Saltu al enhavo

Portalo:Literaturo

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Literatura portalo

Stiloj kaj ĝenroj

Sekvanta divido ne bezonas esti regulo.

Miguel de Cervantes

Romano kaj pli longaj prozoj

RomanoAventurema romanoAŭtobiografia romanoErotika romanoHistoria romanoRomano en leterojPikareska romano - Psikologia romano

Kriminala

Detektiva romanoRoman noir

Mistika

Horora fikcioGotika romanoFrenetika literaturo

Fantasta

FantazioSciencfikcioCiberpunkoKosma opero

Noveloj kaj rakontoj

NoveloRakonto - Fabelo

Biografio

BiografioAŭtobiografioMemorojVojaĝlibrojLegendoHagiografio - Taglibro


Filozofia literaturo kaj oratorado

EseoTraktatoFelietonoPamfletoFilipikoUtopioMalutopioApologioFilozofia rakonto



Kato en botoj

FabeloAnimea filmoKomiksoManga

Jean de La Fontaine

Poetikaj ĝenroj

ElegioOdo - HimnoLernanta poezio

EpopeoEposoBaladoRomanco - Sagao

EpigramoFablo- Psalmo

Legantino
Legantino
Fiksa formo

SonetoHajko - Elegio - Epigramo - Renko - Sapfa strofo (variaĵo de Eolia modalo) - Balado - Tercino

Pluaj

Poemo en prozoLibera versoKaligramojAkrostiko



William Shakespeare
Tragedio

MelodramoTragedio

Komedio

KomedioGroteskaĵo - Satiroludo - Farso - Skeĉo

Harlekino, ĉefrolulo de Komedio dell'arte
Teatro kaj muziko

OperoOperetoLibreto

Pluaj

Vaudeville – Komedio DelartoMoralitojTragikomedioAbsurda Teatro

Enkonduko

Unu el konservitaj tabuloj kun eposo pri Gilgameŝ
Unu el konservitaj tabuloj kun eposo pri Gilgameŝ

Literaturo (el la latina litera, esperante litero) estas en pli vasta senco de la vorto sumo de ĉiuj skribitaj tekstoj. Apartenas inter ili literaturo arta, instrua, teknika, ĵurnala, memora kaj ankaŭ privata korespondaĵo. En pli malvasta senco de la vorto oni komprenas per literaturo kutime literaturon artan, do beletron.

Literaturo estas post belarto la plej malnova homa arta agado. Kiel entute la unua literatura memorigaĵo estadas markata Eposo pri Gilgameŝ (devenanta proksimume el duono de la tria miljaro antaŭ Kristo, la plej malnova transskribo estas konservita el la tempo proksimume ĉirkaŭ la jaro -2000 ĝis -1700).

Kiel bazo de eŭropa literatura kreado estadas markata arkaika periodo de antikva Grekio kaj al ĝi liganta antikva Romo. Ĝis la 10-a jarcento la eŭropa literaturo (krom raraj esceptoj) koncentriĝis al centra teritorio de Orienta kaj ĝis la jaro 467 ankaŭ al Okcidentromia imperio.
Biblio de Gutenberg
Biblio de Gutenberg
Novan estiĝon de literaturo estas registrita nur kun pli malfrua mezepoko, plej karakterize ekde la 10-a jarcento (tiutempe estiĝadis plejparte literaturo klerika, pli poste venis el la araba mondo transskriboj de grekaj kaj romiaj aŭtoroj, sed estiĝis ankaŭ literaturo profana, ĉefe en formo de heroaj kantoj). Sed veran kulminon ĝi povis atingi nur post invento de presarto de Johannes Gutenberg kaj post amasa disvastigo de literaturo kaj alfabetigo.

Renesanco, baroko (pli poste klasicismo, klerismo kaj romantikismo) preparis jam kondiĉojn por estiĝo de moderna kaj kun ĝi ankaŭ por nuntempa literaturo.

