Edukira joan

Gaztelania

Aldatu loturak
Artikulu hau Wikipedia guztiek izan beharreko artikuluen zerrendaren parte da
Artikulu hau "Kalitatezko 2.000 artikulu 12-16 urteko ikasleentzat" proiektuaren parte da
Wikipedia, Entziklopedia askea

Gaztelania, espainiera
español — castellano
     Gaztelania hizkuntza ofizialtzat duten herrialdeak.

     Estatu Batuetako estatuotan, biztanleriaren % edo gehiago gaztelaniazko hiztunak dira.      Estatu Batuetako estatuotan, biztanleriaren % 10-20 artean gaztelaniazko hiztunak dira.

     Estatu Batuetako estatuotan, biztanleriaren % 5-9,9 artean gaztelaniazko hiztunak dira.
Datu orokorrak
Lurralde eremuaArgentina, Bolivia, Txile, Kolonbia, Costa Rica, Kuba, Dominikar Errepublika, Ekuador, Ekuatore Ginea, Espainia, Guatemala, Honduras, Mexiko, Nikaragua, Panama, Paraguai, Peru, Puerto Rico, El Salvador, Uruguai, Venezuela talde esanguratsuak non: Andorra, Aruba, Belize, Brasil, Kanada, Gibraltar, Israel, Maroko, Holandar Antillak, Trinidad eta Tobago, Ameriketako Estatu Batuak, Filipinak[1]
Hiztunak407 milioi, lehen hizkuntzatzat;[2] beste 90 milioi, bigarren hizkuntzatzat
Rankinga2
OfizialtasunaArgentina, Bolivia, Txile, Kolonbia, Costa Rica, Kuba, Dominikar Errepublika, Ekuador, Mendebaldeko Sahara, Ekuatore Ginea, Espainia, Guatemala, Honduras, Mexiko, Mexiko Berria (AEB), Nikaragua, Panama, Paraguai, Peru, Puerto Rico, El Salvador, Uruguai, Venezuela
EskualdeaEuropako gune batzuk, Erdialdeko Amerikako eta Hego Amerikako gehiengoa, Ipar Amerikako gune batzuk eta Karibea; halaber, etorkinen taldeek hitz egiten dute, kontinente guztietan
UNESCO sailkapena1: ziurra
AraugileaAsociación de Academias de la Lengua Española
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza
indoeuropar hizkuntzak
hizkuntza italikoak
hizkuntza erromantzeak
mendebaldeko hizkuntza erromantzeak
hizkuntza galo-iberiarrak
hizkuntza ibero-erromantzeak
Iberia Mendebaldeko hizkuntzak
Castilic (en) Itzuli
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologiasubjektu aditza objektua, silabadun hizkuntza, place–manner–time (en) Itzuli, pro-drop language (en) Itzuli, noun-adjective (en) Itzuli, hizkuntza sintetikoa, azentua eta hizkuntza fusionatzailea
Denbora gramatikalakorainaldia, compound past perfect (en) Itzuli, past imperfect (en) Itzuli, pluperfect (en) Itzuli, preterite (en) Itzuli, past anterior (en) Itzuli, simple future (en) Itzuli eta geroaldi burutua
Modu gramatikalakindikatiboa, agintera, subjuntiboa eta baldintzazko modua
Genero gramatikalakgenero maskulinoa eta genero femeninoa
Kasu gramatikalaknominatiboa
Alfabetoalatindar alfabetoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1es
ISO 639-2spa
ISO 639-3spa
Ethnologuespa
Glottologstan1288
Wikipediaes
Linguasphere51-AAA-b
ASCL2303
IETFes

Gaztelania edo espainiera[3] (castellano, español) latin arruntetik datorren hizkuntza erromantzea da, indoeuropar hizkuntzen familiakoa. Iberiar taldeko kidea da eta jatorriz Gaztelakoa da, iberiar penintsulako Erdi Aroko erresuma. Amerikako landa-eremu eta eremu indigena[4] batzuetan gaztela izena ematen zaio[5][6], lurralde berriak Gaztelako Koroan sartu eta gutxira hasi baitzen irakasten[7][8].

Mandarin txineraren ondoren, jatorrizko hiztunen kopuruak gehien hitz egiten duen bigarren hizkuntza da munduan (475 milioi gutxi gorabehera[9]), eta ingelesa eta txinera atzerriko hizkuntza gisa erabiltzen dituen hirugarren hizkuntza[10][11]. 496,6 milioi pertsona inguruk hitz egiten dute jatorrizko hizkuntza menderatzen duen lehen edo bigarren hizkuntza gisa, eta 595,9 milioira iristen da gaitasun mugatua duten hiztunak sartzen direnean, horien artean 23,7 milioi ikasle baitaude. Beraz, ingelesaren eta frantsesaren ondoren, nazioarteko komunikazioan hirugarren hizkuntzatzat har daiteke[12]. Gaztelania munduko hirugarren hizkuntza da biztanle alfabetatuen arabera (munduan alfabetatutakoen % 5,47), eta komunikabideetan informazioa ekoizteko hirugarren hizkuntza erabiliena da, baita Interneten erabiltzaile gehien dituen hirugarren hizkuntza ere, txineraren eta ingelesaren ondoren, 364 milioi erabiltzailerekin, hau da, guztizkoaren % 7,9. Kalkuluen arabera, 2050erako 820 milioi hiztun izango ditu gaztelaniak, eta 1.200 milioi 2100. urterako[13].

Hizkuntza batez ere Espainian, non ezagutza nahitaezkoa den[14], eta Hispanoamerikan hitz egiten da, baita beste herrialde batzuetan bizi diren hispano-hiztunen komunitateetan ere, eta Ameriketako Estatu Batuetan nabarmentzen da, 40 milioi hiztun baino gehiago baititu bertan hizkuntzak. Lehenago Espainian nagusi ziren herrialde batzuetan, non gaztelania jada ez den hizkuntza nagusia, ezta ofiziala ere, oraindik ere garrantzi handia du zentzu kultural, historiko eta askotan linguistikoan, Filipinak eta Karibeko uharte batzuetan kasu. Ekuatore Ginean, non hizkuntza ofiziala den, biztanleriaren zati txiki batek bakarrik hitz egiten du ama-hizkuntza gisa[15].

Nazio Batuen Erakundeko sei hizkuntza ofizialetako bat da. Era berean, hizkuntza ofiziala da nazioarteko hainbat erakunde nagusitan —Europar Batasuna, Afrikako Batasuna, Amerikako Estatuen Erakundea, Iberoamerikako Estatuen Erakundea, Ipar Amerikako Merkataritza Askearen Ituna, Hego Amerikako Nazioen Batasuna, Karibeko Erkidegoa, Afrikako, Karibeko eta Ozeano Bareko Estatuak eta Antartikako Ituna, besteak beste—, eta kirol arloan —FIBA, FIFA, Atletismo Federazioen Nazioarteko Elkartea, etab—.

Espainiera, beste hizkuntza erromantze batzuk bezala, hiztun latinetik (latin arrunta), gutxi gorabehera III. mendetik aurrera, mendeetako bilakaeraren emaitza da. Erromatar Inperioaren erorketaren ondoren, Hispania erromatarraren latin arrunta, antzinako Inperioko beste probintzietan hitz egiten ziren latinaren beste aldaeretatik aldatuz eta bereiziz joan zen. Eraldaketek, bilakaera geldo baten ondoren, gaur egungo hizkuntza erromantzeak ekarri zituzten.

Gaztelania edo espainierari buruzko eztabaida

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Gaztelania eta espainiera hitzen erabilpenaren mapa.

