Ramon Saizarbitoria

Ramon Saizarbitoria
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Donostia, 1944ko apirilaren 21a (80 urte)
Herrialdea	Gipuzkoa, Euskal Herria
Hezkuntza
Heziketa	Friburgoko Unibertsitatea
Hizkuntzak	euskara; gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	idazlea, soziologoa, poeta eta eleberrigilea
Lan nabarmenak	ikusi Ehun metro;
Jasotako sariak	ikusi Lan Onari (2012) ; Gipuzkoako Urrezko Domina (2016) ; Euskadi saria - Euskarazko literatura (2013) : Martutene; Euskadi saria - Euskarazko literatura (2001) : Gorde nazazu lurpean; Beterriko Liburua Ohorezko Literatur Aipamena (2000) : Gorde nazazu lurpean; Espainiako Kritika Saria euskarazko narratibari (1977) : Ene Jesus; Espainiako Kritika Saria euskarazko narratibari (1995) : Hamaika pauso; Espainiako Kritika Saria euskarazko narratibari (2000) : Gorde nazazu lurpean; Espainiako Kritika Saria euskarazko narratibari (2012) : Martutene; [[]] (2004) ;
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa	Euskadiko Ezkerra

Ramon Saizarbitoria Zabaleta (Donostia, 1944ko apirilaren 21a) euskal idazlea da, euskal literatura modernoaren aitzindaritzat jotzen dena, 64ko belaunaldia deitutakoaren baitan. Batik bat eleberriak landu ditu, baina saiakera eta poesia generoetan ere aritu da. Egunero hasten delako eleberriarekin abiarazi zuen bere ibilbide literarioa 1969. urtean, eta geroztik ia etengabe jardun du literaturan. Lanbidez soziologoa, SIIS ikerketa-zentroko zuzendaria ere izan da, eta gizarte zerbitzuen arloko ikerketa eta txosten ugari burutu eta zuzendu ditu.

Bizitza

Ingeniaritza ikasitakoan, soziologia ikasketak egin zituen Friburgon (Suitza). Lur eta Kriseilu argitaletxeetako sortzailea izan zen. Zeruko Argia eta Jakin aldizkarietan idatzi zuen, eta Panpina Ustela eta Oh! Euzkadi literatura aldizkarien sortzaileetako bat izan zen. Gaur soziologia azterketa taldean lan egin zuen. Gerora, gizarte zerbitzuen arloko SIIS ikerketa zentroko zuzendaria izan da. Soziologia-ikerketa arlo horretan El problema de la deficiencia mental en Guipúzcoa (1973) eta Nacer en Guipúzcoa (comentarios sobre perinatalidad y prevención) (1981) ikerketa-lanen egile nagusia da. 1979-1983 bitartean zinegotzia izan zen Donostian Euskadiko Ezkerra alderdiarekin. Madalen Saizarbitoriaren aita da, haren lan batzuen itzultzailea izan denarena.

Literatura ibilbidea

Saizarbitoriaren eleberriek eragin handia izan dute euskal literatura modernoan. 1969an bere lehen eleberria plazaratu zuen: Egunero hasten delako; abortuari buruzkoa da, eta euskal literaturako lehen eleberri modernotzat jotzen da, hizkuntzaz eta gaiez guztiz berritzailea baitzen orduan. Eleberri horretan euskaraz ordu arte erabili gabeko teknikez baliatu zen: Frantziako Nouveau Roman joeraren objektibotasuna eta, James Joyceren eraginez, barne bakarrizketa, elkarrizketen trataera, elipsia eta flash-backa, besteak beste.

Ehun metro (1976) eleberrian aurreko bide bera segitu zuen. Eleberriak ETAko kide baten historia kontatzen du, flash-back teknika muturreraino eramanez eta elebitasuna baliabide estilistiko gisa erabiliz. Hori izan da euskal eleberri irakurrienetako bat; gaztelaniara, frantsesera, italierara eta ingelesera itzuli da, eta oso eragin handia izan du ondorengo euskal eleberri eta kontakizunaren bilakaeran.

Hurrengo eleberria, Ene Jesus! (1976), hizkuntzaren beraren azterketa sakona da eta, aldi berean, amaren irudiari buruzko gogoeta; Samuel Becketten eta psikoanalisiaren itzala oso nabarmentzen dira.

1980ko hamarkada isilean eman ondoren, 1990ekoaren bigarren erdialdean indarrez itzuli zen literaturgintzara. 1995ean, Hamaika pauso eleberria argitaratu zuen, Espainiako Kritikaren Saria jaso zuena. 1996an, berriz, Bihotz bi. Gerrako kronikak argitaratu zuen. 1999an, Aberriaren alde (eta kontra) saiakera plazaratu zuen, euskararen eta euskal kulturaren egoerari buruz. 2000. urtearen azken aldera, berriz, bost kontakizun biltzen dituen Gorde nazazu lurpean lana argitaratu zuen (Espainiako Kritikaren Saria eta Euskadi Saria).

Geroztik argitaratutako eleberriak hauek dira: Gudari zaharraren gerra galdua (2000), Rossetti-ren obsesioa (2001), Bi bihotz, hilobi bat (2001), Kandinskyren tradizioa (2003). 2012an bere idazlanik luzeena argitaratu zuen —ia 800 orrialde—, Martutene, bederatzi urte idazten eman eta gero.

2016an Gipuzkoako Urrezko Domina jaso zuen euskal literatura modernoari egindako ekarpenagatik.^[1]

2004: Rosalía de Castro saria, Centro PEN Galicia.^[2]

Idazlanak

Ramon Saizarbitoria^[3] Egunero Hasten Delako nobelaz (Ahotsak.eus proiekturako)

Bideo hau Ikusgela proiektuaren parte da. Bideoak dituzten artikulu guztiak ikus ditzakezu hemen klik eginez gero.