Polurindaj artikoloj

Ĉi tien bonvolu noti artikolojn rilataj al literaturo, kiuj estas polurindaj.


Libroj
Verkistoj
Alia literaturaĵo

Akrigita je...

La travivaĵoj de la brava soldato Ŝvejk dum la mondmilito (mallongigite Bona soldato Ŝvejk) estas la plej konata verko de ĉeĥa verkisto Jaroslav Hašek kaj samtempe unu el la plej tradukataj ĉeĥaj verkoj entute. Kvankam ĉeĥoj kutimas regionaligi la libron, ĝi estas perceptata far de la monda komunumo kiel unu el la plej bonaj satiroj de la monda literaturo kaj ofte ĝi estadas komparata al Don-Kiĥoto el Manĉo de Miguel de Cervantes. Per la libro lasis sin inspiri ekz. Joseph Heller verkante sian Kapon XXII.

Bona soldato Ŝvejk estadas studata kaj interpretata kiel vademeko al ĉeĥa spirito. Pluraj pasaĝoj estis verkitaj rekte en ŝatata drinkejo de Hašek, por ke ili estu tuj venditaj al lokaj ĵurnaloj kaj pro tio "ŝanĝitaj" je biero. Malgraŭ, kaj eble ĝuste tial estas Bona soldato Ŝvejk eble la plej bona kaj monde la plej agnoskata ĉeĥa prozo. Ties gloron aldonis al ĝi ankaŭ proksimume dek filmaj versioj, jam ĉeĥaj, germanaj aŭ usonaj (datenbazo de filmaj prilaboroj de la verkojde Hašek en IMDB).

Invito al legado

La ĉefserĝento desaltis de ĉevalo kaj du oficiroj rapide paŝis en ĉambron.

„Estu bonvenantaj, sinjoroj soldatoj!“ balbutis la kampisto klakante per dentoj.

„Ne bonvenadu, sed donu, kie ci ion havas. Ni rajdas de mateno. Dum cia tuta vivo ne estis ĉe ci tiaj sinjoroj kiel hodiaŭ. Rapide; ili estas jam en la ĉambro kaj soifegas kiel ni.“

Kaj efektive la oficiroj estis jam en la ĉambro; la pli maljuna ripozis sur benko post kverkligna tablo, kaj la pli juna, alta viro observadis la ĉambron. Lia malhela enfalinta okulo ekbrilis subite pli vive; la soldato alpaŝis al forno, kie kaŭris sur benketo Manjo, la plej bela knabino el tuta vilaĝo, kovrante siajn okulojn per antaŭtuko antaŭ tiuj sinjoroj fremduloj, kiujn ŝi pro ilia malbona famo teruriĝis pli ol fantomojn.

Ŝajnis, ke la oficiro kun plezuro raviĝas per embarasoj de la knabino.

„Ci havas belan filinon!“ li ekparolis, ekvidinte en la ĉambro la kampiston kun plena kruĉo kaj kampistinon kun plado, sur kiu flaviĝis butero, kiu posedis forton ekinciti dum marŝado eĉ la grafan langon... (daŭrigo)

Tralegu la tutan tekston en Vikilibroj.