Euskaraz gaztelania zein espainiera onartzen dira, eta berdina gertatzen da gaztelaniaz. Hala ere, bata ala bestea erabiltzea eztabaidagarria da, eta herrialde bakoitzean jarrera ezberdina da. Lurralde jakin batekin identifika daitekeen hizkuntza baten izendapenarekin lotutako eztabaida asko bezala (espainiera Espainiarekin, eta gaztelania Gaztelarekin, hizkuntza sortzen den eremua), arrazoi ideologiko eta historikoak nahasten dira, baina baita ere nazioartean identifikatzea eta ekoizpenak hizkuntza horretan kokatzea erraztearen aldeko argudioa (adibidez, sare informatikoetan). Eztabaida hizkuntzaren kanpokoa da. Hizkuntzaren ikuspegitik, ezin da justifikatu izendapen baten edo bestearen aldeko lehentasunik.

Araugintza- edo preskripzio-eremuan, hizkuntza estandarraren kodifikazioari dagokionez (Real Academia Española eta Asociación de Academias de la Lengua Española) arlo hispano-hiztuneko hizkuntza-politikako erakunde nagusiek ezarritako araudiaren arabera, «gaztelania» eta «espainiera» hitzak sinonimoak dira, nahiz eta Diccionario panhispánico de dudas izenekoak, izaera arauemailea duen erakunde horren beraren lana, honako hau adierazten duen: «Espainiera terminoa gomendagarriagoa da, anbiguotasunik ez duelako, gaur egun laurehun milioi pertsona inguruk hitz egiten duten hizkuntzari erreferentzia egiten baitio modu unibokoan. Era berean, nazioartean erabiltzen den izena da (Spanish, espagnol, Spanisch, spagnolo, etab. )»[16]. Halaber, Real Academia Españolak eta Asociación de Academias de la Lengua Españolak argitaratutako hiztegi arauemaileak Diccionario de la lengua española du izena.

Zenbait autorek hitz bat edo bestea nahiago izan dute, hala nola Andrés Bello hizkuntzalari venezuelarrak (Gramática de la lengua castellana lan nagusia) edo Gregorio Mayans valentziarrak (1737an Orígenes de la lengua española liburuan honako hau idatzi zuen)[17]:

« Espainiera esaten diot espainiar guztiok hitz egiten dugun hizkuntzari, elkar ondo ulertu nahi dugunean. »


Bestalde, 1978ko Espainiako Konstituzioak, hirugarren artikuluan, «gaztelania» izen espezifikoa erabiltzen du hizkuntzarako, eta beste «hizkuntza espainiarretatik» bereizten du, hala nola euskara, aragoiera, katalana, galiziera, asturiera edo aranera.

Filologoei dagokienez, zenbait egilek justifikatzen dute termino bat edo bestea lehentasunez erabiltzea, jatorria eta bilakaera historikoa oinarri hartuta, eta modu desberdinetan interpretatuta.

Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sorrera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gaztelaniaren historia Erromatar Inperioko latin arruntarekin hasten da, zehazki Hispaniako erdialdeko eremuan. Mendebaldeko Erromatar Inperioa erori ondoren, latin kultuaren eragina gutxituz joan zen jende arruntarengan. Orduko latin mintzatua hispaniar erromantzeen jatorria izan zen, espainieraren jatorrian dagoena. VIII. mendean, musulmanek Iberiar penintsula konkistatu zutenean, ondo bereizitako bi eremu sortu ziren. Al-Andalusen, erromantze-dialektoak hitz egiten ziren mozarabiar terminoarekin, agintean zegoen gutxiengoaren hizkuntzez gain (arabiera eta berberera). Al-Andaluseko arabieraren eta gaztelaniaren arteko hitzen eragina nabarmena da[18]. Bien bitartean, musulmanen nagusitasuna hasi eta urte gutxira, erresuma kristauak sortzen diren eremuan, eboluzio dibergenteak jarraitzen du, eta bertan hainbat modalitate erromantze sortzen dira: katalana, nafar-aragoiarra, gaztelarra, astur-leonesa eta galiziar-portugaldarra.

Mendearen amaieratik aurrera hasi zen hizkuntza-asimilazio edo -berdintze prozesu bat, batez ere iberiar penintsulako erdialdeko dialekto erromanikoen artean: astur-leonesa, gaztelera eta nafar-aragoiera, baina baita gainerakoen artean ere. Prozesu horren ondorioz, hizkuntza komuna eratuko da, gaztelania. Gero eta filologo gehiagok defendatzen dute teoria hori (Ridruejo, Penny, Tuten, Fernandez-Ordóñez)[19]. Toledoko mozarabiarraren garrantzia ere nabarmendu da, bertan hasi baitzen gaztelania idatzia normalizatzen. Hala ere, beste filologo batzuek gaztelaniaren nagusitasunaren aldeko Pidalen teoria defendatzen jarraitzen dute espainieraren eraketan eta gaztelaniaratze-prozesu baten ondorioz penintsulako gainerako lurraldeetan zabaltzen.

Gaztelerazko dialekto erromanikoa, gaztelaniaren aitzindarietako bat, Gaztelako Erdi Aroko konderrietan (Kantabriako hegoaldea eta Burgosko iparraldea) sortu zela uste da, eta euskararen eragina eta eragin bisigotikoa izan ditzake. Gazteleraren antzeko ezaugarriak eta hitzak dituzten testurik zaharrenak latinez idatzitako eta Valpuestako Kartularioak izenez ezagutzen diren dokumentuak dira[20], Valpuestako (Burgos) Santa Maria elizan gordeta daudenak. Testu horiek dokumentuen kopiak osatzen dituzte, eta horietako batzuk hasiera-hasieratik idatziak dira, esaterako, IX. mendean. Bertan jasotako hitzak latinaren zuzentasunetik urrun daude, hizkera bizi baten eraginez[21].

X. mende amaierako edo XI. mende hasierako Donemiliagako glosak, Errioxako Donemiliaga Kukulako Yusoko monasterioan kontserbatuak, Ramon Menendez Pidalek espainieraren lekukotasunik zaharrentzat hartu zituen. Hala ere, geroagoko teoria batzuek diote dokumentu horiek nafar-aragoiera erromantzeari dagozkiola, ez gaztelaniazko erromantzeari[22]. Testu horretan ere aurkitu ziren euskarazko hitzik zaharrenak[23].

Hedapena

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Europako hego-mendebaldeko hizkuntzen garapena, tartean gaztelaniarena, erakusten duen mapa kronologikoa.

Alfontso X.a Gaztelakoak Cantigas de Santa Maria lana idatzi zuen, galaikoportugesez. Honek atea ireki zion latina ez zen beste hizkuntza baten erabilera literarioari, baita gorte ilustratuan ere[24][25]. Gaztelania penintsulan zehar hedatu zen Behe Erdi Aroan, garai horretan erresuma kristauak etengabe hedatzen ari zirelako, beranduago Errekonkista deiturikoan. Leongo eta Galiziako erresumak Gaztelako Fernando III.arekin Gaztelako Koroan sartzeak eta 1410ean Fernando I.a Aragoikoarekin Aragoiko Koroan Gaztelako dinastia bat sartzeak eragin nabarmena izan zuen. Penintsulako azken batasuna Errege Katolikoekin eman zen, eta areagotu egin zuten erresumako dialektoen arteko asimilazioa eta hizkuntza-nibelazioa[26].

Gaztelaniaz inprimatutako lehen liburua 1472 inguruan argitaratu zen, Sinodal de Aguilafuente[oh 1]. XV. mendean, Espainiako hizkuntza arrunta Iberiar penintsularen zati handi batean sartu zen. 1492an, Antonio de Nebrija sevillarrak Grammatica castellana argitaratu zuen Salamancan, espainieraren gramatikari buruzko lehen tratatua, eta Europako hizkuntza moderno baten moldean argitaratutako lehena[29]. Nebrijarenak dira, halaber, lehen "Gaztelaniazko ortografia-arauak", 1517an Alcalá de Henaresen inprimatuak, non ortografia ahoskeraren eta idazketaren arteko erlazio biuniboko gisa postulatzen duen[30].

Kalkuluen arabera, XVI. mendearen erdialdean espainiarren % 80k espainolez hitz egiten zuten[31]. Garai hartan, kontsonanteen egokitzapena hasita zegoen, eta horrek sistema fonemikoaren murrizketa ekarri zuen, sonoritate-ezaugarria galtzearen ondorioz, sei kontsonante sibilanteetatik bizpahiru kontsonante bakarrik izatera igaro baitzen barietatearen arabera.

