Gennargentu Parke Nazionala
Gennargentu Parke Nazionala Sardiniako ekialde erdian dago, Nuoro eta Ogliastrako probintzia artean. Oso zonalde menditsua da, tartean uhateko gailur altuenak: Espada mendia (1.595 m.), Erba Irdes punta (1.676 m.), Bruncu Espina (1.829 m.), Paulinu punta (1.792 m.) eta La Marmora punta (1.834 m.), azken hau Sardiniako altuena.[1] Parkearen izenak sardieraz "zilarrezko atea" esan nahi du (Genna = atea, argentu = zilarra).[1]
Geología
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Geologikoki Europako arroka formazio zaharrenetarikoa da. Ondorioz, mendiak ez dira hain garaiak eta itxura zirkularra dute nagusiki. Tipologia aldetik, arrokek eskistotik granitoaren arteko bariazioak erakusten dituzte.
Mendi ezagunenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- La Marmora punta (1.834 metri);
- Bruncu Spina (1.829 metri);
- Su Sciusciu (1.823 metri);
- Florisa punta (1.822 metri);
- Punta Paolina (1.792 metri);
- Erbas Irdes punta (1.703 metri);
- Bruncu Allasu (1.701 metri);
- S'Iscudu mendia (1.676 metri);
- Spada mendia (1.595 metri);
- Conca Giuanni Fais (1.496 metri);
- Mungianeddu punta (1.469 metri);
- Perdedu mendia (1.334 metri);
- Margiani e Pubusa (1.323 metri);
- Bruncu Muncinale (1.267 metri);
- Santa Vittoria mendia (1.212 metri).
- Perda Liana (1.293 metri).
- Monte Tisiddu (957 metri).
Zonaldean Sardiniako ibai nagusien sorburua aurki daitezke: Flumendosa ibaia eta Taloro ibaia.
Parke Nazionala
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Zonalde honetan Europako populazio dentsitate baxuenetarikoa dago. Parkea 1998an izendatu zen eta barruan Orosei Golkoa hartzen du ere bai. Izendapena polemikoa izan zen; biztanleria izendapenarekin batera desjabetzeak emango liratekeela beldur zen. Gaur egun gatazkak ez dira bukatu. Sektore batzuek turismo gehiago erakarri nahi duten bitartean ekologistek gehiegizko urbanizazioaren aurka protestatzen ari dira. Proiektu polemikoa da, esaterako, parke osoa zeharkatuko lukeen autobidearena da. Gonone hondartzako turismo-gunera joateko autobidea egin zen eta horretarako mendia zulatu egin zen.
Fauna
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Anfibioak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Asko endemikoak dira:
- Euproctus platycephalus
- Speleomantes supramontis
- Discoglossus sardus) e la raganella sarda (
- Hyla sarda
- Speleomantes imperialis
- Bufotes viridis
Narrastiak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Algyroides fitzingeri
- Archaeolacerta bedriagae
- Podarcis tiliguerta
- Chalcides chalcides
- Chalcides ocellatus
- Coluber hippocrepis
- Coluber viridiflavus
- Natrix natrix
Hegaztiak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Zerrenda ikaragarria da. Batzuk aipatuko ditugu:
- Gypaetus barbatus
- Columba livia
- Falco tinnunculus
- Coturnix coturnix
- Falco peregrinus
- Aquila chrysaetos
- Tyto alba, hontz zuria.
- Caprimulgus europaeus, zata arrunt.
Ugaztunak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Crocidura russula
- Suncus etruscus
- Lepus capensis
- Eliomys quercinus
- Glis glis, muxar gris
- Apodemus sylvaticus
- Vulpes vulpes ichnusae
- Mustela nivalis
- Felis lybica sarda
- Sus scrofa
- Ovis musimon
- Cervus elaphus corsicanus
- Rhinolophus ferrumequinum
- Plecotus sardus
- Rhinolophus hipposideros
- Nyctalus leisleri
- Monachus monachus, Itsas txakur fraide, gaur egun desagertutzat ematen da; Sardiniako azkena parkeko Oroseiko Golkoan ikusi egin zen.
Parkeko herriak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Aritzo
- Arzana
- Baunei
- Belvì
- Desulo
- Dorgali
- Fonni
- Gairo
- Lodine
- Meana Sardo
- Oliena
- Ollolai
- Olzai
- Orgosolo
- Ovodda
- Seui
- Seulo
- Sorgono
- Talana
- Tiana
- Tonara
- Urzulei
- Ussassai
- Villagrande-Strisail
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- (Italieraz) Parkeari buruzko informazioa.
- (Italieraz) Parkearen proiektua.