Mano Negra

Mano Negra Parisen 1987an sortutako musika taldea izan zen. Manu Chaok abeslariak zuzenduta, Mala vida edo Señor Matanza bezalako abestiekin arrakasta lortu zuten hainbat genero musikalak uztartuz. Mano Negrak hainbat estilo nahasten ditu: punk rocka, flamenkoa, ska, raïa, salsa, reggaea eta afrikar erritmoak. Hiru kontinentetan ezaguna izaten jarraitzen duen taldea fusio-musikaren aitzindarietako bat izan da, eta zuzeneko eragina du Europako eta Hego Amerikako hainbat bandatan. Erritmo afrikarren, hispanoen eta bestelakoen nahasketari mestizo edo patchanka esaten zaio askotan. Mano Negra kultuzko bandatzat jotzen da orain, eta bere estiloa mundu osoko hainbat bandatara hedatzen da oraindik.

Mano Negra
Datuak
Jatorria	Paris
Musika mota	rock alternatibo, Latinoamerikako musika, French rock (en) , punk, saltsa eta ska
Urteak	1987—1994
Produkzioa
Diskoetxea(k)	Virgin Records Boucherie Productions (en)
Manu Chao Antoine Chao Santi (en) Joseph Dahan (en) Pierre Gauthé (en) Thomas Darnal (en) Daniel Jamet (en) Philippe Teboul (en)
Informazio gehigarria
manuchao.net

Izena

Taldearen logoa

XIX. mendearen amaieran, Espainiako agintariek milaka nekazari eta anarkista andaluziarri leporatu zieten «La Mano Negra» Jerez de la Frontera landazabaleko ustezko erakunde terroristako kide izatea. Izan ere, 1880ko hamarkadan, Andaluziak krisi ekonomiko latza bizi izan zuen; miseriaren eta gosearen ondorioz, nekazaritzako langileak matxinatu egin ziren, okindegiak eta baratze ugari erre eta arpilatu zituzten, eta agintariek atxiloketa masiboak eta exekuzio publikoak egin zituzten, nekazariak «Esku Beltzekoak» zirela argudiatuz. Erakunde horren existentziari buruz urteetan zehar izan ziren eztabaidak gorabehera, orain, zirkulu akademikoetan, argi eta garbi Espainiako hegoaldeko nekazarien matxinadak ezabatzeko asmoz Errestaurazioko gobernuak egindako «bandera faltsuko operazio» baten antzeko asmakuntza bat zela aitortzen da.

«Mano Negra» esamolde arrunta ere bada gaztelaniaz, «Aquí hay una mano negra» esaldian erabiltzen dena, norbaitek, ekitaldi jakin batean, gauzak bere onurarako manipulatu dituela adierazteko.

Dominique Rousseau marrazkilariaren komiki bat irakurtzen joan zen taldeari izen hori emateko ideia sortu zen bezala: Condor serieko liburuki batean, «Mano Negra» Hego Amerikako gerrillari talde baten izena zen, eta taldeari eskuaren sinbolo beltza gustatu zitzaion. Chao anaien aitak, Francisco Francoren diktaduraren jazarpenetik ihes egiteko Frantzian zegoen erbesteratu politiko espainiarrak, izen horren jatorri historikoa azaldu zion bere seme Manuri, eta «nahiko ohoragarria zela eta bere taldea horrela dei zezakeela» iritzi zion.

Historia

1980ko hamarkadaren erdialdean rock alternatiboaren mugimendua sortu zen Frantzian, eta Bérurier Noir, Los Carayos edo Noir Désir taldeak ziren tokiko eszenaren buru. Testuinguru horretan, Manu Chao musikariak, parte hartu zuen taldeetan lekurik ez zuten bere egiletzako abesti batzuk grabatzeko asmoz, bere anaia Antoine Chao tronpeta-jotzailearekin eta bere lehengusu Santi Cassariego bateria-jotzailearekin talde bat sortzea erabaki zuen. Musikari gehiago behar zituztenez, Dirty District taldearekin elkartu ziren eta 1987an Takin' it up (Boucherie Productions) EPa grabatu zuten.

