Dijon

Dijon; Dijon
	Frantziako udalerria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Frantzia
Frantziaren banaketa administratiboa	Metropolitar Frantzia
Eskualdea	Borgoina-Franche-Comté
Departamendua	Côte-d’Or
Alkatea	François Rebsamen (mul)
Izen ofiziala	Dijon
Jatorrizko izena	Dijon
Posta kodea	21000
Geografia
Koordenatuak	47°19′23″N 5°02′31″E / 47.3231°N 5.0419°E
Azalera	41,59 km²
Altuera	251 m, 220 m eta 410 m
Mugakideak	Chenôve, Longvic, Sennecey-lès-Dijon, Quetigny, Ruffey-lès-Echirey, Saint-Apollinaire, Talant, Ahuy, Asnières-lès-Dijon, Bellefond, Chevigny-Saint-Sauveur, Corcelles-les-Monts, Fontaine-lès-Dijon, Plombières-lès-Dijon eta Neuilly-Crimolois (en)
Demografia
Biztanleria	159.346 (2021eko urtarrilaren 1a); 240 (2020)
Dentsitatea	3.831 bizt/km²
Informazio gehigarria
Ordu eremua	UTC 01:00, Europa Erdialdeko Udako Ordua eta UTC 02:00
Hiri senidetuak	Volgograd, Mainz, Reggio nell'Emilia, Skopje, Opole, Cluj-Napoca, Pécs, York, Dallas, Bialystok, Irkutsk, Guimarães, Malinas, Xauen, Dakar eta Praga
	dijon.fr

Dijon^[1] (frantsesez diʒɔ̃ ahoskatua)^[2] Frantziako erdialdean dagoen hiria da, Borgoina-Franche-Comtéko eskualdearen eta Côte-d'Or departamenduaren hiriburua. 2005ean 150.800 biztanle zituen.

Oso ezaguna da "Dijongo ziapea", sukaldaritzan oso aintzat hartua.

Historia

Erromatarrek sortua (Divio), Dijon herri txikia izan zen XI. mendean Burgundiako Dukerriko hiriburu bihurtu zen arte. Dukeen egoitza hiria ere izan zenez gero, bertan ezarri zuten Frantziako erregeen mende zegoen Burgundiako parlamentua. 1513. urtean suitzarrek setiatu zuten hiria. XVIII. mendea oparoa izan zen (unibertsitatea, 1722; apezpiku egoitza, 1731).

Klima

Datu klimatikoak (Dijon)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	4.2	7.0	10.9	14.7	18.7	22.4	25.3	24.5	21.3	15.5	8.6	4.8	14.8
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-1.0	0.1	2.2	5.0	8.7	12.0	14.1	13.7	10.9	7.2	2.5	-0.2	6.3
Pilatutako prezipitazioa (mm)	59.2	52.5	52.8	52.2	86.3	62.4	51.0	65.4	66.6	57.6	64.2	62.0	732.2
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	11.1	9.3	10.5	9.6	11.7	9.2	7.4	8.3	7.9	8.7	10.5	10.9	115.1
Eguzki orduak	52.7	89.6	139.5	177.0	204.6	234.0	266.6	229.4	195.0	120.9	69.0	52.7	1831
Iturria: HKO

Demografia

Biztanleria

2007an udalerrian erroldatutako biztanleak 151.543 ziren. Familiak 74.491 ziren, horien artean 38.099 pertsona bakarrekoak ziren (15.370 bakarrik bizi ziren gizonak eta 22.729 bakarrik bizi ziren emakumeak), 17.597 seme-alabarik gabeko familiak ziren, 13.201 seme-alabak dituzten bikoteak ziren eta 5.863 seme-alabak dituzten guraso-bakarreko familiak ziren.

Biztanleriak, denborak, ondorengo grafikoan ageri den bilakaera izan du:^[3]

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Ikus jatorrizko Wikidatako eskaera eta iturriak.

