bidea" deitzen zen. Errepideak Indiako ekialdeko eskualdea Erdialdeko Asiarekin eta Antzinako Greziarekin lotzen zuen.^[1]

Grand Trunk errepide modernoaren aitzindaria Chandragupta Maurya enperadoreak eraiki zuen eta Susatik Sardesera doan autobidean oinarritzen zen. K.a. III. mendean Mauryan Inperioaren garaian, Indiaren eta Mendebaldeko Asiako eta Baktriaren munduko hainbat lekuren arteko lurreko merkataritza ipar-mendebaldeko hirietatik igaro zen, batez ere Takshashila eta Purushapura gaur egungo Peshawar, egungo Pakistanen. Chandragupta Mauryak funtzionarioen armada oso bat izan zuen errepide honen mantentze-lanak zaintzen zituen Megasthenes diplomazialari greziarrak hamabost urte eman zituen Mauryako gortean. Zortzi etapatan eraikita, errepide honek Purushapura, Takshashila, Hastinapura, Kanyakubja, Prayag, Patliputra eta Tamralipta hiriak lotu omen zituen, 2.600 kilometro inguruko distantzia betez.^[2]

Sher Shah Suri, Sur Inperioko Erdi Aroko agintariak, Chandraguptako Errege Bidea berreraikitzeari ekin zion XVI. mendean. Ibilbide zaharra Sonargaon eta Rohtasen bere zabalera handitu zen. Fruta-arbolak eta itzal-arbolak landatu ziren. Bi kilometrotan sarai bat eraiki zen. Lorategiak ere autobidearen zati batzuen ondoan eraiki ziren. Saraian gelditzen zirenei janaria doan ematen zitzaien. Bere seme Islam Shah Surik sarai gehigarri bat eraiki zuen Sher Shah Surik Bengalarako bidean eraikitako sarai bakoitzaren artean. Jahangirrek bere erregealdian sarais guztiak adreilu eta harriz errez eraikitzeko dekretua eman zuen. Hosto zabaleko zuhaitzak landatu ziren Lahore eta Agra arteko tartean eta zubiak eraiki zituen. Ibilbidea "Sadak-e-Azam" izenez izendatu zuen Surik; mogolen garaian "Badshahi Sadak" izena hartu zuen.

1830eko hamarkadan, Ekialdeko Indietako Konpainiak metalezko errepideak eraikitzeko programa bat hasi zuen, merkataritza zein administrazio helburuetarako. Errepidea, gaur egun Grand Trunk Road izena duena, Kalkutatik Delhitik barrena, Kabulera, Afganistanera berreraiki zen.^[3]

Indiako errepideko gune historikoen multzoa UNESCOren Gizateriaren Ondarearen behin-behineko zerrendara aurkeztu zen 2015ean, "Uttarapath, Badshahi Sadak, Sadak-e-Azam, Grand Trunk Road" izenarekin.

Ibilbidea

GTRek gaur egun jarraian lotuta mantentzen den 2.500 kilometroko bidea da. Bangladeshko Sonargaonen, Narayanganj barrutian hasten da, Bangladeshko erdialdean. Ondoren, Indian jarraitzen du; hiri eta herri hauek igarotzen ditu: Howrah, Bardhaman, Panagarh ,Durgapur, Asansol, Dhanbad, Aurangabad, Dehri-on-sone, Sasaram, Mohania, Mughalsarai, Varanasi, Prayagraj, Kanpur, Kalianpur, Kannauj, Etah, Aligarh, Ghaziabad, Delhi, Panipat, Karnal, Ambala, Ludhiana, Jalandhar eta Amritsar.

Iruditegia

GTR Lahoren.
Jalalabad-Kabul errepidea, azken zatia eta arriskutsuena.
GTR Jhelum ibaiaren gainean, Pakistanen.
GTR Haryanan

GTR Mughalsarai hirian, Uttar Pradesh estatuan.
Durgapur.
GTR Howrahen Maidan, Mendebaldeko Bengala.
GTR Biharren

Erreferentziak

↑ Sanjeev, Sanyal: Land of the Seven Rivers: A Brief History of India's Geography. Penguin Random House India Private Limited. 72–73, 103 or. ISBN 9788184756715. [1]
↑ Twelfth to the Mid-Eighteenth Century K. M. Sarkar (1927). The Grand Trunk Road in the Punjab: 1849-1886. Atlantic Publishers & Distri. pp. 2–. GGKEY:GQWKH1K79D6. [2]
↑ St. John, Ian (2011). The Making of the Raj: India under the East India Company. ABC-CLIO. 83–84 or. ISBN 9780313097362. [3]

Kanpo estekak

(Ingelesez):Indiako Garraio Autoritate Nagusia.
(Ingelesez):Pakistango Garraio Autoritate Nagusia.
(Ingelesez):Errepidea Banglapedian.
(Ingelesez):NPR:Grand Trunk Road.

Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, ingelesezko wikipediako «Template:Translated page» artikulutik itzulia izan da, 2021-12-22 data duen 1059141092 bertsioa oinarritzat hartuta. Jatorrizko artikulu hori GFDL edo CC-BY-SA 3.0 lizentzien pean dago. Egileen zerrenda ikusteko, bisita ezazu jatorrizko artikuluaren historia orria.

[fn1-1] UNESCOk egindako sailkapenaren arabera

[2] Sanjeev, Sanyal: Land of the Seven Rivers: A Brief History of India's Geography. Penguin Random House India Private Limited. 72–73, 103 or. ISBN 9788184756715. [1]

[3] Twelfth to the Mid-Eighteenth Century K. M. Sarkar (1927). The Grand Trunk Road in the Punjab: 1849-1886. Atlantic Publishers & Distri. pp. 2–. GGKEY:GQWKH1K79D6. [2]

[4] St. John, Ian (2011). The Making of the Raj: India under the East India Company. ABC-CLIO. 83–84 or. ISBN 9780313097362. [3]

[I]

[1]

[2]

[3]