Grabazio honen ondoren, taldea une batez lausotzen da, bere hiru kideek beste proiektu batzuetan parte hartzen dutelarik: Manu Les Casse Piedsekin, Antoine Los Carayos taldearekin eta Santi Kingsnakesekin. Hala ere, hurrengo urtean taldearen lehen elepea grabatu zuten, Patchanka, Manuk aurretik idatziak zituen abestiekin, eta Dirty District, Les Casse Pieds, hiriko, jaietako, folkloreko eta inprobisatzeko dohainak zituzten beste musikari batzuekin batera, Hot Pants eta Los Carayos, taldeko hiru kideei laguntzeko. Patchanka garai hartako estiloko diskoa da, aurrekontu gutxirekin eta irudimen handiarekin egina, eta Manu Chaori editatu gabe zituen abesti asko grabatzeko aukera eman zion: «Mala Vida», «Indios de Barcelona», «Ronde de nuit», etab.

Patchanka soinuaren bilaketa neketsuak ez zuen hor etenik izan, eta Manuk beste talde batzuekin kolaboratzen jarraitu zuen, Patchankak iruzkin onak egiten jarraitzen zuen bitartean. Daniel Jamet (gitarra nagusia), Jo Dahan (baxua) eta Philippe Teboul (perkusioak), guztiak Les Casse Pieds taldeko musikariak, Mano Negra proiektuan sartzea erabaki zuten; geroago Tomas Darnal teklatu jotzaileak gauza bera egingo zuen. Taldea Frantzian bira egiten ari da eta prentsaren arreta erakartzen du, Virgin Records France diskoetxe multinazionalarekin kontratu bat sinatzea lortuz. Horrek Frantziako eszena alternatiboaren kritikak ekarri zizkien, baina, bestalde, bidaiak ordaintzeko aukera eman zien.

1989an taldeak bere bigarren LPa grabatzeari ekin zion, Puta's Fever, Virginekin egindako fitxaketagatik beste talde batzuek izan zuten mespretxua islatzen duen izenburua. Pierre Gauthe, tronboi jotzailea, taldeko zortzigarren kide bezala sartu zen eta Hispanoamerikara biran joan ziren, Peru edo Ekuador bezalako herrialdeak aukeratuz, atzerriko rock taldeak hartzeko ohitura gutxi zutenak, entzuleengan sentsazioa sortuz auditorium eta plaza publikoetan doako kontzertuak egitean. Puta's Fever taldearen grabazioa amaitu dute. Tex-mex («Patchuko Hop»), abesti arabiarra («Sidi H' Bibi») eta flamenkoa nahasten ditu, besteak beste.

Iberoamerikako esperientziarekin aberastuta eta lan berriaren arrakastak babestuta, Frantzian eta Europako beste herrialde batzuetan, Japoniaz gain, mundu mailako bira bat hasi zuten, eta 1990ean hamabost herrialde baino gehiago bisitatu zituzten, Japonia, Herbeherak, Alemania eta Estatu Batuak nabarmentzen zirelarik, Iggy Pop abeslariarentzat emanaldiak hasiz. Hala ere, bira estatubatuarra ez zen esperientzia ona, eta taldeak merkatu anglosaxoian sartzeko ahalegin handirik ez egitea erabaki zuen, ez baitira beren lan egiteko moduarekin identifikatuta sentitzen.

1991n, taldeak Europa kontinentalean zehar biran jarraitzen zuen bitartean, taldekideak batasun ezaren zantzuak erakusten hasi ziren. Hala ere, Kolonian hasi ziren grabatzen bere hirugarren LPa izango zena, King of Bongo. Diskoak, kritikak ondo hartu ez zuena, ingelesezko letra gehiago zituen, hispanoamerikar erritmo gutxiago eta rock eta hardcore gehiago. Bere kantuen artean, «Mad man's dead», «Out of time man» edo «Bring the fire» nabarmendu daitezke. Ondoren, taldeak azken kontzertua eman zuen Parisen, La Défenseko zelaigunean, eta udalak bertan behera uzteko ahaleginak egin zituelarik.

Daniel Jamet, gitarra-jolea.

1991ko urte horren amaieran, Japoniako bira batean, Kawasaki hirian eskainitako bi kontzerturen hartualdietatik abiatuta, taldearen zuzeneko disko bakarra grabatzea erabaki zuten, In the Hell of Patchinko izenekoa. Lanak zuzeneko taldearen energia bereganatzen du, izan ere, Mano Negra performanceak egiten zituen banda bat zen, eta bere ospearen zati handi bat bere errezitaldi eta bidaia xelebreei zor zien.

