Zákupy

Por aliaj signifoj, bv. rigardi la apartigilan paĝon: Reichstadt

Zákupy
germane Reichstadt
urbo
Statuaro de La plej sankta Triunuo kaj poŝto (iama monaĥejo de Boromeidinoj) en la placo en Zákupy
Flago Blazono
Oficiala nomo: Zákupy
Ŝtato	Ĉeĥio
Regiono	Regiono Liberec
Distrikto	Distrikto Česká Lípa
Administra municipo	Česká Lípa
Historiaj regionoj	Bohemio, Sudetio
Montaro	Zakupa montetaro
Memorindaĵo	Zákupy kastelo
Rivero	Svitávka
Situo	Zákupy
- koordinatoj	50° 41′ 29″ N 14° 39′ 04″ O (mapo)
Plej alta punkto
- alteco	444 m s. m.
Plej malalta punkto
- alteco	264 m s. m.
Areo	32,27 km² (3 227 ha)
Loĝantaro	2 937 (2024)
Denseco	91,01 loĝ./km²
Unua skribmencio	1315
Horzono	MET (UTC 1)
- somera tempo	MET (UTC 2)
Poŝtkodo	471 23 ĝis 471 53
NUTS 3	CZ051
NUTS 4	CZ0511
NUTS 5	CZ0511 562262
Katastraj teritorioj	7
Partoj de urbo	7
Bazaj setlejunuoj	8
Situo enkadre de Ĉeĥio Situo enkadre de Ĉeĥio
Vikimedia Komunejo: Zákupy
Retpaĝo: www.zakupy.cz
Portalo pri Ĉeĥio

Zákupy (legu: Zakupi) (germane Reichstadt) estas urbo en Ĉeĥio. Ĝi situas en la norda parto de Bohemio, en regiono Liberec, distrikto Česká Lípa. Vivas ĉi tie 2 937 loĝantoj (2024).

La ĉefa vidindaĵo estas samnoma kastelo, proklamita kiel Nacia kultura memorindaĵo de Ĉeĥio. Vizitindas ankaŭ unika karnavala muzeo.

Laŭ la urbo nomiĝas Zakupa montetaro.

La najbaraj municipoj de la setlejo estas Ralsko, Provodín, Velenice, Svojkov, Česká Lípa, Bohatice, Brniště, Cvikov kaj Pertoltice pod Ralskem.

Historio

La unua mencio pri la urbo devenas el la jaro 1306 en konekso kun kavaliro Fridman el Smojno. En la 14-a jarcento Zákupy estis en posedo de Vartenberkoj, kiujn en duono de la 15-a jarcento sekvis nobela familio Berka z Dubé. Ekde la jaro 1612 Zákupy apartenis al familio Novohradský el Kolovraty kaj ekde la jaro 1632 ĝi venis en posedaĵon de familio de princoj Saksio-Lauenburkidoj. En la jaroj 1689 - 1741 regis al Zákupy Anna Marie Františka Toskánská, granddukino el Toskanio, ekde duono de la 18-a jarcento superularo estis dukoj el Bavario.

Fine de la 18-a jarcento Zákupy fariĝis posedaĵo de Habsburgoj. En 1818 - 1832 estis kun ampleksa ĉirkaŭaĵo kreita duklando Zákupy, destinita por Napoleono la 2-a nomata Agleto. Sed reale li neniam venis al Zákupy kaj pro sia frua morto li fine eĉ ne povis transpreni la mastrumadon. Post la jaro 1848 la kastelo estis somersidejo de eksimperiestro Ferdinando la 5-a. En 1900 en la kastelo geedziĝis Franz Ferdinand kun Žofie Chotková. Ekde la jaro 1918 posedanto de la kastelo estas Ĉeĥoslovaka, nun Ĉeĥa Respubliko.

La 19-a jarcento estis periodo de prospero de socia vivo, periodo de estiĝo de diversaj asocioj. En la jaro 1850 en Zákupy estis fondita pro merito de Ferdinando Leitenberger (frato de tiama posedanto de kartonejo) la unuapropravola fajroestingista korpuso en meza Eŭropo.

Post la jaro 1918 komenciĝis altiĝi nombro de ĉeĥoj en Zákupy. En la jaro 1919 ili tie malfermis ĉeĥan minoritatan lernejon. En la jaro 1930 Zákupy havis 2145 loĝantojn, el tio 369 ĉeĥoj kaj slovakoj. Ekonomia krizo en la 30-aj jaroj de la lasta jarcento faciligis venon de faŝismo. En balotoj en la jaro 1938 ĉi tie henleinanoj akiris plimulton da voĉoj. Post la dua mondmilito la germana loĝantaro estis iom post iom forŝovita kaj ĉeĥoj denove komencis reveni ĝis Zákupy.

Loĝantaro

Evoluo de nombro de loĝantoj

La datoj devenas el datumbazo de Vikidatumoj

Jaro	Loĝantoj
1869	4 411
1880	4 266
1890	3 658
1900	3 534
1910	3 330
1921	3 533

Jaro	Loĝantoj
1930	3 821
1950	2 437
1961	2 482
1970	2 446
1980	2 278
1991	1 987

Jaro	Loĝantoj
2001	2 593
2014	2 810
2016	2 813
2017	2 817
2018	2 845
2019	2 850

Jaro	Loĝantoj
2020	2 851
2021	2 837
2022	2 855
2023	2 971
2024	2 937

Vidindaĵoj

Kastela ĝardeno

• ŝtata kastelo Zákupy el 16-a jarcento, konstruita surlokede fortikaĵo el 14-a jarcento, ĉirkaŭita de granda parko (Nacia kultura memorindaĵo de Ĉeĥio)
• 20m alta baroka pestokolono de sankta Triunuo el 1708, ornamita de 20 skulptaĵoj
• urbodomo el 1867 kun sunhorloĝo

preĝejo

• preĝejo de sanktaj Fabiano kaj Sebastiano el 1550-1562, rekonstruita novgotike en 1863
• Distrikta muzeo
• Muzeo de karnalavaj objektoj kaj artgalerio
• kelkkilometra instrupado kondukanta tra ĉefaj memorindaĵoj de la urbo kaj ĝia ĉirkaŭaĵo
• artefarita grimpmuro (en konstruaĵo de iama monaĥeja lernejo sur la ĉefplaco, funkcias ekde 2008)

Tradiciaj aranĝoj

• Historia urba festo (dua semajnfino en septembro)

Literaturo

• Šimek, Jiří M. Povídání o Zákupech. Zákupy : Město Zákupy, 2004. 76 s. ISBN 80-239-4495-9