Etxebizitza

2007an 86.160 etxebizitza zeuden, 77.353 familiaren etxebizitza nagusia ziren, 1.924 bigarren erresidentzia ziren eta 6.883 hutsik zeuden. 14.054 etxeak ziren eta 71.266 apartamentuak ziren. 77.353 etxebizitza nagusietatik 32.950 bere jabearen bizilekua ziren, 41.678 alokairuan okupaturik zeuden eta 2.725 doan lagata zeuden; 11.323 etxek gela bat zuten, 15.984 etxek bi zituzten, 19.812 etxek hiru zituzten, 16.551 etxek lau zituzten eta 13.684 etxek bost zituzten. 40.004 etxebizitzek parking plaza bat zuten azpialdean. 41.758 etxetan auto bat zegoen eta 14.792 bi edo gehiago zeuden^[4]

Biztanleria-piramidea

2009an sexu eta adinaren araberako biztanleria-piramidea hau zen:

Populazio piramidea de **Dijon** el 2009 ^[5].
Gizonak	Adinak	Emakumeak
64	95 o	252
300	90 a 94	800
840	85 a 89	1.704
900	80 a 84	1.632
1.964	75 a 79	3.392
2.000	70 a 74	3.356
2.372	65 a 69	3.116
2.608	60 a 64	2.948
2.973	55 a 59	3.197
4.216	50 a 54	4.704
4.494	45 a 49	4.893
4.636	40 a 44	5.160
4.654	35 a 39	4.624
5.750	30 a 34	5.536
7.678	25 a 29	8.056
8.536	20 a 24	11.935
4.686	15 a 19	5.418
3.780	10 a 14	3.640
3.296	5 a 9	3.257
3.584	0 a 4	3.193

Ekonomia

2007an lan egiteko adina zuten pertsonak 107.777 ziren, horien artean 73.814 aktiboak ziren eta 33.963 inaktiboak ziren. 73.814 pertsona aktiboetatik 66.298 lanean zeuden (33.565 gizon eta 32.733 emakume) eta 7.516 langabezian zeuden (3.659 gizon eta 3.857 emakume). 33.963 pertsona inaktiboetatik 6.574 erretiraturik zeuden, 21.013 ikasten zeuden eta 6.376 "bestelako inaktibo" gisa sailkaturik zeuden.^[6]

Diru sarrerak

2009an Dijon udalerrian 67.694 unitate fiskal zeuden, 131.492,5 pertsonek osaturik. Pertsona bakoitzeko diru-sarrera fiskalaren mediana 19.493€ zen.^[7]

Ekonomia jarduerak

2007an zeuden 8.251 komertzioetatik, 76 erauzte enpresak ziren, 130 janari enpresak ziren, 1 coque eta refinazio enpresa zen, 25 material elektrikoaren fabrikazioko enpresak ziren, 5 garraiorako elementuen fabrikazioko enpresak ziren, 197 bestelako produktu industrialen fabrikazioko enpresak ziren, 560 eraikuntza enpresak ziren, 1.801 ibilgailuen saltze eta konpontze enpresak ziren, 226 garraio enpresak ziren, 649 ostalaritza eta jatetxe enpresak ziren, 209 informazio eta komunikazio enpresak ziren, 571 finantziazio enpresak ziren, 478 higiezinen enpresak ziren, 1.385 zerbitzu enpresak ziren, 1.301 administrazio publikoko enpresak ziren eta 637 «beste zerbitzu jarduera batzuk» multzoan sailkatutako enpresak ziren.^[8]