Amerikaren kolonizazioak, XVI. mendean hasitakoak, espainiera amerikar kontinente gehienera hedatu zuen, nahuatl edo kitxua bezalako jatorrizko hizkuntzen hiztegia aberastu zuten maileguak hartuz. Hizkuntza horietan ere eragin nabarmena izan zuen. Independentzia lortu ondoren, estatu amerikar berriek hizkuntza bateratzeko prozesuak hasi zituzten, eta espainiar hizkuntza kontinente osoan zehar hedatzen amaitu zuten, Kaliforniatik Suaren Lurralderaino.

Gaztelania Aro Modernotik aurrera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

XVII. eta XVIII. mendeetan zehar hainbat eta hainbat argitalpen publiko eta pribatu sortu ziren gaztelaniaz. Lehenengoa Madrilen argitaratu zen 1661ean, Julián Paredesen (Gazeta nueva) eskutik[32], eta Salamancan, Leonen, Granadan, Sevilla eta Zaragozan hainbat argitalpenek jarraitu zioten. Lurralde elebidunetan ere hasi ziren argitaratzen aldizkako argitalpenak gaztelaniaz. Lehenengoa 1792an izan zen, Diario de Barcelonan, Kataluniako gaztelaniazko lehen egunkaria ere izan zena. Ondoren, El Correo de Gerona (1795), Diario de Gerona (1807) eta, are lehenago, Palma de Mallorca (1778), Vigo edo Bilbo bezalako hiri elebidunetan. Amerikan, gaztelania irakaskuntzako hizkuntza normala izatera igaro zen, hizkuntza indigenetan oinarritutako hizkuntza orokorren kaltetan. Kalkuluen arabera, Espainiako Amerikako biztanleen herenak ezagutzen zuen espainiera 1810. urtearen inguruan.

Espainierak aldaera ugari izan zituen beti, eta horiek, latindar enbor nagusia errespetatzen badute ere, ahoskera eta hiztegi desberdintasunak dituzte, beste edozein hizkuntzarekin gertatzen den bezala. Horri herri natiboetako hizkuntzekiko kontaktua gehitu behar zaio, hala nola aimara, chibcha, guarani, mapudungun, maya, nahuatl, kitxua, taino eta tagalo hizkuntzekiko kontaktua, hizkuntzaren lexikoari ekarpenak egin baitzizkioten, ez bakarrik bere eragin-eremuetan, baita zenbait kasutan lexiko globalean ere. Gaur egun beste hainbat hizkuntzekin harreman estuan dago, bai botere harremanen bidez (euskara, katalana, aimara, kitxua, galiziera...) bai nahasketen bidez (euskañol, portuñol, spanglish...). Hainbat hizkuntza gaztelaniatik eratorritakoak dira, adibidez ladinoa (judu-espainiera), chavacanoa edo papiamentoa.

