Udine
Udine (italieraz ˈuːdine ahoskatua; friulieraz: Udin; eslovenieraz: Videm; latinez: Utinum) Italiako ipar-ekialdean dagoen hiria da, Friuli-Venezia-Juliako eskualdearen erdialdean kokaturik, Alpeak eta Itsaso Adriatikoaren artean. Izen bereko probintziaren hiriburua da.
| Udine Udine | |||
|---|---|---|---|
| Italiako udalerria | |||
 | |||
| |||
| Administrazioa | |||
| Herrialdea |  Italia | ||
| Eskualdea |  Friuli-Venezia-Julia | ||
| Regional decentralization entity | regional decentralization entity of Udine | ||
| Izen ofiziala | Udine | ||
| Jatorrizko izena | Udine | ||
| Posta kodea | 33100 | ||
| ISTAT kodea | 030129 | ||
| Geografia | |||
| Koordenatuak | 46°04′N 13°14′E / 46.07°N 13.23°E | ||
 | |||
.svg) | |||
| Azalera | 57,17 km² | ||
| Altuera | 113 m | ||
| Mugakideak | Campoformido, Martignacco, Pasian di Prato, Pavia di Udine, Pradamano, Reana del Rojale, Remanzacco, Pagnacco, Povoletto eta Tavagnacco | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 97.808 (2023ko urtarrilaren 1a) −1.710 (2018) | ||
| Dentsitatea | 1.711 bizt/km² | ||
| Informazio gehigarria | |||
| Telefono aurrizkia | 0432 | ||
| Ordu eremua | UTC 01:00 eta UTC 02:00 | ||
| Hiri senidetuak | Esslingen am Neckar, Vienne, Neath Port Talbot, Norrköping udalerria, Schiedam, Belgrad, Tirana, Maribor, Albacete, Jaunde, Setúbal, Resistencia, Velenje, Bikaner, Piotrków Trybunalski, Klagenfurt, Nyíregyháza, Windsor, Villach, Budapest District III (en)  eta Monterrey | ||
| Katastro kodea | L483 | ||
| Sailkapen sismikoa | 2 (Ertaina) | ||
| Matrikula | UD | ||
| comune.udine.it | |||
Historia
aldatuUdineren jatorria, Italiako iparraldeko gune nagusietako bat, zalantzazkoa da; bere izenaren lehen aipamena Oton II.a enperadoreak idatzitako 983. urteko dokumentu batean dago. Goi Erdi Aroan eskualdeko gaztelu ugarietako bat baino ez zen izan, 1238an Aquileako Patriarkatuaren egoitza patriarkal bihurtu zen arte. Hurrengo mendearen hasieran Gorizia eta Trevisoren aurkako borroken protagonista izan zen. XV. mendean veneziarrengana igaro zen eta horrela jarraitu zuen XVIII. mendearen amaiera arte, non frantsesek okupatu zuten, gero austriarrek eta, azkenik, 1866an Italiako Erresumara igaro zen.
Friuliera
aldatuFriulieraren aldaera bat erabiltzen dute hirian eta probintzian (furlan centrâl).
Demografia
aldatu |
| ISTATen datuak |
Klima
aldatu  Datu klimatikoak (Udine (1971–2000, muturrekoak 1969–egun)) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 18.6 | 23.2 | 25.6 | 29.5 | 33.2 | 36.2 | 38.2 | 37.0 | 34.4 | 29.8 | 25.3 | 17.4 | 38.2 |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 7.7 | 9.8 | 13.5 | 17.1 | 22.3 | 25.6 | 28.2 | 28.4 | 24.1 | 18.6 | 12.6 | 8.5 | 18.0 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 3.7 | 5.0 | 8.4 | 12.0 | 17.1 | 20.3 | 22.7 | 22.6 | 18.7 | 13.7 | 8.2 | 4.5 | 13.1 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | -0.4 | 0.3 | 3.4 | 7.0 | 11.8 | 15.0 | 17.1 | 16.9 | 13.3 | 8.8 | 3.7 | 0.5 | 8.1 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | -14.6 | -11.6 | -10.0 | -4.8 | 1.4 | 5.6 | 8.2 | 6.6 | 3.0 | -3.2 | -8.4 | -18.6 | -18.6 |
| Pilatutako prezipitazioa (mm) | 74.9 | 61.6 | 86.2 | 119.0 | 118.2 | 137.9 | 81.2 | 79.1 | 124.3 | 134.5 | 108.1 | 85.9 | 1210.9 |
| Prezipitazio egunak (≥ 1.0 mm) | 6.2 | 5.2 | 7.6 | 9.8 | 10.8 | 10.5 | 7.8 | 7.2 | 7.3 | 8.3 | 7.2 | 6.7 | 94.6 |
| Iturria: Servizio Meteorologico[1][2] | |||||||||||||
Kirolak
aldatu- Udinese Calcio, futbol taldea.
Herri eta hiri senidetuak
aldatu
Albacete (ESP)
Esslingen am Neckar (GER)
Maribor (SVN)
Neath Port Talbot (WAL)
Schiedam (NED)
Vienne (Isère) (FRA)
Villach (AUT)
Windsor (Ontario) (CAN)
Yaoundé (CMR)
Erreferentziak
aldatu- ↑ (Italieraz) Servizio Meteorologico dell'Aeronautica Militare. Udine Rivolto: Record mensili dal 1969. .
- ↑ (Italieraz) Servizio Meteorologico. Udine/Rivolto (UD). in: Atlante climatico..
