Wikipedia

Manuela Barreiro

galiziar farmazialaria

Manuela Antonia Barreiro Pico (Viveiro, 1877ko uztailaren 5a – Madril, 1953ko urtarrilaren 29a) galiziar farmazialaria izan zen eta Santiago de Compostelako Unibertsitatean (USC) lizentziatu zen lehen emakumea 1900ean.[1][2]

Manuela Barreiro

Bizitza
JaiotzaViveiro, 1877ko uztailaren 5a
Herrialdea Galizia
HeriotzaMadril, 1953ko urtarrilaren 29a (75 urte)
Hezkuntza
HeziketaSantiago de Compostelako Unibertsitatea
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakfarmazialaria

Ibilbidea

aldatu

Facundo Manuel Barreiro Ariasen alaba zen, Lugokoa, Viveiroko maisua, eta María del Carmen Inés Pico Álvarezena, Vilanova de Lourenzákoa (Lugo), etxekoandrea. Hiru neba-arreba izan zituen: Justo, Ines eta Emilia. Amaren aldeko aitona Justo Pico de Coaña y Vinjoy izan zuen, Viveiron maisua eta XIX. mendeko pedagogo galiziar garrantzitsua.[1]

Jaio eta gutxira, bere familia Ribadeora joan zen bizitzera, Galiziako Lugo probintzian dagoen herri batera, aita maisu gisa lekuz aldatu baitzuten. Han, lehen hezkuntzako eskolara joan zen.[3] Batxilergoa Asturiasko Tapia de Casariego herriko bigarren hezkuntzako institutuan ikasi zuen 1890etik 1893ra bitartean; ondoren, bere espedientea Lugoko institutura eraman zuen, eta han 1893tik 1895era bitartean ikasi zuen, emaitza bikainekin. Batxilergoko Graduko azterketak 1895eko uztailaren 3an egin zituen, bikain kalifikazioarekin. Batxiler-titulua 1896. urtekoa da, eta Galizian batxilergoa lortu zuen lehen emakumea izan zen.[2]

1896an, Santiago de Compostelako Unibertsitateko Farmazia Fakultatean hasi zituen ikasketak. Une horretan, Fonsecako pazoan zegoen, katedral konpostelanotik gertu. Hala ere, karrerako lehen ikasturtea, garaiko Farmazia (eta Medikuntza) ikasketa-planak agintzen zuen bezala, Unibertsitateko eraikin zentralean kokatutako Zientzia fakultatean jarraitu behar zen. Fonsecan jarraitu zituen ikasketak, eta 1900eko ekainaren 25ean Lizentziatu Graduko bi azterketak egin zituen. Horrela, lizentziatu zen lehen emakumea izan zen, ez Farmazia Fakultatean, Santiagoko Unibertsitate osoan baizik. Lizentziatu titulua 1901ekoa da.[1][3][4]

Garai hartan emakumeei ezarritako mugak zirela eta, matrikulatzeko baimena eskatu behar izan zuen eta ondoren bere lanbidean aritzeko ere bai. Hezkuntza Publikoko eta Arte Ederretako ministroari (garai bateko Hezkuntza Ministerioari) zuzendutako idazkian adierazten zuenez, egindako ikasketek gaitu egin behar zuten, "beti bere sexuari zegokiola uste izan zuen lanbide batean jarduteko, non beretzat eta gizartearentzat baliagarria den okupazioa aurkitu nahi zuen".[5] Hala ere, emakume batek edozein diziplina zientifikora dedikatzeko ideiak mesfidantza asko sortzen zituen:

"Ez dugu inoiz eztabaidatu nahi izan ea emakumeek etxeko zereginei lehentasuna eman behar dieten ala ez, eta gizonei utzi natur zientzien ikasketan egindako lan nekeza eta beti gaizki saritua, baina Instrukzio Publikoaren Zuzendaritza Nagusiak Manuela Barreiro andereñoari Santiago Unibertsitatean Farmazia Fakultatea egiteko baimena eman diolako aurkeztu dugu aukera hori, eta, horregatik, ezin dugu esan gabe utzi hainbesteko interesa duen puntuari buruzko gure iritzia".[6]

“Denbora, dirua eta zerbait gehiago galtzen dute, beti damen aureolarik onena izan zena, alabak bisturia eta laborategiko lanak egitera bideratzeko gustu txarra duten familiak. Emakumearen figurak beste esparru bat du, eta beste giro bat arnastu behar du".[7]

Lizentziatu ondoren, 1903an bere farmazia ireki zuen Ribadeon, San Roque kalean (gaur egun Rodríguez Muria kalea).[8] Garai hartan ohikoa zen formula magistralak prestatzen zituen eta laborategi bat zuen uren analisiak egiteko.[1] 1916an, Farmazialari Titularren Kidegokoa zela argitaratu zen (Udal Ikuskatzaile Farmazeutikoak), Ongintzako Udal Erroldan inskribatutakoei botikak emateaz arduratzen zirenak, besteak beste. Ez dakigu RIbadeoko Udalak postu horretarako izendatu zuen, edo sendagaien horniketa herriko farmazia guztien artean banatu zuen. Izan ere, jasota dago 1924ko ekainean udalak hiribilduko 3 farmaziei ordaintzen ziela, Dïaz Braña eta Alonso Casariegok zuzentzen zituztenei gaixo pobreei eta Guardia Zibilaren postuko pertsonei sendagaien horniduragatik.[9]