Hain zuzen ere, urte hartan Cargo 92 proiektuari ekin zioten: Nantes hirian «Melquiades» zamaontzian, Royal de Luxe antzerki-konpainiarekin batera, sartu ziren Frantziako gobernuak lagunduta Hego Amerikara itsasontziz joateko. Birak ia bost hilabete iraun zuen, eta Kolonbia, Venezuela, Dominikar Errepublika, Mexiko, Kuba, Ekuador, Brasil, Uruguai eta Argentina bezalako herrialdeak bisitatu zituen, plaza publikoetan doako ikuskizunak emanez. Taldearen ahultzea agerian geratu zen, lau hilabete atsedenik gabe eman ondoren, baldintza ekonomiko kaskarretan eta taldearen espiritu errebeldearekin, nazka-zantzuak emanez. 1992ko uztailean, Buenos Airesen, eman zuen Mano Negrak bere azken kontzertua. Lehen, «La TV Ataca» saioan gertakari bat izan zuten, teklatu jotzaileak monitore bat hautsi zuenean. Urte horretan bertan Amerika Perdida bilduma argitaratu zuten.

Hego Amerikatik itzultzean, taldeko kideen arteko tentsioak gora egiten jarraitzen du eta Antoinek talde utzi zuen. Gainerako taldekideek, batez ere Manuk, Casa Babylon albumari forma ematen diote, King of Bongok bezala aurreko diskoekin loturarik ez duen diskoari. Aldi berean, taldeak bildumako liburu biografiko bat argitaratzen du, eta bertan kantu argitaragabeak biltzen dituen picture-disc bat dago, batzuk geroago Casa Babylon albumean sartu zirenak. Grabazio saioetan zehar, Daniel Jamet eta Jo Dahanek ere taldea utzi eta kide berriak sartzen dira, kide ohiek ondo ikusi ez zutena. Fidel Nadal, Todos Tus Muertos talde argentinarreko abeslaria, eta Gambeat, Manuren banda berriko baxu-jotzailea, French Lovers, nabarmendu behar dira. Grabazioen emaitza taldearen disko kontzeptual bakarra da, non piezaz pieza erritmo hispanoamerikarrak rock eta hardcore kantekin nahasten diren.

Taldeak, berez, ez zituen Casa Babylon albumaren kantuak zuzenean interpretatzen, nahiz eta zenbait kidek Espainia eta Euskal Herrian emanaldiak egiten dituzten izen ezberdinekin, Larchuma FC edo Radio Bemba kasu, eta kolaborazio batzuk eskaintzen dituzte beste talde batzuekin, batez ere Negu Gorriakekin.

1993. urtearen amaieran, taldeko kide batzuek Kolonbian zehar trenez bidaiatzea erabaki zuten, eta Royal de Luxe eta French Lovers taldeko kide batzuk gehitu zitzaizkien. Hamabost eguneko ibilbidearen ondoren, eta Santa Martan eta Aracatacan azken kontzertua eman ondoren, taldekide guztiek, Manuk eta Tomasek izan ezik, Parisera itzultzea erabaki zuten. Aro baten amaiera da, Manuren aitak, Ramon Chao kazetariak, Un train de glace et de feu liburuan deskribatuko duena.

Hala ere, 1994an Casa Babylon albuma ateratzeko xehetasunak amaitzen dira, Estatu Batuetan eta Ingalaterran izan ezik. «Señor Matanza» abestiaren bideoklipa ordura arte izan zuena baino hedapen handiagoa ematen hasi zitzaion Hispanoamerikako bandari, nahiz eta taldea deseginda zegoenean, bere miresle askok alde batera utzi baitzuten. Bien bitartean, taldekide ohien artean bi jarrera ematen dira: bandaren jarraipenaren aldeko apustua, beste partaide batzuk bertan sartzeko askatasuna emanez eta jatorrizko kideei ateak irekita utziz, nahi dutenean itzul daitezen. Bestalde, beste kide batzuek Mano Negra ez existitzea nahi dute, gutxienez izen horrekin. Bigarren jarrera hori gailenduko litzateke.

1995ean, Manu Chaok eta taldeko beste kide batzuek, jarraitzea nahi zutenek, hainbat kontzertu eskaini zituzten Madrilen, baina taldearen izen zaharraren erabileraren murrizketaren ondorioz, Radio Bemba izena erabiliz egin zuten, eta azkenean proiektu hori ere desegin egin zen. 1998an Best of Mano Negra bilduma merkaturatu zuten, 22 abesti arrakastatsu eta argitaratu gabeko 2 abesti biltzen dituena; diskoak harrera ona izan zuen, baina kritikatu egin zen Manu Chaoren Clandestino LPa bakarka nahiko arrakasta komertziala izaten ari zenean atera izana.