Saizarbitoriaren eleberrigintza modernoa testuinguruan jartzen duen azalpen bideoa.

Ramon Saizarbitoria
Martutene eleberriaren azala
Martutene eleberrian Martin eta Juliaren etxea den villa, Donostiako Martutene auzoan.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ «Ramon Saizarbitoriarentzat Gipuzkoako Urrezko Domina» Berria 2016-11-08.
↑ (Galizieraz) «O PEN clube entregou os premios Rosalía de Castro ás literaturas ibéricas» La Voz de Galicia 2004-09-30 (Noiz kontsultatua: 2020-12-17).
↑ «Saizarbitoria Zabaleta, Ramon - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-11-06).
↑ Gorka Bereziartuak Ramon Saizarbitoriari egindako elkarrizketa: "Gure gerra konplexuagoa izan da eta kontakizuna egiatiagoa". Argia, 2502. alea. 2016-04-10

Bibliografia

Apalategi Idirin, Ur: Ramon Saizarbitoria : l'autre écrivain basque : l'élaboration d'une réponse néo-moderne à la périphéricité littéraire (1995-2000). - Paris: L'Harmattan, 2013. - ISBN: 978-2-343-00548-5
Gabilondo, Joseba: New York-Martutene : euskal postnazionalismoaren utopiaz eta globalizazio neoliberalaren krisiaz (edo nola desiratuko dugu orain?). - Bilbo : Euskal Herriko Unibertsitatea, Argitalpen Zerbitzua = Universidad del País Vasco, Servicio Editorial, 2013. - 978-84-9860-731-4
Gipuzkoako Urrezko Domina : 2016ko abenduak 15 = 15 de diciembre de 2016 : laudorioa / [laudorioa, Arantxa Urretabizkaia] (2016). - Donostia : Gipuzkoako Foru Aldundia, 2016
Hernandez Abaitua, Mikel: Ramon Saizarbitoriaren lehen eleberrigintza. - Bilbao : Euskal Herriko Unibertsitatea, Argitalpen Zerbitzua = Universidad del País Vasco, Servicio Editorial, 2008. - ISBN: 978-84-9860-156-5
Olaziregi, Mari Jose: Ramon Saizarbitoriaren nobelagintza: ixiltasunera daraman bidea. - Egan, 1994-1, 37-55.
Olaziregi, Mari Jose: Begirada eta oroimena mundua erromantizatzeko, Ramon Saizarbitoriaren nobelagintza. - Egan, 2000-1/2, 121-147.
Olaziregi, Mari Jose: Ramon Saizarbitoriaren unibertso literarioa. - Bilbao : Labayru Ikastegia : Bilbao Bizkaia Kutxa, 2001. - ISBN: 84-89816-63-8
Otaegi, Lourdes: Asaba zaharren baratzaz orainik. Ramon Saizarbitoriaren Gorde nazazu lurpean irakurtzeko modu bat. - Egan, 2002-1/2, 59-78.
Sarasola, Ibon: Txillardegi eta Saizarbitoriaren nobelagintza : (irakurlearentzat gidaria). - Donostia : Kriselu, 1975. - ISBN: 84-400-8295-9
Zapiain, Markos: Saizarbitoria eta iragana. - Zarautz: Susa, 2015. - ISBN: 978-84-92468-71-3

Kanpo estekak

Wikiesanetan badira aipuak, gai hau dutenak: Ramon Saizarbitoria

Wikidatan datu irekiak daude honi buruz: Ramon Saizarbitoria

Ramon Saizarbitoria, Literaturaren Zubitegia, zubitegia.armiarma.eus
Solasaldi luzea Arantxa Urretabizkaiarekin, youtube.com
Ramon Saizarbitoriari egindako lkarrizketa , euskonews.com

Datuak: Q2499817
Multimedia: Ramon Saizarbitoria / Q2499817
Aipu famatuak: Ramon Saizarbitoria

[1] «Ramon Saizarbitoriarentzat Gipuzkoako Urrezko Domina» Berria 2016-11-08.

[2] (Galizieraz) «O PEN clube entregou os premios Rosalía de Castro ás literaturas ibéricas» La Voz de Galicia 2004-09-30 (Noiz kontsultatua: 2020-12-17).

[3] «Saizarbitoria Zabaleta, Ramon - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-11-06).

[4] Gorka Bereziartuak Ramon Saizarbitoriari egindako elkarrizketa: "Gure gerra konplexuagoa izan da eta kontakizuna egiatiagoa". Argia, 2502. alea. 2016-04-10

[1]

[2]

[3]

[4]

Ramon Saizarbitoria
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Donostia, 1944ko apirilaren 21a (80 urte)
Herrialdea	Gipuzkoa, Euskal Herria
Hezkuntza
Heziketa	Friburgoko Unibertsitatea
Hizkuntzak	euskara gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	idazlea, soziologoa, poeta eta eleberrigilea
Lan nabarmenak	ikusi Ehun metro
Jasotako sariak	ikusi Lan Onari (2012) Gipuzkoako Urrezko Domina (2016) Euskadi saria - Euskarazko literatura (2013) : Martutene Euskadi saria - Euskarazko literatura (2001) : Gorde nazazu lurpean Beterriko Liburua Ohorezko Literatur Aipamena (2000) : Gorde nazazu lurpean Espainiako Kritika Saria euskarazko narratibari (1977) : Ene Jesus Espainiako Kritika Saria euskarazko narratibari (1995) : Hamaika pauso Espainiako Kritika Saria euskarazko narratibari (2000) : Gorde nazazu lurpean Espainiako Kritika Saria euskarazko narratibari (2012) : Martutene [[]] (2004)
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa	Euskadiko Ezkerra