Gaztelaniaren lurralde eremua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
# Herrialdeak Biztanleria[33] Gaztelania hiztunak ama-hizkuntza gisa Gaztelania hiztunak
Biztanleria Erref. % Hiztunak[oh 2] %[1] Hiztun
natiboak[oh 3][34] 		%[35] Guztira
(gaitasun mugatua duten hiztunak barne)[34]
1 Mexiko Mexiko 131.230.255 [36] 93.8[37] 123.093.979 96.8[1] 127.030.887 99.2[38] 130.180.412 [39]
2 Ameriketako Estatu Batuak Ameriketako Estatu Batuak 331.893.745 [40] 13.2 [41] 41.254.941 [42] 13.2 41.254.941 [1][43] 17 [44] 56.254.941 [1][oh 4]
3 Kolonbia Kolonbia 52.156.254 [45] 99 51.645.759 [46] 99.5[1] 51.895.472
4 Espainia Espainia 47.615.034 [47] 92[1] 43.805.831 98[34] 46.662.733
5 Argentina Argentina 46.654.581 [48] 96.7[49] 45.114.980 98.1[1] 45.768.144 99.4[35] 46.374.653
6 Venezuela Venezuela 32.605.423 [50] 96.3[51] 31.507.179 [52] 97.3[1] 31.725.077 98.8[35] 32.214.158
7 Peru Peru 33.470.569 [53] 82.9[54] 27.747.102 86.6[1] 30.123.512
8 Txile Txile 19.828.563 [55] 95.9[1] 19.015.592 [56] 95.9[1] 19.015.592 99.3[35] 19.689.763
9 Ekuador Ekuador 17.424.000 [57] 93[58] 16.625.145 95.8[1] 17.125.687 98.1[35] 17.536.847
10 Guatemala Guatemala 17.357.886 [59] 69.9[60] 12.133.162 78.3[1] 13.591.225 86.4[35] 14.997.214
11 Kuba Kuba 11.181.595 [61] 99.8[1] 11.159.232 99.8[1] 11.159.232
12 Bolivia Bolivia 12.006.031 [62] 60.7[63] 7.287.661 83[1] 9.965.006 87.9[35] 10.553.301
13 Dominikar Errepublika Dominikar Errepublika 10.621.938 [64] 97.6[1] 10.367.011 [65] 97.6[1] 98.6[35] 10.473.231
14 Honduras Honduras 9.526.440 [66] 97.8[1] 9.318.690 [67] 98.7[1] 9.402.596
15 Frantzia Frantzia 67.407.241 [68] 0.7 477.564 [69] 2.8 1.910.258 [34] 9.9 6.685.901 [34]
16 Paraguai Paraguai 7.453.695 [70] 61.5[71] 4.584.022 68.2[1] 5.083.420 88.5[72][73] 6.596.520
17 Nikaragua Nikaragua 6.595.674 [74] 95.3[75] 6.285.677 [76] 97.1[1] 6.404.399
18 El Salvador El Salvador 6.330.947 [77] 96.8 6.090.000 [78] 99.7[1] 6.311.954
19 Brasil Brasil 214.085.000 [79] 0.2 460.018 [1] 0.2 460.018 [1] 2.8 6.056.018 [1][oh 5]
20 Italia Italia 60.542.215 [80] 0.8 513.543 [81] 1.7 1.037.248 [34] 9.4 5.704.863 [34]
21 Costa Rica Costa Rica 5.262.374 [82] 98.3 5.176.956 [83] 99.3[1] 5.225.537
22 Panama Panama 4.278.500 [84] 85.7 3.777.457 [85] 91.9[1] 3.931.942
23 Uruguai Uruguai 3.543.026 [86] 95.5 3.392.826 [87] 98.4[1] 3.486.338
24 Puerto Rico Puerto Rico 3.285.874 [88] 94.2[89] 3.095.293 99[1] 3.253.015
25 Erresuma Batua Erresuma Batua 67.081.000 [90] 0.3 239.340 [91] 0.8 518.480 [34] 4.6[34] 3.110.880 [34]
26 Filipinak Filipinak 109.991.095 [92] 8501 [93][94] 0.4 438.882 [95] 2.74 3.016.773 [96][97]
27 Alemania Alemania 83.190.556 [98] 0.4 300.670 [99] 0.8 644.091 [34] 3.1 2.576.366 [34]
28 Maroko Maroko 35.601.000 [100] 0.03 11.342 [101] 0.03 11.342 4.68 1.664.823 [1][102][103]
29 Ekuatore Ginea Ekuatore Ginea 1.505.588 [104] 13.7 206.266 [105] 74 1.114.135 87.7[106] 1.320.401
30 Errumania Errumania 19.405.156 [107] 0.9[34] 182.467 [34] 4.7[34] 912.337 [34]
31 Kanada Kanada 34.437.000 [108] 1.6 553.495 [109] 1.9 553.495 2.5 846.495 [1][oh 6]
32 Portugal Portugal 10.276.617 [110] 0.4 41.353 [111] 3.1 323.237 [34] 7.9[34] 808.091 [34]
33 Herbehereak Herbehereak 17.261.622 [112] 0.5 82.725 [113] 0.8 133.719 [34] 3.9 668.599 [34]
34 Boli Kosta Boli Kosta 25.823.071 [114] 2.2 566.178 [115]
35 Australia Australia 25.585.000 [116] 0.5 117.498 [1] 0.5 117.498 1.9 492.069 [1]
36 Suedia Suedia 10.323.857 [117] 0.8 78.273 [118] 1 101.472 [34] 4.5 467.474 [34]
37 Belgika Belgika 11.515.793 [119] 0.6 102.341 [120] 0.8 89.395 [34] 3.9 446.977 [34]
38 Benin Benin 11.733.059 [121] 3.5 412.515 [115]
39 Polonia Polonia 38.386.000 [122] 3173 [123] 0.8 324.137 [34] 0.8 324.137 [34]
40 Austria Austria 8.898.557 [124] 0.2 20.320 [125] 0.8 70.098 [34] 3.2 280.393 [34]
41 Belize Belize 430.191 [126] 52.1 [127] 224.130 52.1 224.130 62.8[128] 270.160
42 Aljeria Aljeria 43.378.027 [129] 782 [130] 0.4 175.000 [1][131] 0.5 223.422 [1]
43 Txantiloi:Herrialde info Suiza Suiza 8.586.550 [132] 2.3[133] 196.813 [134] 2.3 200.714 2.5 215.134 [135]
44 Senegal Senegal 16.209.125 [136] 1.3 205.000 [115]
45 Txantiloi:Herrialde info Camerún Camerún 24.348.251 [137] 1377 [138] 1377 0.8 194.095 [115]
46 Txantiloi:Herrialde info Dinamarca Dinamarca 5.827.463 [139] 0.3 16.062 [140] 0.8 45.613 [34] 3.1 182.450 [34]
47 Israel Israel 9.138.000 [141] 1 95.000 [142] 1 95.000 1.9 175.231 [143]
48 Txantiloi:Herrialde info Japón Japón 126.020.000 [144] 0.1 108.000 [1][145] 0.1 108.000 [1] 0.1 168.000 [115]
49 Txantiloi:Herrialde info Gabón Gabón 2.172.579 [146] 7.7 167.410 [115]
50 Irlanda Irlanda 4.921.500 [147] 5325 [148] 2.9 35.220 [34] 2.9 140.880 [34]
51 Txantiloi:Herrialde info Antillas Neerlandesas Antillas Neerlandesas
(Bonaire Bonaire y Curaçao Curazao) 		227.000 [149] 10.699 55.3 125.534 [150] 140.670 [1]
52 Finlandia Finlandia 5.527.573 [151] 0.1 6474 [152] 0.1 6474 2.4 133.200 [34]
53 Bulgaria Bulgaria 7.000.039 [153] 1.9 130.750 [34] 1.9 130.750 [34]
54 Txantiloi:Herrialde info Noruega Noruega 5.356.789 [154] 0.5 25.084 [155] 0.5 25.084 2.1 114.859 [115]
55 Txantiloi:Herrialde info Rusia Rusia 146.793.744 [156] 5872 [157] 5872 0.06 90.175 [1][oh 7]
56 Txantiloi:Herrialde info República Checa República Checa 10.681.161 [158] 2495 [159] 2495 0.8 90.124 [34]
57 Txantiloi:Herrialde info Grecia Grecia 10.724.599 [160] 0.8 86.936 [34]
58 Txantiloi:Herrialde info Hungría Hungría 9.772.756 [161] 0.9 83.206 [34]
59 Aruba Aruba 112.309 [162] 12.2 13.710 [1] 67.1 75.402 [163] 74 83.064 [1]
60 Txantiloi:Herrialde info China China 1.420.430.000 [164] 18.454 [165] 18.454 74.270 [115]
61 Txantiloi:Herrialde info Trinidad y Tobago Trinidad y Tobago 1.363.985 [166] 4000 [1] 4100 5.2 70.401 [1]
62 Guam Guam (de EE.UU.) 162.742 [167] 1201 [1] 1201 37.2 60.582 [1]
63 Txantiloi:Herrialde info Nueva Zelanda Nueva Zelanda 4.957.000 [168] 0.4 22.000 [1] 0.4 22.000 1.2 57.883 [115]
64 Eslovenia Eslovenia 2.089.310 [169] 1.7 35.194 [34] 1.7 52.791 [34]
65 Andorra Andorra 78.264 [170] 43.2[171] 33.810 65.3[172] 51.106 65.3 51.106
66 India India 1.395.000.000 [173] 1000 [1][174] 1000 50.264 [1][oh 8]
67 Txantiloi:Herrialde info Emiratos Árabes Unidos Emiratos Árabes Unidos 9.575.729 [175] 47.300 [176] 47.300 48.000 [135]
68 Txantiloi:Herrialde info Eslovaquia Eslovaquia 5.450.017 [177] 0.8 45.500
69 Gibraltar

Gibraltar (del R.U.)

29.441 [178] 77.3[179] 22.758 77.3 22.758 100[180] 29.441
70 Lituania Lituania 2.794.329 [181] 1.01 28.297 [34]
71 Txantiloi:Herrialde info Luxemburgo Luxemburgo 613.894 [182] 1 6062 [34][183] 1.3 8098 [34] 4 24.294 [34]
72 Txantiloi:Herrialde info República Árabe Saharaui Democrática Sahara Occidental 597.000 [184] 22.000 [185]
73 Txantiloi:Herrialde info Turquía Turquía 83.815.489 [186] 5235 [187] 5235 20.235 [1]
74 Txantiloi:Herrialde info Islas Vírgenes de los Estados Unidos Txantiloi:Herrialde info Islas Vírgenes Británicas Islas Vírgenes 106.405 [188] 15,78 16.788 [189] 15,78 16.788 15,78 16.788
75 Letonia Letonia 1.908.100 [190] 0.7 13.943 [34]
76 Txantiloi:Herrialde info Chipre Chipre 875.900 [191] 1.5 13.208 [34]
77 Estonia Estonia 1.328.360 [192] 0.7 9457 [34]
78 Txantiloi:Herrialde info Madagascar Madagascar 26.154.000 [193] 8200 [194]
79 Txantiloi:Herrialde info Jamaica Jamaica 2.726.667 [195] 8000 8000 8000 [196]
80 Moldavia Moldavia 2.618.000 [197] 6099 [194]
81 Txantiloi:Herrialde info Túnez Túnez 11.722.038 [198] 4904 [194]
82 Namibia Namibia 2.458.936 [199] 3870 [200] 3969
83 Egipto Egipto 99.963.200 [201] 4904 3500 [135]
84 Malta Malta 493.559 [202] 3354 [34]
85 Txantiloi:Herrialde info Islas Malvinas Islas Malvinas (del R.U.) 2.955 227 [203] 227 227
86 Txantiloi:Herrialde info Ciudad del Vaticano Ciudad del Vaticano 91 s.d. s.d.
Total 7.626.000.000
(Total población mundial)		 [204] 6.2[205] 486.593.249 [206] 6.5 508.316.289 [1] 7.2[207] 568.938.280 [1][208]
Herrialdeak hiztunen arabera: ██ 100 milioi baino gehiago ██ 50 milioi baino gehiago ██ 20 milioi baino gehiago ██ 10 milioi baino gehiago ██ 5 miloi baino gehiago ██ Milioi bat baino gehiago

Hiztegi laburra

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • derecha: eskuin
  • izquierda: ezker
  • abajo: behera
  • piedra: harri
  • bien: ongi
  • mal: gaizki
  • al lado: ondoan
  • ¡Hola!: Kaixo!
  • Buenos días: Egun on
  • Buenas tardes: Arratsalde on
  • Buenas noches: Gabon
  • Adiós: Agur / Adio
  • Saludar: Agurtu
  • Despedirse: Agurtu
  • ¡Hasta la vista!: Hurren arte!
  • ¡Hasta luego!: Gero arte!
  • por favor: mesedez
  • ¿Qué tal?: Zer moduz?
  • Bien, ¿y tú?: Ondo/Ongi, eta zu?
  • Lo siento, perdón: Barkatu
  • ¿Qué hora es?: Zer ordu da?
  • Eres muy guapo/guapa: Oso ederra zara
  • Muchas gracias: Eskerrik asko
  • De nada: Ez horregatik
  • Te quiero: Maite zaitut
  • feliz: pozik
  • triste: goibel
  • enfadado/a: haserre
  • aburrido/a: aspertuta
  • sí: bai
  • no: ez
  • No entiendo: Ez dut ulertzen
  • No fumar: Ez erre
  • agujero: zulo
  • caserío: baserri
  • ratón: sagu
  • perro: txakur
  • gato: katu
  • pan: ogi
  • panadería: okindegi
  • comida: janari
  • desayuno: gosari
  • almuerzo: bazkari
  • cena: afari
  • calle: kale
  • fiesta: jai
  • parranda: parranda
  • boina: txapel
  • ¡Felicidades!: Zorionak! / Urte askotarako!
  • amigo / amiga: adiskide
  • madre: ama
  • padre: aita
  • padres: gurasoak
  • abuelo: aitona
  • abuela: amona
  • hijo: seme
  • hija: alaba
  • hermano: anaia edo neba
  • hermana: arreba edo ahizpa
  • casa: etxe
  • dinero: diru
  • deporte: kirol
  • nuevo: berri
  • viejo: zahar
  • nombre: izen
  • apellido: deitura
  • pueblo: herri
  • ciudad: hiri
  • monte: mendi
  • llanada: lautada
  • valle: haran
  • mar: itsaso
  • río: ibai
  • sol: eguzki
  • nube: hodei
  • viento: haize
  • cielo: zeru
  • estrella: izar
  • Marte: Marte
  • Venus: Artizar
  • luna: ilargi
  • lluvia: euri
  • nieve: elur
  • granizo: txingor
  • flor: lore
  • zurrón: zorro
  • muchacho: mutil
  • muchacha: neska

Oharrak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Sinodal de Aguilafuente sinodo bateko akten bilduma da, Segovian argitaratua, agian 1472an. Hala ere, hau ez dago oso argi, ez baitator datarik bertan. Bestetik, ez da liburu bat, baizik eta akten bilduma bat. 1474an argitaratu zen Obres o trobes en lahors de la Verge Maria, katalanez inprimatutako lehenengo liburua, eta agian gaur egungo Espainian inprimatutako lehenengo literatura-lana[27]. Alderatzeko, euskarazko lehenengo liburu inprimatua Linguae vasconum primitiae izan zen, 1545an inprimatua[28].
  2. ↑ Gaztelania hizkuntza ofiziala den herrialdeetan, zifra hau aurreko zutabeko ehunekoa aplikatuz kalkulatzen da. Hizkuntza ofiziala ez den herrialdeetan, jatorrizko herrialdean hizkuntza ofiziala duten migratzaileak kalkulatu diras.
  3. ↑ Gaztelania ofizial den herrialdeetako hiztun kopurua (lerro ilunagoak), aurreko zutabeko ehunekoak apliaktuz kalkulatu dira.
  4. ↑ 41,25 milioi hiztun natibo 15 milioi konpetentzia mugatuarekin, eta beste 8 milioi ikasle.
  5. ↑ 460.018 hiztun natibo dira, migrazioaren ondorioz 96.000 horien ondorengoak dira 5.500.000 inguruk elkarrizketa bat izteko gai dira. "El español, una lengua viva. Informe 2021".
  6. ↑ 553.495 natibo, 293.000 konpetentzia mugatuarekin, eta 92.853 ikasle.
  7. ↑ 84.313 estudiantes de español: "El español, una lengua viva. Informe 2021"
  8. ↑ 49.264 estudiantes de español: "El español, una lengua viva. Informe 2021"

