Sylvia Plath
Idazlea, poeta
Sylvia Plath (Boston, Massachusetts, AEB, 1932ko urriaren 27a - Londres, Erresuma Batua, 1963ko otsailaren 11) ingelesezko estatubatuar poeta eta eleberrigile bat izan zen.
| Sylvia Plath | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Boston, 1932ko urriaren 27a |
| Herrialdea |  Ameriketako Estatu Batuak |
| Bizilekua | Londres |
| Heriotza | Londres, 1963ko otsailaren 11 (30 urte) |
| Hobiratze lekua | Heptonstall (en)  |
| Heriotza modua | suizidioa |
| Familia | |
| Aita | Otto Plath |
| Ama | Aurelia Plath |
| Ezkontidea(k) | Ted Hughes (1956 - 1963) |
| Seme-alabak | |
| Haurrideak | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Smith College Artean graduatu : literatura zientzia Newnham College |
| Hizkuntzak | ingelesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | poeta, idazlea, eleberrigilea, saiakeragilea, autobiografialaria, eguneroko-idazlea eta haur literaturaren idazlea |
| Enplegatzailea(k) | Smith College |
| Lan nabarmenak | ikusi
|
| Jasotako sariak | ikusi
|
| Izengoitia(k) | Victoria Lucas |
| Genero artistikoa | Poesia konfesionala |
| Sinesmenak eta ideologia | |
| Erlijioa | unitarismoa |
      | |
.svg){kind=small} | |
Biografia
aldatuZortzi urte zituenean argitaratu zuen bere lehen poema, eta sari ugari eskuratu zituen artean haurra zela. Cambridgeko Unibertsitatean irakaslea izan zen, eta bertan ezkondu zen Ted Hughes poetarekin[1]. Bere buruaz beste egin zuen Londresen 30 urte zituenean[2].
Hil ondotik handituz joan da Plathen itzala. 1982an Pulitzer saria eman zioten[3].
Idazlanak
aldatuSilviaren poemek, irudi zorrotzak, sarritan bortitzak, dituzte ezaugarri nagusitzat. Confessional Poetry edo poesia konfesionala deitutako joeraren ordezkari nagusietako bat da Robert Lowellek zabaldu zuen bidearen urratzaile gorenetekoa, Anne Sextonekin batera[1].
Bere idatziak batera eta bestera bidali zituen arren, bizi zela, bi liburu baino ez zizkioten argitaratu: The Colossus and Other Poems (1960) eta The Bell Jar. 1963an[4].
Lan nagusiak:
- The Colossus (1960, poemak).
- The Bell Jar (1963, eleberri autobiografikoa, Victoria Lucas izengoitipean argitaratua),
- Ariel (1965ean argitaratua, poema-bilduma).
- Three women (1968)
- Crossing the Water (1971n argitaratua, poema-bilduma),
- Johnny Panic and the Bible of Dreams (1977, kontakizun laburrak; Johnny Panic eta ametsetako Biblia).
Lan euskaratuak
aldatu- Hiru emakume (Jatorrizko izenburua: Three women): Berriozar : Denonartean, 2018an. Amatasunaren inguruko poema, ozenki irakurri zuena egileak BBC irratian, hil aurreko urtean, 1962an. Harkaitz Canok euskaratu zuen eta Anuska Allepuzek ilustratu.[5].
- Ariel eta beste poema batzuk. itzul.: Iñigo Astiz Denonartean, 2013[6].
- Ispilua. itzul.: Maria Garziarena Garziarena-1, 1992
- Beirazko kanpaia (Jatorrizko izenburua: The Bell Jar (1963)), Itz. Garazi Arrula Ruiz, Txalaparta, 2022[7].
Ondarea
aldatu- Hil ondoren, haren memoriak, gutunak[8][8], egunerokoak[9], biografiak[10] eta beste argitaratu dira.
- Christine Jeffs zinemagileak Sylvia estreinatu zuen 2003an, Sylvia Plath (Gwyneth Paltrow) eta Ted Hughes (Daniel Craig) poeten arteko amodio istorio dramatikoan oinarritutako filma[1].
- Hiru emakume poema sorta antzezlan bilakatu zuen Mireia Gabilondo zuzendariak eta Bilboko Loraldia jaialdiaren barruan estreinatu 2018ko martxoan[11].
- Tulips eta Lady Lazarus poemak SECRETISMO nesken musika taldeak kantu bihurtuta[12].
Erreferentziak
aldatu- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011-12-27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ a b c Zabala, Juan Luis. «Mina indar» Berria (Noiz kontsultatua: 2022-03-13).
- ↑ Carlos, Ion Olano. «Heriotzan ere, egile» Berria (Noiz kontsultatua: 2022-03-13).
- ↑ (Ingelesez) «Sylvia Plath was the first person who won a posthumous Pulitzer Prize» The Vintage News 2016-12-15 (Noiz kontsultatua: 2022-03-13).
- ↑ Irizar, Itziar Ugarte. «Plathen lainobera beltza» Berria (Noiz kontsultatua: 2022-03-13).
- ↑ PLATH, Sylvia; CANO, Harkaitz ; ALLEPUZ, Anuska.- Hiru Emakume: Poema Bat Hiru Ahotsetan Argitalpen elebiduna. Berriozar: Denonartean, 2018. ISBN 978-84-16791-67-5, hegal azaletik eta kontrazaletik hartutako datuekin osatutako informazioa
- ↑ Gurrutxaga, Alex. «Plath, poesia oihukatua» Berria (Noiz kontsultatua: 2022-03-13).
- ↑ «'Beirazko kanpaia', den-dena nahi zuen poeta gaztearen ahaleginak eta gainbehera» El Diario Vasco 2022-03-05 (Noiz kontsultatua: 2022-03-06).
- ↑ a b (Ingelesez) Nast, Condé. (2018-10-29). «Sylvia Plath’s Last Letters» The New Yorker (Noiz kontsultatua: 2022-03-13).
- ↑ (Gaztelaniaz) Caballé, Anna. (2016-12-27). «¿La dama o el tigre?» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2022-03-13).
- ↑ (Ingelesez) Merkin, Daphne. (2020-10-27). «Shifting the Focus From Sylvia Plath’s Tragic Death to Her Brilliant Life» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2022-03-13).
- ↑ Astiz, Iñigo. «Amatasunaren kaleidoskopioa» Berria (Noiz kontsultatua: 2022-03-13).
- ↑ (Ingelesez) «Lady Lazarus, by SECRETISMO» Tres incendios records (Noiz kontsultatua: 2022-03-13).
Kanpo estekak
aldatu- Peter K. Steinberg - A celebration, this is: A website for Sylvia Plath
Datuak: Q133054
Multimedia: Sylvia Plath / Q133054