Vahan Mamikonjan
| Vahan Mamikonjan | ||
|---|---|---|
| ||
| Persona informo | ||
| Վահան Մամիկոնյան واهان مامیکونیان Ваан Мамиконян | ||
| Naskiĝo | 1-an de januaro 440 en Tarono, Persa Armenio | |
| Morto | 1-an de januaro 505 (65-jaraĝa) en Tarono, Persa Armenio | |
| Ŝtataneco | Persa Armenio  vd
| |
| Familio | ||
| Dinastio | Mamikonjan vd | |
| Patro | Hmayeak Mamikonian (en)  vd
| |
| Patrino | Dzoyk Artsruni (en) vd
| |
| Gefratoj | Artases Mamikonian (en) , Vasak Mamikonian (en) kaj Vard Mamikonian (en) vd
| |
| Profesio | ||
| Okupo | reganto vd
| |
| vd | Fonto: Vikidatumoj | |
Vahan Mamikonjan (armene : Վահան Մամիկոնյան) (440/445 - 503/510) estis armena nobelulo de la familio Mamikonjan. En 481 li ribelis sin kontraŭ la Sasanida Imperio kiu regis la orientan parton de Armenio konata kiel persa Armenio. Li estis nomumita kiel marzban (guberniestro) de persa Armenio en 485 kaj restis en tiu posteno ĝis sia morto ĉirkaŭ 503-510.
Fono
[redakti | redakti fonton]Ekde 387, la reĝlando Armenio dividiĝis en du zonojn de influo, bizanca Armenio kaj persa Armenio. Krome, en 428, la lasta arsakida reĝo, Artaŝo la 4-a, estis senpovigita fare de lia reganto Bahram la 5-a laŭ la peto de la armenaj 'naĥararoj', tiel komencante la periodon de la regado de marzpanoj en persa Armenio. Tre rapide la armenoj seniluziiĝis: en 449, Jazdegerd la 2-a ordonis al la nobelaro konvertiĝi al Zaratuŝtrismo. La armenoj ribeliĝis sub la gvidado de Vardan Mamikonjan, sed estis venkitaj la 2-an de junio 451 (aŭ la 26-an de majo) ĉe la batalo de Avarajr; plimulto el la naĥararoj kiuj partoprenis la ribelon, estis deportitaj al Seleŭkio-Ktesifono[1].
Junaĝo
[redakti | redakti fonton]Vahan naskiĝis ĉirkaŭ 440 - 445. Li estis la plej aĝa filo de Hmajeak Mamikonjan kaj Dzojk, li havis 3 pli junajn gefratojn nomitajn Vard, Vasak, kaj Artaŝo. Lia patro estis mortigita de gerilanoj ĉe Tajko post la batalo de Avarajr. Vahan, kune kun Vasak kaj Artaŝo, estis kaptita de la marzpano de Armenio kaj deportita al Seleŭkio-Ktesifono; kondamnita al rezignado, kaj estis "malfortigita en ilia fido", laŭ lia deinfanaĝa amiko kaj poste historiisto Ghazar Parpeci .
La tri fratoj estis mortkondamnitaj, tamen estis liberigitaj kun la helpo de mihranidaj princo Arŝuŝa la 2-a. Vahan tiam reakiris siajn havaĵojn, tamen li estis akuzita pri misuzo de enspezoj de oraj minoj, kaj li devis pagi grandan monsumon al la sasanidoj,[2].
Ribelo
[redakti | redakti fonton]Post la batalo de Avarajr, la armenoj estis konstante ordonitaj de la Sasanidoj iri al malproksimaj militaj ekspedicioj, plejparte en Orienta Persio. Ili ankaŭ postulis akcepti la kreskantan potencon de la rezignado, kio rezultigis la ribelon de Vaĥtang la 1-a de Iberio (ĉ. 447/449 - 502/522), kaj estis pozitive ricevita de la armenoj. Vahan hezitis ligi la ribelon en 481, iĝante Adhur Guŝnasp , la marzpano de Armenio, forlasi Dvin kaj rifuĝi sin en Artaŝata[3] .
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Dédéyan 2007, paĝo192.
- ↑ (Grousset 1947, p. 217)
- ↑ Grousset 1947, paĝo215.