Belgrad

Belgrad; Београд; Beograd
	hiria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Herrialdea	Serbia
Barrutia	Belgradeko hiria
Alkatea	Siniša Mali
Izen ofiziala	Београд/Beograd
Jatorrizko izena	Београд; Beograd
Posta kodea	11000
Geografia
Koordenatuak	44°49′04″N 20°27′25″E / 44.8178°N 20.4569°E
Azalera	359,96 km²
Altuera	117
Demografia
Biztanleria	1.197.714 (2022); 30.951 (2020)
Metropolia	1.670.000
Dentsitatea	3.327 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	K. a. 269
Telefono aurrizkia	011
Ordu eremua	UTC 01:00
Hiri senidetuak	Kiev, Tunis, Dayton, New Delhi, Skopje, Ljubljana, Oslo, Pekin, Chicago, Buenos Aires, Atenas, Viena, Stockholm udalerria, Udine, Podgorica, Tel Aviv, Banja Luka, Mexiko Hiria, Coventry, Minsk eta Vilnius
Matrikula	BG
Hizkuntza ofiziala	serbiera
	beograd.rs
	http://www.beograd.rs

Belgrad^[1] (serbieraz: Београд, Beograd; «Hiri zuria») Serbiako hiriburu eta hiri nagusia da. Sava eta Danubio ibaien elkargunean dago. Ibai portua eta industria zein salerostegune garrantzitsua da. 1.378.682 biztanle zituen 2018an, baina metropoli eremuan 1.670.000 lagun bizi dira.

Belgrad etenik gabe jendea bizi izan den Europako eta munduko hiririk zaharrenetakoa da. Europako historiaurreko kultura garrantzitsuenetako bat, Vinča kultura, Belgrad inguruan garatu zen Kristoren aurreko seigarren milurtekoan. Antzinaroan, traziar-daziarrak bizi izan ziren eskualdean eta, K. a. 279an zeltak hirian finkatu ziren, eta Singide deitu zuten^[2]. Erromatarrek konkistatu zuten Augustoren erregealdian, eta II. mendearen erdialdean hiri erromatarraren eskubideak eman zitzaizkion^[3]. Eslaviarrek kolonizatu zuten 520. urtean, eta hainbat aldiz aldatu zituen eskuak Bizantziar Inperioaren, Frankoen Inperioaren, Bulgariako Inperioaren eta Hungariako Erresumaren artean, Stefan Dragutin serbiar erregearen egoitza bihurtu baino lehen 1284. urtean.

Historia

Zeltek sortua, hiri erromatarra izan zen eta, XIV. mendetik aurrera, Serbia eta Hungariako erresumen hiria (XV. mendea). 1456an Joan Hunyadik turkiar setiatzaileak ohiltzea lortu bazuen ere, Suleimanen osteak bertan sartu ziren 1521ean.

1867an otomanoek alde egin eta aspaldidanik lehian ziren bertako serbiar eta austriarren arteko gatazkak areagotu ziren, Belgraden jabe egin nahirik. Lehen Mundu Gerran austriarrek eta Bigarrenean Alemaniako naziek (1941) hartu ondoren, Fiodor Tolbukhin mariskal sobietarrak askatu zuen 1944an.

1999an, Kosovoko Gerraren baitan, NATOren hegazkinek hiria bonbardatu zuten^[4]. Bigarren Mundu Gerraz geroztik bonbardaketa bat jasan zuen Europako lehen hiriburu ofiziala izan zen (Sarajevok jasan zituen bonbardaketak lehenago Jugoslaviako gerren kontestuan, baina nazioarteko independentzia ezagupenik ez zuen Bosniak artean).

Auzoak

Hiria hamazazpi auzotan banatuta dago:

Klima

Datu klimatikoak (Belgrade (1981-2010))
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	20.7	23.9	28.8	32.2	34.9	37.4	43.6	40.0	37.5	30.7	28.4	22.6	43.6
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	4.6	7.0	12.4	18.0	23.5	26.2	28.6	28.7	23.9	18.4	11.2	5.8	17.4
Batez besteko tenperatura (ºC)	1.4	3.1	7.6	12.9	18.1	21.0	23.0	22.7	18.0	12.9	7.1	2.7	12.5
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-1.1	-0.1	3.7	8.3	13.0	15.8	17.5	17.6	13.5	9.0	4.2	0.2	8.5
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-18.2	-15.4	-12.4	-3.4	2.5	6.5	9.4	6.7	4.7	-4.5	-7.8	-13.4	-18.2
Pilatutako prezipitazioa (mm)	46.9	40.0	49.3	56.1	58.0	101.2	63.0	58.3	55.3	50.2	55.1	57.4	690.9
Prezipitazio egunak (≥ 0.1 mm)	13	12	11	13	13	13	10	9	10	10	12	14	139
Eguzki orduak	72.2	101.7	153.2	188.1	242.2	260.9	290.8	274.0	204.3	163.1	97.0	64.5	2111.9
Hezetasuna (%)	78	71	63	61	61	63	61	61	67	71	75	79	68
Iturria: ^[5]

Belgradar ezagunak

Milorad Pavic (1929-2009), idazlea.
Dušan Makavejev (1932-2019), zinema-zuzendaria.
Vojislav Koštunica (1944-), politikaria.
Marina Abramović (1946-), artista.
Igor Rakočević (1978-), saskibaloi jokalaria.
Nemanja Bjelica (1988-), saskibaloi jokalaria.
Nikola Rebić (1995-), saskibaloi jokalaria.

Argazkiak

Despotova dorrea.
Mihailo III.aren estatua.
Jauregi zaharra, gaur egungo udaletxea.
Novi Beograd auzoa.
Serbiako Zientzia eta Artearen Akademiaren eraikina.
Hirigune historikoa, Sava ibaiaren ertzean.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2015/3/15 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ Euskaltzaindiaren 38. araua
↑ Txantiloi:Sr-rs «Discover Belgrade» Град Београд - Званична интернет презентација | Discover Belgrade (Noiz kontsultatua: 2022-03-28).
↑ The City in late antiquity. Routledge 1992 ISBN 0-203-13016-2. PMC 51052561. (Noiz kontsultatua: 2022-03-28).
↑ NATO Aggression, 1999 Beograd.rs
↑ http://www.hidmet.gov.rs/eng/meteorologija/stanica_sr.php?moss_id=13274 Serbiako Errepublikako Hidrometeorologia Zerbitzua

Kanpo estekak

Belgrad hiriko webgune ofiziala

Datuak: Q3711
Multimedia: Belgrade / Q3711

[1] Euskaltzaindiaren 38. araua

[2] Txantiloi:Sr-rs «Discover Belgrade» Град Београд - Званична интернет презентација | Discover Belgrade (Noiz kontsultatua: 2022-03-28).

[3] The City in late antiquity. Routledge 1992 ISBN 0-203-13016-2. PMC 51052561. (Noiz kontsultatua: 2022-03-28).

[4] NATO Aggression, 1999 Beograd.rs

[5] ttp://www.hidmet.gov.rs/eng/meteorologija/stanica_sr.php?moss_id=13274 Serbiako Errepublikako Hidrometeorologia Zerbitzua

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]