2009an zeuden norbanakoentzako 1.822 zerbitzu publikoetatik, 1 poliziaren kaserna zen, 12 Ogasun Publikoaren administrazio bulegoak, 8 lan bilaketa bulegoak, 1 jendarmeria, 11 posta bulegoak, 128 banku bulegoak, 9 funerariak, 88 ibilgailuen konpontzeko eta nekazaritza tresnetako lantokiak, 10 ibilgailuen ikuskaritza teknikoko lekuak, 18 ibilgailuen alokairu bulegoak, 38 autoeskolak, 41 igeltseroak, 126 margolariak, 65 zurginak, 94 iturginak, 71 argiketariak, 28 eraikuntza enpresak, 241 ile apaindegiak, 15 albaitariak, 60 aldi baterako lan enpresak, 471 jatetxeak, 190 higiezinen agentziak, 26 tintoreriak eta 70 apaindegiak.^[9]

2009an zeuden 816 establezimendu komertzialetatik, 3 hipermerkatuak, 12 supermerkatuak, 1 brikolaje denda handia zen, 9 120 m² baino gehiagoko dendak, 38 120 m² baino gutxiagoko dendak, 101 okindegiak, 56 harategiak, 2 kongelatu-dendak, 2 arraindegiak, 58 liburu dendak, 251 arropa dendak, 44 etxerako tresna dendak, 41 zapata-dendak, 28 elektrotresna dendak, 29 altzari dendak, 34 kirol-dendak, 4 lur eta paretak apaintzeko dendak, 14 drogeria, 18 lurrin-dendak, 30 bitxi-dendak eta 41 lore-dendak ziren.^[10]

2000. urtean Dijon udalerrian 18 nekazaritza-ustiategi zeuden, 189 hektarea erabiltzen.^[11]

Hezkuntza eta osasun ekipamenduak

2009an 5 tratamendu laburretarako ospitale, 4 iraupen erdiko (jarraipen eta errehabilitazio) tratamenduetarako ospitale, 2 tratamendu luzeetarako ospitale, 13 psikiatriko, minbiziaren aurkako zentru 1 bat, 2 urgentzia zentro, 2 amatasun-klinika, 11 osasun-zentro, 61 botika eta 4 anbulantzia zegoen.

2009an 43 haur-eskola eta 53 lehen-hezkuntzako eskola zegoen. Dijon udalerrian 17 Bigarren Hezkuntzako ikastetxe, 12 hezkuntza orokorreko lizeo eta 2 lizeo teknologiko.Bigarren Hezkuntzako ikastetxeetan 8.484 ikasle zeuden, Hezkuntza orokorreko lizeoetan ez zegoen 14.493 eta lizeo teknologikoetan 60.

Dijon udalerrian 16 goi-mailako hezkuntza ez-unibertsitarioko zentroak zeuden, horietatik1 formakuntza teknikoko zentroa, 6 osasun-formakuntzakoak, 2 komertziokoak eta 7 bestelako formakuntza zentroak.27 Unibertsitate zentroak zeuden, horietatik 10 Unibertsitate mailako formakuntza eta ikerketa unitateak ziren, 7 unibertsitate-insitutoak, 2 ingenieritza eskolak, 1 goi mailako heziketa zentru pribatu bat eta 7 bestelako goi-mailako ikasketa zentroak ziren (horietatik bat Burgundy School of Business).

Ondasun nabarmenak

Hiriak oso monumentu gune zabala eta garrantzitsua dauka, Pariskoaren ondoren handienetarikoa. Aipatzekoak dira, besteak beste:

Notre-Dame eliza (XIII. mendea): Borgoina-Franche-Comtéko gotikoaren eredu ederra.
Saint-Bénigne katedrala (XIII.-XIV. mendea).
Saint Philibert eliza erromanikoa.

Herritar ezagunak

Jean-Philippe Rameau (1683-1764), musikagilea.
Gustave Eiffel (1832-1923), ingeniaria.

Herri eta hiri senidetuak

Gertuen dauden udalerriak

Diagrama honek gertuen dauden herriak erakusten ditu.