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba Fernández Vítores, David. (2022). (PDF) El español: una lengua viva. Informe 2022. Instituto Cervantes NIPO: 110-20-018-0.
  2. ↑ Mikael Parkvall, «Världens 100 största språk 2010» (munduko 100 hizkuntza handienak, 2010ean), in Nationalencyklopedin.
  3. ↑ Euskaltzaindia. 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. .. Euskaltzaindiak Hiztegi Batuan izen biak onartzen ditu. Sinonimoak dira. Gaztelera hitza onartu arren, gaztelania hobesten du.
  4. ↑ (Gaztelaniaz) Fernández, César A.. (1990). Relatos y romanceadas mapuches. Ediciones Del Sol ISBN 978-950-9413-37-5. (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  5. ↑ (Gaztelaniaz) Estudios Filologicos. Andres Bello 1972 (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  6. ↑ (Gaztelaniaz) Asturias, Miguel Ángel. (1996). Hombres de maíz. Editorial Universidad de Costa Rica ISBN 978-84-89666-20-7. (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  7. ↑ (Gaztelaniaz) User, Super. «Capilla de la Enseñanza en el atrio del Convento de Texcoco» Diócesis de Texcoco (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  8. ↑ Y , Alejandro: Estudios. (2014-11-07). «Alejandro: Estudios y más: La Capilla de la Enseñanza: La primera escuela de la Nueva España» Alejandro (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  9. ↑ (Ingelesez) «Spanish | Ethnologue Free» Ethnologue (Free All) (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  10. ↑ (Ingelesez) World. Central Intelligence Agency 2023-04-11 (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  11. ↑ (Ingelesez) «El español no está en crisis, según el Instituto Cervantes - El Día - Hemeroteca 02-11-2009» eldia.es (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  12. ↑ «Wayback Machine» web.archive.org 2016-01-12 (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  13. ↑ «Most Spoken Language in the World 1900 - 2100 | All over the World - YouTube» web.archive.org 2022-01-21 (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  14. ↑ «BOE-A-1978-31229 Constitución Española.» www.boe.es (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  15. ↑ (Ingelesez) «What Languages Are Spoken In Equatorial Guinea?» WorldAtlas 2018-09-24 (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  16. ↑ «español» Diccionario Panhispánico de dudas.
  17. ↑ (Gaztelaniaz) Siscar, Gregorio Mayans y. (1737). Origenes de la lengua española,. por Juan de Zuñiga (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  18. ↑ Jayyusi, Salma Khadra. (1994). The Legacy of Muslim Spain. BRILL ISBN 978-90-04-50259-8. PMC 1290024478. (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  19. ↑ Fernández-Ordóñez, Inés. (2009). «Los orígenes de la dialectología hispánica y Ramón Menéndez Pidal» Cien Años de Filoloxía Asturiana (1906-2006): Actes del Congresu Internacional, 2009, ISBN 978-84-8053-530-4, págs. 11-41 (Departamento de Filología española. Seminariu de Filoloxía Asturiana): 11–41. ISBN 978-84-8053-530-4. (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  20. ↑ (Gaztelaniaz) 20minutos. (2009-12-27). «Descubren que las palabras más antiguas escritas en Español son del siglo IX» www.20minutos.es - Últimas Noticias (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  21. ↑ «La RAE avala que Burgos acoge las primeras palabras escritas en castellano | Castilla y León | elmundo.es» www.elmundo.es (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  22. ↑ Wolf, Heinz-Jürgen. (1996). Las Glosas Emilianenses. Universidad de Sevilla ISBN 84-472-0326-3. PMC 36157487. (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  23. ↑ Nieto Viguera, Juan Ángel. (2007). Glosas Emilianenses : cuna de la lengua castellana : San Millán de Cogolla. Edilesa ISBN 978-84-8012-585-7. PMC 261178574. (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  24. ↑ España : reflexiones sobre el ser de España.. Real Academia de la Historia 1997 ISBN 84-89512-04-3. PMC 36981520. (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  25. ↑ Obediente Sosa, Enrique. (2007). Biografía de una lengua : nacimiento, desarrollo y expansión del español. (3a. ed. argitaraldia) Universidad de Los Andes, Consejo de Publicaciones ISBN 978-980-11-1026-2. PMC 156852799. (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  26. ↑ Acevedo, Mónica. (1992). «La política lingüística del siglo XVI en la Nueva España» Mester (21): 23–36. ISSN 0160-2764. (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  27. ↑ (Gaztelaniaz) JuliánMarquina. (2021-12-09). «¿Cuál fue el primer libro impreso en España?» JuliánMarquina... (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  28. ↑ «Linguae vasconum primitiae / Euskaldunon hizkuntzaren hasikinak» Booktegi (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  29. ↑ «Spanish Language | Encyclopedia.com» www.encyclopedia.com (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  30. ↑ Torrens Álvarez, Mª Jesús. (2021). Nebrija y los inicios de la ortografía como disciplina lingüística. Ayuntamiento de Alcalá de Henares ISBN 978-84-15005-77-3. (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  31. ↑ Lozano, Irene. (2005). Lenguas en guerra. Espasa, 92 or. ISBN 84-670-1989-1. PMC 63696253. (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  32. ↑ «::: MEMORIA DE MADRID :::» www.memoriademadrid.es (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  33. ↑ [1]
  34. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw 2012ko Eurobarometroa erabilita.
  35. ↑ a b c d e f g h Demografía de la lengua española, 28. or
  36. ↑ «Indicadores Demográficos de México de 1950 a 2050» www.conapo.gob.mx (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  37. ↑ cia.gov
  38. ↑ �,8ak gaztelania du ama hizkuntza,5,4a elebiduna da jatorrizko beste hizkuntza batekin, eta 0,8 elebakarra da bertako beste hizkuntza batean. (cia.gov).
  39. ↑ 2010eko biztanleria indigena elebakarra: 1.096.512 (estadistica.inmujeres.gob.mx). 384.230 migratzaile daude zeinentzat gaztelania ez den lehen hizkuntza, baina ezagutzaren bat izango dutela kalkulatzen da (ethnologue.com, Demografía de la lengua española, 28-34 or)
  40. ↑ «Population Clock» www.census.gov (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  41. ↑ 5 urtetik gorako espainiar-hiztunak 2021ean. U.S. Census Bureau 2021 American Community Survey. Txantiloi:Wayback, American Community Survey.
  42. ↑ 5 urtetik gorako biztanleria gaztelania etxean darabilena 2021ean: LanguaGe spoken at home: 2021 American Community Survey en: American Community Survey.
  43. ↑ Populazio hispanoa 2021ean 62.529.064 zen ([2]). Horietatik 82k gaztelania ondo hitz egiten zuen Centro Hispano Pew-ren 2011ko inkestaren arabera. pewhispanic.org Bestetik, 2,8 milioi ez-hispanok gaztelania erabiltzen dute etxean. pewhispanic.org. Gainera, zentsuan agertzen ez diren beste 7,7 milioi migratzaile ez-dokumentatu daude, eta hizkuntza ezagutzen duten baina etxean erabiltzen ez duten ez-hispanoak.
  44. ↑ 56,25 milioi L1 eta L2 hiztun [3].
  45. ↑ www.dane.gov.co (2023ko estimazioa)
  46. ↑ 510.495 pertsona daude beste hizkuntza indigean batean aritzen direnak. Nagusiena Wayuu hizkuntza da, 122.000 hiztunekin: www.lenguasdecolombia.gov.co Txantiloi:Wayback
  47. ↑ 2022ko estimazioaren arabera. INE.
  48. ↑ 2023ko estimazioa.
  49. ↑ 41.7 milioi hiztun ama hizkuntza gisa 2015ean (Ethnologue) 43,1 milioi biztanleko urte horretan (Proyecciones del censo argentino INDEC)
  50. ↑ Venezuelako zentsoa: 2020ko INEren proiekzioa.
  51. ↑ 29.1 milioi hiztun 2014ean Ethnologueren arabera [4]. 2014ko biztanleria: 30.206.307 [5]
  52. ↑ 1.098.244 pertsona daude beste ama hizkuntza baten dutenak. Nagusia Wayuu hizkuntza da, 199.000 hiztunekin. Atzerriko hizkuntza nagusiak txinera (400.000), portugesa (254.000) eta arabiera (110.000) dira.
  53. ↑ 2022ko estimazioa (140. or).