Farmazia 1931ko irailaren 19ra arte egon zen zabalik, orduan Claudio Pérez Prietori eskualdatu baitzitzaion (1932ko urtarrilean ireki zuen berriro).[10][8][11] 1931. urteaz geroztik, eta 54 urte zituela, ez zuen berriro farmazialari lanik egingo. Ribadeoren (bertan bizi zen 1936an) eta Mondoñedoren artean bizitzen jarraitu zuen, han bizi baitziren haren senideak. 1941ean Lugoko Farmazialarien Elkargoan izena emanda jarraitzen zuela agertzen da, 1941eko apirilean dohaintza bat egin baitzuen 1941eko otsailaren 15ean kiskali zuen sutearen ondorioz kaltetutako Santanderko farmazialariei laguntzeko.[12] Geroago, Madrilera joan zen bizitzera, eta han hil zen 1953an.

Sariak eta aintzatespenak

aldatu
 
Manuela Barreirok Ribadeon farmazia zuen etxean jarritako plaka

Manuela Barreiro Santiagoko Unibertsitatean lizentziatu zen lehen emakumea zela konturatu zen, eta «ikasketetan zehar eta ondoren, bere lanbidean aritzean, jasandako zailtasun eta diskriminazio handiak» aipatu zituen.

  • Aitzindaria izan zela aitortu zuen 2012an RIbadeok, eta urte horretako uztailaren 10ean kale bat eskaintzea erabaki zuen.[13][14]
  • Hurrengo urteko martxoaren 9an, Ribadeoko lehen farmazialari gisa aitortzen duen kaleko plaka jarri eta bistaratu zuten.
  • 2023an, Gciencia aldizkariak Galiziako ezagutu beharreko zientziako 20 emakumeetako bat bezala hartu zuen.[15]

Bibliografia

aldatu
  • Fernández García, Mª Isabel (2017). Manuela Barreiro Pico. Ribadense destacada. 1ª Licenciada en Farmacia de Galicia (1900). Lugo: Deputación Provincial de Lugo. ISBN 978-84-697-4468-0. 
  • Marco, Aurora (2007). Dicionario de Mulleres Galegas (Das orixes a 1975). Edicións A Nosa Terra. ISBN 978-84-8341-146-9.
  • Rodríguez Rodríguez, Anaír. Pioneiras 2. Galegas que abriron camiño. Vigo. ISBN 978-84-9121-464-9.

Erreferentziak

aldatu
  1. ↑ a b c d Fernández García, María Isabel. (2017). Manuela Barreiro Pico, ribadense destacada: 1ª licenciada en farmacia en Galicia (1900). Deputación de Lugo ISBN 978-84-697-4468-0. (Noiz kontsultatua: 2024-07-12).
  2. ↑ a b (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2017-10-05). «Manuela Antonia Barreiro Pico» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-07-12).
  3. ↑ a b AAVV. (2018). ««Con tódolos permisos. A primeira universitaria galega: Manuela A. Barreiro Pico»». XXXI Congreso de ENCIGA, Lalín (86) ISBN 0214-7807..
  4. ↑ Claramunt Valles, Rosa Mª e Teresa. (2012). Mujeres en ciencia y tecnología. UNED. Tema 3..
  5. ↑ «Mulleres que abriron camiño nas aulas e laboratorios da USC - - USC» web.archive.org 2019-03-27 (Noiz kontsultatua: 2024-07-12).
  6. ↑ (Gaztelaniaz) Farmacia, Biblioteca de la Real Academia Nacional de. (2016). «Biblioteca Virtual de la Real Academia Nacional de Farmacia» bibliotecavirtual.ranf.com (Noiz kontsultatua: 2024-07-12).
  7. ↑ Txantiloi:Gl-ES Redacción. (2018-03-06). «"Perde o tempo quen ten o mal gusto de enviar á súa filla ao laboratorio"» GCiencia (Noiz kontsultatua: 2024-07-12).
  8. ↑ a b Flecha García, Consuelo. (1996). Las primeras universitarias en España: 1872-1910. Narcea ISBN 978-84-277-1159-4. (Noiz kontsultatua: 2024-07-12).
  9. ↑ Boletín Oficial de la Provincia de Lugo: Número 146 (Lugo).. .
  10. ↑ agremon, Publicado por. Manuela Barreiro Pico, celebrada. (Noiz kontsultatua: 2024-07-12).
  11. ↑ Txantiloi:Gl-ES Un grupo de ribadenses homenaxeará o luns á ribadense Manuela Barreiro Pico, primeira muller farmacéutica de Galicia |. 2017-06-15 (Noiz kontsultatua: 2024-07-12).
  12. ↑ «Suscripción pro-damnificados de Santander. Colegio Oficial de farmacéuticos». El Progreso: Ano XXXVI Número 13985 - (Lugo).
  13. ↑ agremon, Publicado por. Actos do día internacional da muller. Copia do difundido a traverso da lista de correo de cultura do concello. (Noiz kontsultatua: 2024-07-12).
  14. ↑ «Ayuntamiento de Ribadeo: Novas» web.archive.org 2021-12-01 (Noiz kontsultatua: 2024-07-12).
  15. ↑ Txantiloi:Gl-ES García, Victoria. (2019-03-07). «Vinte mulleres de ciencia en Galicia que tes que coñecer» GCiencia (Noiz kontsultatua: 2024-07-12).

Kanpo estekak

aldatu
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Manuela_Barreiro&oldid=9859354"(e)tik eskuratuta