Dijon

Fontaine-lès-Dijon (2,3km)

Saint-Apollinaire (3,1km)

Talant (3,2km)

Daix (4,5km)

Chenôve (4,7km)

Longvic (4,9km)

Ahuy (5,0km)

Ruffey-lès-Echirey (5,3km)

Quetigny (5,5km)

Hauteville-lès-Dijon (5,6km)

Plombières-lès-Dijon (5,7km)

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ Euskaltzaindiaren 36. araua. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2010-9-21).
↑
Beste hizkuntzatan:
- alemanez: Dision ˈdɪzi̯oːn
- italieraz: Digione diˈdʒoːne
- latinez: Diviō edo Diviodūnum dɪwɪ.ɔˈduːnũː
- lombardieraz: Digion diˈdʒũː
↑ Population et logements par commune depuis le recensement de 1962 (1961 pour les Dom) à 1999
↑ Logement, 1968-2007
↑ Population par sexe et âge quinquennal de 1968 à 1999. http://www.recensement-2007.insee.fr (Noiz kontsultatua: 2010-07-13).
↑ Emploi et population active 1999 et 2007
↑ Revenus fiscaux des ménages en 2008
↑ Créations et stock d'établissements par commune en 2009
↑ Nombre d'équipements des services aux particuliers
↑ Nombre d'équipements et de services dans le domaine du commerce en 2009
↑ Exploitations agricoles
↑ (Ingelesez) Dallas Economic Development - Dijon. (Noiz kontsultatua: 2018-08-19).
↑ 2007–2009 Urząd Miasta Opola. Opole Official Website – Twin Towns. .
↑ City of Skopje. (2006–2009). Official portal of City of Skopje – Skopje Sister Cities. .
↑ Friendly relationship at Official website of Volgograd
↑ www.visitvolgograd.info. Vennskapsbyer. .

Résumé statistique^{[Betiko hautsitako esteka]} Datu estatistikoen laburpena de Dijon udalerrirako INSEEn.
Évolution et structure de la population^{[Betiko hautsitako esteka]} Datuen estatistikak de Dijon udalerrirako INSEEn.
France par comune Frantziako udalerri guztien datu zehatzak mapa batean ikusgai.

Kanpo estekak

(Frantsesez) Hiriko webgune ofiziala

Datuak: Q7003
Multimedia: Dijon / Q7003

[1] Euskaltzaindiaren 36. araua. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2010-9-21).

[2] Beste hizkuntzatan:
alemanez: Dision ˈdɪzi̯oːn

italieraz: Digione diˈdʒoːne

latinez: Diviō edo Diviodūnum dɪwɪ.ɔˈduːnũː

lombardieraz: Digion diˈdʒũː

[3] z: Dision ˈdɪzi̯oːn

[4] talieraz: Digione diˈdʒoːne

[5] tinez: Diviō edo Diviodūnum dɪwɪ.ɔˈduːnũː

[6] rdieraz: Digion diˈdʒũː

[3] Population et logements par commune depuis le recensement de 1962 (1961 pour les Dom) à 1999

[4] Logement, 1968-2007

[5] Population par sexe et âge quinquennal de 1968 à 1999. http://www.recensement-2007.insee.fr (Noiz kontsultatua: 2010-07-13).

[6] Emploi et population active 1999 et 2007

[7] Revenus fiscaux des ménages en 2008

[8] Créations et stock d'établissements par commune en 2009

[9] Nombre d'équipements des services aux particuliers

[10] Nombre d'équipements et de services dans le domaine du commerce en 2009

[11] Exploitations agricoles

[12] (Ingelesez) Dallas Economic Development - Dijon. (Noiz kontsultatua: 2018-08-19).

[OpoleTwin-13] 2007–2009 Urząd Miasta Opola. Opole Official Website – Twin Towns. .

[Skopje-14] City of Skopje. (2006–2009). Official portal of City of Skopje – Skopje Sister Cities. .

[Volgadmin-15] Friendly relationship at Official website of Volgograd

[Volgograd-16] www.visitvolgograd.info. Vennskapsbyer. .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]