  54. ↑ cia.gov.
  55. ↑ INE de Chile. 2022ko proiekzioa.
  56. ↑ 281.600 pertsona daude beste hizkuntza bat hitz egiten dutena. Nagusia Mapudungun da (250.000): Ethnologue
  57. ↑ Ekuadorreko biztanleriaren erlojuaren estimazioa
  58. ↑ www.cia.gov
  59. ↑ 2021eko zentsuaren estimazioa
  60. ↑ cia.gov
  61. ↑ ONE a 31/12/2020
  62. ↑ INE Bolivia (2022) Txantiloi:Wayback
  63. ↑ www.cia.gov
  64. ↑ [https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https://www.one.gob.do/media/c2bh3ckv/cuadro-estimaciones-y-proyecciones-poblaci%C3%B3n-total-por-a%C3%B1o-seg%C3%BAn-sexo-edad-2000-2030.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK ONEren 2022ko estimazioa
  65. ↑ Ethnologue (2011)
  66. ↑ 2022ko INEren estimazioa (Instituto Nacional de Estadística (Honduras)).
  67. ↑ Beste 207.750 biztanlek beste ama hizkuntza bat hitz egiten dute, batez ere Garifuna (98.100): Ethnologue
  68. ↑ 2021eko urtarrilaren 1ean
  69. ↑ 15 urtetik gorako Frantziako biztanleen %1, 2012an 47.756.439 zena. 279.988 migratzaile espainiar dade Frantzian INEren arabera, gainera, 29.983 kolonbiar, 15.857 txiletar, 14.253 argentinar, 13.851 mexikar, 12.862 perutar, 6.977 venezuelar, 5.262 kubatar eta 4.533 ekuatoriara (datosmacro 2019)
  70. ↑ 2022ko estimazioa
  71. ↑ www.cia.gov
  72. ↑ (Gaztelaniaz) «La cobertura del censo de población ya rondaría 90% a nivel país, según DGEEC - Economía - ABC Color» www.abc.com.py (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
  73. ↑ 2012ko datu ofizialen arabera, %7,93 guarani elebakarra zen. Atzerriko biztanleen eta beste hizkuntza batzuen hiztuank kenduta, � inguru da gaztelaniako hiztuna Paraguain.
  74. ↑ Estimación del INIDE para 2020. .
  75. ↑ www.cia.gov
  76. ↑ 490.124 pertsonek beste hizkuntza bat hitz egiten dute, bereziki miskitoa (154.000): Ethnologue
  77. ↑ Estimación guvernamental para 2022. .
  78. ↑ Ethnologueren estimazioa 2014an
  79. ↑ IBGEren biztanleria erlojua
  80. ↑ 2021eko estimazioa
  81. ↑ 542.858 migratzailek dute gaztelania hizkuntza nagusi gisa, horietatik �,6 ama hizkuntza gisa (Pág 7)
  82. ↑ 2022ko INEren estimazioa Txantiloi:Wayback. Instituto Nacional de Estadística y Censos.
  83. ↑ 85.418 pertsonek beste ama hizkuntza bat dute Ethnologue
  84. ↑ 2020ko estimazio ofiziala
  85. ↑ 501.043 pertsona daude beste hizkuntza bat hitz egiten dutenak ama hizkuntza gisa. Ethnologue
  86. ↑ Proyección del Censo de Uruguay para 2021. artxibatua (artxibatze data: 2019ko martxoaren 22). Errorea: «|artxibo-data=» zehazten baduzu «|artxibo-url=» ere zehaztu beharko duzu.
  87. ↑ 150.200 pertsona daue beste ama hizkuntza bat dutenak Ethnologue
  88. ↑ Census Bureau 2020
  89. ↑ Census Bureau 2020 estimazioa. jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2019ko martxoaren 19).
  90. ↑ 2020ko zentsoaren estimazioa.
  91. ↑ Herrialdean 253.003 migratzaile daude gaztelania hizkuntza nagusia den herrialdeetatik, eta horietatik %9,6 hiztun natiboak dira (Pág 7), (datosmacro, 2019).
  92. ↑ Estimación del censo para el 31/12/2021. jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 3 de febrero de 2021).
  93. ↑ Filipinetan 5.815 migratzaile daude batez ere gaztelania hitz egiten den herrialdeetakoak, eta horietatik �,6ak natiboki hitz egiten du (5.501; Pág 7): 4.476 espainiar (2020) 377 mexikar (Gobierno de México) 473 ekuatoriar 152 argentinar 128 kolonbiar 114 peruar 95 txiletar (datosmacro, 2019)
  94. ↑ 3.000 bat filipinar daude ama hizkuntzatzat gaztelania dutenak
  95. ↑ Demografía de la lengua española (p.33). Francisco Navarrok eta Jaime Oterok 2007an egindako zenbatespenak 439.000 pertsona aurkitu zituen "natiboki dominatzen duen taldea" gisa.(realinstitutoelcano.org Txantiloi:Wayback)
  96. ↑ 1816773 gaztelania 1200000 kreoleren bat (Chavacano, Cavite, Basilan, Cotabato): Antonio Quilis “La lengua española en Filipinas”, 1996 pág. 54 cervantesvirtual.com, mepsyd.es (p.249), Isaac Donoso, 2008: elpais.com, mepsyd.es (p.23), spanish-differences.com Txantiloi:Wayback, aresprensa.com Txantiloi:Wayback./ R. W. Thompsonek kalkulatzen du 2.900.000 hiztun daudela bere liburuan "Pluricentric languages: differing norms in different nations" 45. orrialdea, sispain.org./ Instituto Cervantesen arabera 2 milioi hiztun baino gehiago daude, eta Chavacano hitz egiten dutenak barne hartuta, 3 milioi inguru (elcastellano.org Txantiloi:Wayback). Gaztelania hizkuntza ofizial izan zen 1973 arte, eta 1987 arte hezkuntza publikoan irakatsi zen. Gloria Macapagal Arroyok Espainiako gobernuari eskatu zion gaztelania curriculumean berriro sartzeko laguntza.
  97. ↑ 2012ko Instituto Cervantesen txostenaren arabera (eldiae.es Txantiloi:Wayback), 3.017.265 gaztelania-hiztun daude, horietatik 439.000 natibo baten gisa, 2.557.773 modu mugatuan eta 20.492 ikasle.
  98. ↑ 2020ko Alemaniako zentsuaren estimazioa
  99. ↑ 317.833 migratzaile daude gaztelania hizkuntza nagusia den herrialderen batekoak, eta horietatik �,6k hitz egiten du (cervantes.es, pág 7), guztira 300.670 hiztun.
  100. ↑ Estimación del censo para (2020). jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 14 de noviembre de 2019).
  101. ↑ INE, 2020
  102. ↑ (Ammadi, 2002) arabera, 4 eta 7 milioi hiztun artean daude (El español en el contexto Sociolingüístico marroquí: Evolución y perspectivas)
  103. ↑ Marokoko populazioaren !,9 inguruk euskara daki, 2005eko inkesta baten arabera (realinstitutoelcano.org Txantiloi:Wayback, afapredesa.org Txantiloi:Wayback). Garai horretan Marokoko populazioa 29.680.069 biztanle ziren. (hcp.ma).
  104. ↑ 2021eko zentsoaren kalkulua
  105. ↑ INE 2020
  106. ↑ cvc.cervantes.es
  107. ↑ 2019ko zentsoaren kalkulua: /www.insse.ro
  108. ↑ Zentsoaren erlojua
  109. ↑ Censo de Canadá de 2016: www.statcan.gc.ca
  110. ↑ Estimación del censo de Portugal para 2019. jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 9 de enero de 2017).
  111. ↑ 42.338 migratzaile daude batez ere gaztelania hitz egiten den herrialdeetakoak. Lehen erabilitako portzentaiak aplikatu dira.
  112. ↑ Zentsoaren erlojua
  113. ↑ 87.448 migratzaile batez ere gaztelania nagusia den herrialdeetakoak, horietatik �,6 gaztelaniako hiztunak.
  114. ↑ Estimación oficial para 01/07/2019
  115. ↑ a b c d e f g h i Aipuaren errorea: Konpondu beharreko erreferentzia kodea dago orri honetan: ez da testurik eman EstudEspañol izeneko erreferentziarako
  116. ↑ 28/01/2020 Census QuickStats
  117. ↑ Censo del 30/11/2019
  118. ↑ 82.742 migratzaile gaztelania nagusia den herrialdeetakoak, horietatik �,6 gaztelaniako hiztun (p.7)
  119. ↑ Estimación del censo a 1/11/2019
  120. ↑ 108.183 migratzaile daude gaztelania hizkuntza nagusia den herrialderen batekoa, horietatik �,6 gaztelania dakiena. (pág 7):
  121. ↑ Estimación del censo para 01/07/2019
  122. ↑ Estimación del censo para 01/07/2019
  123. ↑ 3.354 migratzaile daude gaztelania hizkuntza nagusia den herrialderen batekoa, horietatik �,6 gaztelania dakiena. (pág 7)
  124. ↑ Estimación del censo para 01/10/2019
  125. ↑ 21.480 migratzaile daude gaztelania hizkuntza nagusia den herrialderen batekoa, horietatik �,6 gaztelania dakiena. (pág 7)
  126. ↑ Estimación del censo para 01/07/2021
  127. ↑ Belizeko biztanleen R,1 gaztelaniaz modu argian hitz egiteko gai da: cervantes.es
  128. ↑ Gaztelania ondo dakien R,1 eta ezagutza duen  batuta. celade.cepal.org
  129. ↑ Estimación del censo para 01/07/2019
  130. ↑ 850 migratzaile espainiar zeuden 2021ean. �k gaztelania du ama hizkuntza gisa.
  131. ↑ Tindufeko saharaui errefuxiatuen eremuan dauden 150.000-200.000 inguruk gaztelania dakite. El refuerzo del español llega a los saharauis con una escuela en los campos de Tinduf Txantiloi:Wayback
  132. ↑ Estimación del censo para 1 de enero de 30/09/2019
  133. ↑ Bevölkerung Txantiloi:Wayback (Alemanez)
