Jakutia
Sakhako Errepublika[1] (errusieraz: Республика Саха, translit.: Respublika Sakha, /rʲɪsˈpublʲɪkə sɐˈxa jɪˈkutʲɪjə/ ahoskatua; sakheraz: Саха Өрөспүүбүлүкэтэ Sakha Öröspǖbülükete) edo Jakutia[1] (errusieraz: Якутия, translit.: Jakutia) Errusiako subjektu federal bat da, errepublika bat zehazki, Ekialde Urruneko Barruti Federalean. Errusiar federazioko errepublika autonomo zabalena da, 3.083.523 km²ko eremuarekin, eta 2010ean 958.528 biztanle zituen[2]. Hiriburua Jakutsk da.
| Jakutia | |||
|---|---|---|---|
 Errusia | |||
 | |||
| |||
| Ereserkia | |||
National Anthem of the Sakha Republic (en)  | |||
| Administrazioa | |||
| Izen ofiziala | Республика Саха (Якутия) Саха Өрөспүүбүлүкэтэ Якутская-Саха Советская Социалистическая Республика | ||
| Estatu burujabe | Errusia | ||
| ISO 3166-2 | RU-SA | ||
| Hiriburua | Jakutsk | ||
| President of the Sakha Republic (en) | Aysen Nikolayev (en) | ||
| Geografia | |||
| Koordenatuak | 66°24′N 129°10′E / 66.4°N 129.17°E | ||
_-_Sakha_(Yakutia).svg) | |||
| Azalera | 3.083.523 km² | ||
| Mugakideak | Krasnoiarsk kraia, Irkutsk oblasta, Zabaikalski kraia, Amur oblasta, Khabarovsk kraia, Magadan oblasta eta Txukotka | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 1.001.664 (2024) 19.693 (2021) | ||
| Dentsitatea | 0,32 bizt/km² | ||
| Hizkuntza ofiziala | errusiera eta Sakhera | ||
| Ordu eremua | Yakutsk Time (en) , Vladivostok Time (en) eta Magadango ordua | ||
| Matrikula | 14 | ||
| sakha.gov.ru | |||
.svg)
Geografia
aldatu
Sakhako Errepublika Siberiako ipar-ekialdean dago. Ozeano Artikora doazen Lena, Jana, Indigirka eta Kolyma ibai-arroak hartzen ditu, eta baita Siberia Berriko uharteak ere. Iparraldean Ozeano Artikoa du, ekialdean Txukotka, Magadan oblasta, Khabarovsk kraia, hegoaldean Amur oblasta, Zabaikalski kraia eta Irkutsk oblasta, eta mendebaldean Krasnoiarsk kraia.
Mendiek hartzen dituzte Sakhako ekialdea (Verkhoiansk eta Txerski mendikateak) eta hegoaldea (Stanovoi). Lautadak hedatzen dira erdialdean, eta ibaiek (Lena, Indigirka, Kolyma) sakonune luzeak eratzen dituzte. Jakutsk, hiriburua, Mirny, Neriungri, Niurba eta Pokrovsk dira hiri nagusiak[3].
Sakhako klima kontinentala oso gogorra da, eta urtaroen arteko aldeak erabatekoak (muturreko balioak: -43,5 °C urtarrilean eta 50 °C uztailean).
Historia
aldatuXVII. mendera arte, abeltzain, ehiztari eta arrantzaleak ziren sakhak. Hara jo zuten errusiar nekazariek hasi zituzten laborantza-lanak. XIX. mendearen bukaeran, Siberian zeharreko burdinbidearekin eta Lena ibaiko merkataritzarekin iritsi ziren Sakhara lehen industria-moldeak. Sakhan Iraultza sobietarra 1918an nagusitu zen eta Jakutiako Errepublika Autonomoa 1922an sortu zen.
Ekonomia
aldatuSakhako basoak aberatsak dira (lurraldearen % 70). Meatzeetan, harrikatza, eztainua, wolframa, urrea eta diamanteak erauzten dira. Arrantza, abere-hazkuntza (behi-azienda eta elur-oreinak) eta, hegoaldean, laborantza (garia, garagarra eta lekadunak) ere aipagarriak dira.
Demografia
aldatu2010ean Sakhako Errepublikak 958.528 biztanle zituen. % 49,9 sakha etniakoak ziren eta % 37,8 errusiarrak.
| Talde etnikoa |
1926ko errolda | 1939ko errolda | 1959ko errolda | 1970ko errolda | 1979ko errolda | 1989ko errolda | 2002ko errolda | 2010ko errolda | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kopurua | % | Kopurua | % | Kopurua | % | Kopurua | % | Kopurua | % | Kopurua | % | Kopurua | % | Kopurua | % | |
| Sakhak | 235.926 | �,6 | 233.273 | V,5 | 226.053 | F,4 | 285.749 | C,0 | 313.917 | 6,9 | 365.236 | 3,4 | 432.290 | E,5 | 466.492 | I,9 |
| Dolganak | 0 | %0,0 | 10 | %0,0 | 64 | %0,0 | 408 | %0,0 | 1.272 | %0,1 | 1.906 | %0,2 | ||||
| Evenkak | 13.502 | %4,7 | 10.432 | %2,5 | 9.505 | %2,0 | 9.097 | %1,4 | 11.584 | %1,4 | 14.428 | %1,3 | 18.232 | %1,9 | 21.008 | %2,2 |
| Evenak | 738 | %0,3 | 3.133 | %0,8 | 3.537 | %0,7 | 6.471 | %1,0 | 5.763 | %0,7 | 8.668 | %0,8 | 11.657 | %1,2 | 15.071 | %1,6 |
| Jukaghirrak | 396 | %0,1 | 267 | %0,1 | 285 | %0,1 | 400 | %0,1 | 526 | %0,1 | 697 | %0,1 | 1.097 | %0,1 | 1.281 | %0,1 |
| Txuktxiak | 1298 | %0,4 | 400 | %0,1 | 325 | %0,1 | 387 | %0,1 | 377 | %0,0 | 473 | %0,0 | 602 | %0,1 | 670 | %0,1 |
| Errusiarrak | 30.156 | ,4 | 146.741 | 5,5 | 215.328 | D,2 | 314.308 | G,3 | 429.588 | P,4 | 550.263 | P,3 | 390.671 | A,2 | 353.649 | 7,8 |
| Ukrainiarrak | 138 | %0,0 | 4.229 | %1,0 | 12.182 | %2,5 | 20.253 | %3,0 | 46.326 | %5,4 | 77.114 | %7, | 34.633 | %3,6 | 20.341 | %2,2 |
| Tatariarrak | 1.671 | %0,6 | 4.420 | %1,1 | 5.172 | %1,1 | 7.678 | %1,2 | 10.976 | %1,3 | 17.478 | %1,6 | 10.768 | %1,1 | 8.122 | %0,9 |
| Besteak | 5.260 | %1,8 | 10.303 | %2,5 | 14.956 | %3,1 | 19.770 | %3,0 | 32.719 | %3,8 | 59.300 | %5,4 | 48.058 | %5,1 | 46.124 | %4,9 |
Erreferentziak
aldatu- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ a b Euskaltzaindia. (2007-03-30). 38. araua - Munduko estatu-izenak. .
- ↑ «Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1 2010eko Errusiako erroldaren emaitzak, 1. liburukia» Gks.ru
- ↑ Sakha Berriaren estilo Liburua. Berria.info
Kanpo estekak
aldatu
Datuak: Q6605
Multimedia: Sakha Republic / Q6605
  |
Artikulu hau Errusiako geografiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |