Charles Stewart Parnell

Charles Stewart Parnell
	; Irudi gehiago
member of the 24th Parliament of the United Kingdom (en)
member of the 23rd Parliament of the United Kingdom (en)
member of the 22nd Parliament of the United Kingdom (en)
member of the 22nd Parliament of the United Kingdom (en)
member of the 22nd Parliament of the United Kingdom (en)
member of the 21st Parliament of the United Kingdom (en)
Bizitza
Jaiotza	Wicklowko konderria, 1846ko ekainaren 27a
Herrialdea	Ireland
Heriotza	Brighton, 1891ko urriaren 6a (45 urte)
Hobiratze lekua	Glasnevin hilerria
Familia
Aita	John Parnell
Ama	Delia Tudor Stewart Parnell
Ezkontidea(k)	Katharine O'Shea (en) (1891ko uztailaren 2a -
Seme-alabak	ikusi Clare O'Shea (en) ; Claude Sophie O'Shea (en) ;
Haurrideak	ikusi John Howard Parnell (en) ; Theodosia Parnell (en) ; Anna Catherine Parnell (en) ; Fanny Parnell (en) ; Delia Parnell (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Magdalene College (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	politikaria
Lantokia(k)	Londres
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa	Irlandako Alderdi Parlamentarioa; Home Rule League

Charles Stewart Parnell (1846ko ekainaren 27a, Avondale,Wicklowko konderria – 1891ko urriaren 6a, Brighton) irlandar politikari nazionalista eta Irlandako Alderdi Parlamentarioaren sortzailea izan zen. Bizi zela Koroarik gabeko Irlandako erregea ezizenaz ere ezaguna egin zen. Ingeles jatorriko familia protestante bateko semea zen, baina bera irlandarren alde borrokatu zen.

Biografia

Aita lurjabe anglo-irlandar eta ama estatubatuar baten semea izan zen. Ziur aski Daniel O'Connellekin batera XIX. mendeko irlandar nazionalismoaren pertsonaiarik garrantzitsuenetakoa izan zen.

1874. urtean Parlamentuko Behe Ganberan sartu ondoren, Home Rule League alderdi autonomistaren buruzagi izendatu zuten. Diziplina zorrotza ezarri zuen alderdian, eta bitartekari-lanak egin zituen kontserbadoreen eta liberalen artean. Irlandarentzako autogobernua eta Home Rule legearen aldekoa izan zen, 1875. urtetik aurrera Erresuma Batuko Komunen Ganberan Meatheko konderria ordezkatu zuen. 1877. urtetik aurrera Irlandako Lurraren Ligaren presidentea izan zen, erakunde horretan ari zela britainiar agintarien aurkako taktika eragozleak hobetu zituen.

1879. urtean Irish Land League, Nekazarien Ligako lehendakari izendatu zuten, eta nekazarien matxinada zapaltzeko 1880. urtean ezarritako legearen aurka borrokatu zen, baina porrot egin zuen. 1881ean kartzelan sartu zuten, Kilmainhamen. Kartzelan zegoela, liberalen buruzagiak, Gladstonek, proposaturiko ituna sinatu zuen (Kilmainham Treaty), eta aske utzi zuten; horren arabera, nekazarien matxinada geldiarazteko ardura hartu zuen Parnellek, Ingalaterrako gobernuaren eskaintza batzuen truke.

Handik gutxira, Irlandarako idazkari ingelesa hil zuten Phoenix Parken (1882); atentatu horrek britainiarrengan sorrarazi zuen haserreak kalte handia egin zion Parnellen politikari, eta zapalkuntza-lege berrietarako bidea erraztu zuen. 1887an, Parnell atentatuaren egileekin lotzen zuten dokumentu batzuk argitaratu zituen Times egunkariak; epaitegian, egozten zioten guztia gezurra zela frogatu ahal izan zuen. Horrek britainiarren iritzia aldatu, eta garaipena gertatu zen Home Rule Partyrentzat. Familiako arazo batek amaiera eman zion Parnellen politika-ibilbideari: bere lankide baten emaztearekin harremanak zituela eta, dibortzio-prozesu bat bideratu zen, eta Parnell errudun atera zen (1890). Gladstonek eta Alderdi Liberal osoak Parnellekin zituen harremanak eten egin zituen, eta Irlandako Elizak gogor gaitzetsi zuen; bere alderdiaren gehiengoa ere aurka jarri zitzaion. Handik gutxira hil zen.

Erreferentziak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Charles Stewart Parnell

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2012/1/9 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Datuak: Q317436
Multimedia: Charles Stewart Parnell / Q317436