  134. ↑ 208048 emigrantes de países de predominante habla hispana en Suiza, de los que el 94.6 habla español (pág 7): 127011 españoles (INE, 2021) 10393 peruanos 12394 colombianos 11194 dominicanos 9193 argentinos 8039 chilenos 6851 mexicanos 5241 ecuatorianos 4137 venezolanos 3544 bolivianos 3379 cubanos 1769 uruguayos 1057 guatemaltecos 1057 paraguayos 2789 otros (datosmacro, 2019).
  135. ↑ a b c El español en cifras, 2005. en: Instituto Cervantes. Consultado el 19-08-2012.
  136. ↑ Estimación del censo para 01/07/2019. jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 19 de marzo de 2020).
  137. ↑ Estimación del censo para 01/07/2019
  138. ↑ (en francés) Pág. 113-115 de la Tableau 20: Immigrants au Cameroun, en 2007. Txantiloi:Wayback en: Migration au Cameroun Profil National 2009. Consultado el 13-09-2012.
  139. ↑ Estimación del censo a 1/10/2019
  140. ↑ Hay 17085 inmigrantes de países de predominante habla hispana en Dinamarca, de los que el 94.6 habla español nativo (Pág 7): 4913 españoles (2019) 3750 colombianos 1848 chilenos 1403 argentinos 1327 mexicanos 1268 peruanos 809 venezolanos 683 ecuatorianos 554 cubanos 530 bolivianos (datosmacro, 2017).
  141. ↑ Estimación oficial para 2019
  142. ↑ 15000 hablantes nativos de judeo-español (eprints.ucm.es), más 80000 inmigrantes iberoamericanos, principalmente de Argentina (cervantes.es)
  143. ↑ Pág 34 y 35 del estudio Demografía de la Lengua española, pág. 35
  144. ↑ Censo oficial japonés par 1 de enero de 2020
  145. ↑ 100229 residentes peruanos en 2012 (Emigración peruana), 3893 residentes argentinos (Emigración argentina), 1803 residentes mexicanos (Emigración mexicana) y 2165 residentes españoles (según el INE a 1/1/2016)
  146. ↑ www.state.gov. Estimación de la población para 1/6/2019
  147. ↑ Estimación oficial del 2019
  148. ↑ Inmigrantes españoles según el censo INE, en el 2013.
  149. ↑ Antillas Neerlandesas
  150. ↑ Pág. 31 del estudio:Demografía de la Lengua española
  151. ↑ Estimación oficial de 1/1/2020
  152. ↑ 6.844 emigrantes de países de predominante habla hispana en Finlandia, de los que el 94.6 habla español (pág 7): 2405 españoles (2019) 1286 colombianos 928 mexicanos 625 peruanos 472 argentinos 564 chilenos 564 cubanos (datosmacro, 2017).
  153. ↑ Estimación del censo para 31/12/2018
  154. ↑ Estimación del censo noruego para 1/10/2019.
  155. ↑ Hay 26516 inmigrantes de países de predominante habla hispana en Noruega, de los que el 94.6 habla español nativo (Pág 7): 6116 españoles (2019) 7140 chilenos 6131 colombianos 1599 peruanos 1319 mexicanos 1168 argentinos 1148 venezolanos 1039 cubanos 856 dominicanos (datosmacro, 2017).
  156. ↑ Estimación oficial a 1/1/2019. jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 3 de diciembre de 2010).
  157. ↑ Hay 6207 inmigrantes de países de predominante habla hispana en Rusia, de los que el 94.6 (5872) habla español nativo (Pág 7): 2400 españoles (INE, 2021) 2226 cubanos 276 peruanos 251 argentinos 240 ecuatorianos 205 colombianos 203 mexicanos 120 uruguayos 106 chilenos 97 venezolanos 83 bolivianos (datosmacro, 2019).
  158. ↑ Estimación oficial para 30/09/2019
  159. ↑ Hay 2637 inmigrantes de países de predominante habla hispana en República Checa, de los que el 94.6 habla español nativo (Pág 7): 1520 españoles (2019) 397 cubanos 262 mexicanos 165 colombianos 182 peruanos 111 argentinos (datosmacro, 2017).
  160. ↑ Estimación del censo para 2019
  161. ↑ Estimación oficial para 1/1/2011: portal.ksh.hu
  162. ↑ Estimación del censo para 2019
  163. ↑ Página 32
  164. ↑ Reloj poblacional del censo
  165. ↑ Hay 19508 emigrantes de países de predominante habla hispana en China, de los que el 94.6 (18454) habla español (cervantes.es, pág 7): 5297 españoles (INE 2020) 14211 peruanos (datosmacro, 2019)
  166. ↑ cso.gov.tt (2010)
  167. ↑ Estimación para 2016. jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 3 de diciembre de 2013).
  168. ↑ Reloj poblacional: [archive.stats.govt.nz/tools_and_services/population_clock.aspx ]
  169. ↑ Estimación del censo del 1/07/2019
  170. ↑ Estimaciones para 2016
  171. ↑ [6]
  172. ↑ [7][Betiko hautsitako esteka]
  173. ↑ indiastat.com
  174. ↑ 862 españoles residentes en la India en 2019 según el INE
  175. ↑ Estimación del censo para 2018
  176. ↑ Hay 50000 inmigrantes de países de predominante habla hispana en EAU, de los que el 94.6 habla español nativo (Pág 7). Hay 5577 españoles según el INE en (2019).
  177. ↑ Estimación del censo para 31/03/2019
  178. ↑ Datos oficiales a 1/7/2010: gibraltar.gov.gi Txantiloi:Wayback
  179. ↑ www.um.es - 5.2. Datos descriptivos de los usos de español e inglés, Gráfico 2 - (una encuesta a estudiantes revela que el 77.3 habla con su madre solamente español, o más español, o igual español que inglés)
  180. ↑ elcastellano.org Txantiloi:Wayback (el español es utilizado prácticamente por la totalidad de la población).
  181. ↑ Reloj poblacional: db1.stat.gov.lt (estimación para el 2013) Txantiloi:Wayback
  182. ↑ Estimación del censo para 2019
  183. ↑ Hay 6408 inmigrantes de países de predominante habla hispana en Luxmburgo, de los que el 94.6 habla español nativo (Pág 7): 6166 españoles (2019) 104 peruanos 61 chilenos 40 argentinos 37 dominicanos (datosmacro, 2017).
  184. ↑ Estimación de la ONU para 2019
  185. ↑ Periodistas en español: El español en Marruecos y el Sáhara según el Instituto Cervantes.
  186. ↑ Estimación del censo para 2020
  187. ↑ 5552 emigrantes de países de predominante habla hispana en Turquía, de los que el 94.6 habla español (pág 7): 4897 españoles (2019) 180 mexicanos 165 argentinos 310 Otros (datosmacro, 2017).
  188. ↑ 2010.census.gov Txantiloi:Wayback
  189. ↑ Censo 2000 Population and Housing Profile: 2000, Geography: U.S. Virgin Islands Islas Vírgenes Estadounidenses en PDF.
  190. ↑ Estimación del censo para el 01/01/2020[Betiko hautsitako esteka]
  191. ↑ Estimación del censo para 2019
  192. ↑ Estimación del censo para 01/01/2020 Txantiloi:Wayback.
  193. ↑ Population de Madagascar en 2019. jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 26 de febrero de 2021).
  194. ↑ a b c Copia archivada. jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 12 de septiembre de 2018).
  195. ↑ Estimación para 2019
  196. ↑ (Dentro del estudio: valor económico del español)
  197. ↑ Populația Moldovei din 2019
  198. ↑ the Population of Tunisia 2020. jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 28 de noviembre de 2019).
  199. ↑ Estimación del censo para 01/07/2019
  200. ↑ «El español en Namibia, 2005.» Instituto Cervantes.
  201. ↑ reloj poblacional Txantiloi:Wayback.
  202. ↑ Estimación del censo para 01/07/2019
  203. ↑ Language other than English spoken at Home (Excluding temporary residents and visitors Falkland Islands Census Statistics 2006. En PDF.
  204. ↑ Population Clocks Txantiloi:Wayback en: U.S. Census al 12-09-2012.
  205. ↑ 426515910 hablantes en 2012 (ethnologue) de 7097500000 personas en el mundo en 2012 (ONU Txantiloi:Wayback), es el 6
  206. ↑ Aipuaren errorea: Konpondu beharreko erreferentzia kodea dago orri honetan: ez da testurik eman Ethnologue izeneko erreferentziarako
  207. ↑ 517824310 de hablantes en 2012 (ethnologue) de 7097500000 personas en el mundo en 2012 (ONU Txantiloi:Wayback), es el 7.3.
  208. ↑ Más de 500 millones de hablantes (la-moncloa.es Txantiloi:Wayback, cervantes.es, fundeu.es[Betiko hautsitako esteka])

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hizkuntza honek bere Wikipedia du: Bisita ezazu.


Europako bandera Europar Batasuneko hizkuntza ofizialak Europako bandera

Alemana · Bulgariera · Daniera · Errumaniera · Eslovakiera · Esloveniera · Estoniera · Finlandiera · Frantsesa · Gaelera · Gaztelania · Greziera · Hungariera · Ingelesa · Italiera · Letoniera · Lituaniera · Maltera · Nederlandera · Poloniera · Portugesa · Suediera · Txekiera

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Gaztelania&oldid=9893769"(e)tik eskuratuta