2005ean taldearen DVD bikoitza jarri zuten salgai, sei orduko kontzertu, dokumental, irudi eta bitxikeriekin. Manu Chaok ez zuen ekoizpenean parte hartu, baina sei kidek (Jo, Tom, Phillipe, Daniel, Pierre eta Antoine) elkarrizketak eskaini zituzten lana sustatzeko. Radio Francerako egindako aurkezpen batean, Fou du Roi saiorako, hiru abesti interpretatu zituzten: «Jamie Jamie», «Sidi H' Bibi» eta «Jesus Reviens» («Jesus bueltan da») ereserki katolikoaren bertsio bat, «Manu Reviens» tituluduna, taldearen lider ohiari itzultzeko eskatuz. 2005eko abenduan, Mano Negra Sound System jaialdian parte hartu zuten, «Sidi H 'Bibi» abestia eta beste batzuk interpretatuz, baina DJ gisa, metalekin eta teklatuekin bakarrik parte hartuz.

Taldea desegin ondoren, Manu Chaok bakarkako ibilbidea jarraitu zuen, beti ere arazo politiko eta sozialekin, immigrazioarekin, ghettoekin eta bidegabekeriarekin konprometituta, batzuetan gaztelaniaz eta beste batzuetan frantsesez albumak kaleratuz. Bere Clandestino albuma jatorri ezberdineko taldeei zuzenduta dago, hala nola Tijuana No! mexikarrei, Skank brasildarrei eta Todos Tus Muertos argentinarrei. Helburua kaleko musikaren soinua eta kultura ugaritako eszenak erreproduzitzea zen. Albumak arrakasta handia izan zuen Iberoamerikan, eta Europan bat-bateko arrakastarik izan ez bazuen ere, 1999an "World musika diskorik onena" saria irabazi zuen Victoires de la Musique sarietan. 5 milioi kopia baino gehiago saldu ziren. Arrakasta horren ondoren Próxima estación... Esperanza etorri zen, 2001ean kaleratua, Hispanoamerikako, Karibeko eta ska soinuekin osatutako albuma. Bi urte geroago, Chao Frantziako sustraietara itzuli zen, frantsesez hitz egindako Sibérie m'était contéee diskoarekin.

Chao Europan eta Hispanoamerikan nahiko ezaguna da, baina ez du arrakasta bera izan ingelesez hitz egiten den munduan. Estatu Batuetan Mano Negrarekin egindako birek ez zuten beste leku batzuetan bezainbesteko arrakastarik izan, eta Chaok bere ahaleginak bere musika estiloak sustraiak dituen lekuetan kontzentratzeko prest dagoela dirudi. Nahiz eta Estatu Batuetan zuzeneko emanaldiak gutxitan egin, Chaok show-ak eman zituen 2006an, besteak beste, Chicagoko 2006ko Lollapaloozan, "Celebrate Brooklyn", 2007an, eta Columbiako Merriweather Post Pavilion, 2007ko ekainaren 23an. 2008an Austin City Limits Music Festival-en (Texas) eta Golden Gate Parkeko (San Frantzisko) Outside Lands Music Festival-en egin ziren ekitaldi nagusietako bat izan zen. 2011n, Estatu Batuetako hainbat hiritan aritu zen «La ventura» izeneko birarekin.

Taldekideak

• Manu Chao (Oscar Tramor) – ahotsa eta gitarra (1987–1995)
• Antoine Chao (Tonio Del Borño) – tronpeta eta ahotsa (1987–1992)
• Santiago Casariego (Santi El Águila) – bateria eta ahotsa (1987–1993)
• Philippe Teboul (Garbancito) – perkusioa eta ahotsa (1989–1993)
• Daniel Jamet (Roger Cageot) – gitarra eta ahotsa (1989–1992)
• Joseph Dahan (Jo) – baxua eta ahotsa (1989–1993)
• Thomas Darnal (Helmut Krumar) – teklatua eta ahotsa (1989–1995)
• Pierre Gauthé (Krøpöl 1er) – tronboia eta ahotsa (1989–1993)

Diskografia

Estudioko albumak

• 1988: Patchanka
• 1989: Puta's Fever
• 1991: King of Bongo
• 1994: Casa Babylon

Zuzeneko albumak

• 1992: In the Hell of Patchinko

Bildumak

• 1991: Amerika Perdida
• 1998: Best of Mano Negra
• 2004: L'Essentiel

Besteak

• 1994: Bande Originale Du Livre (picture disc)
• 2001: Mano Negra Illegal (omenezko albuma)
• 2005: Out of Time (DVD)

Kanpo estekak

• Datuak: Q936474
• Multimedia: Mano Negra / Q936474