Listoj

Listo de anglaj verkistojListo de argentinaj verkistojListo de aŭstraj verkistojListo de aŭstraliaj verkistojListo de barataj verkistojListo de belgaj verkistojListo de boliviaj verkstojListo de brazilaj verkistojListo de britaj verkistojListo de ĉeĥaj verkistojListo de ĉiliaj verkistojListo de ĉinaj verkistojListo de danaj verkistojListo de eŭskaj verkistojListo de finnaj verkistojListo de flandraj verkistojListo de francaj verkistojListo de germanaj verkistojListo de grekaj verkistojListo de hindaj verkistojListo de hispanaj verkistojListo de hungaraj verkistojListo de irlandaj verkistojListo de islandaj verkistojListo de italaj verkistojListo de japanaj verkistojListo de kanadaj verkistojListo de katalunaj verkistojListo de kolombiaj verkistojListo de kostarikaj verkistojListo de kubaj verkistojListo de latvaj verkistojListo de litovaj verkistojListo de meksikaj verkistojListo de nederlandaj verkistojListo de nikaragvaj verkistojListo de niĝeriaj verkistojListo de norvegaj verkistojListo de novzelandaj verkistojListo de okcitanaj verkistojListo de polaj verkistojListo de portugalaj verkistojListo de rumanaj verkistojKategorio:Verkistoj de RusioListo de senegalaj verkistojListo de skotaj verkistojListo de sudafrikaj verkistojListo de svedaj verkistojListo de svisaj verkistojListo de turkaj verkistojListo de ukrainaj verkistojListo de urugvajaj verkistojListo de usonaj verkistojListo de valonaj verkistojListo de venezuelaj verkistoj

Libroj

Aktualaĵoj

Decembro 2006

En KAVA-PECH aperis ekzemple:

Biblio
Biblio
Biblio - bindita libro. La unua eldono de Biblio en nove redaktita versio farita de Ekumena Komisiono de ILEI kaj KELI subgvide de Bernhard Eichkorn kaj Albrecht Kronenberger. La libro enhavas Malnovan Testamenton en traduko de L. L. Zamenhof inkluzive de deŭterokanonikaj libroj en traduko de Gerrit Berveling kaj Novan Testamenton en traduko de Brita komisiono (J. C. Brust, B. J. Beveridge kaj C. G. Wilkinson). La libro havas 1375 paĝojn kaj ĝi estas presita sur fajna biblia papero. Ĝi aperis en Esperanto.
La afrika medicino, mirige efika
La afrika medicino, mirige efika
La afrika medicino, mirige efika - la libro estas aŭtobiografio de Yvette Parès, franca kuracistino kaj sciencistino, kiu preskaŭ sian tutan vivon oferis al esploro kaj kuracado de lepro kaj pluaj malsanoj, kiuj decimas multe da ŝtatoj de Afriko. Ĉar okcidenta medicino ĉi tie tro ne pruviĝis, helpe de plej bonaj popolaj kuracistoj ŝi ekstudis tradician afrikan medicinon. Spite al ĉiuj malfacilaĵoj kaj komenca nekompreno ŝi sukcesis fondi gloran malsanulejon. La libro estas en Esperanto, el la franca tradukis Jacques Roux.

Interesaĵoj

Ĉu vi sciis, ke...

...verkisto kaj poeto Blaise Cendrars perdis en la unua mondmilito la dekstran manon kaj li devis eklerni skribi per la maldekstra?

...verkistino George Sand verkis romanon de fakto pri Jan Žižka?

...Don-Kiĥoto el Manĉo de Miguel de Cervantes estis de komisiono speciale formita el gloraj verkistoj elektita kiel la plej bona literatura verko de historio?

...poeton Jiří Orten "mortigis" cigaredoj alie ol per siaj damaĝigaj efikoj?
...verkisto Marcel Proust forpelis per verkado senton de proksimiĝanta morto?

Literatura scienco

Kategorio

Antikva GrekioAntikva RomioAŭstraliaAŭstriaBarataBrazilaBritiaBulgariaĈeĥiaĈiniaDaniaFlandraFranciaGermaniaGrekiaHispaniaHungariaIranaKanadaKolombiaKoreia - NederlandaNiĝeriaNorvegiaNovzelandaPakistanaPollandaPortugaliaSerbiaSlovakiaSloveniaSvediaSvislandaTajlandaTurkioUkrainiaUsona - Uzbekia

BildliteraturoBiografioBiografiojEnciklopediojEposojFantastoInfanaKantojKomiksojKronikojMatematikaNovelojPoezioRomanojSciencfikciaSpiritisma

Moskva skolo

Angla - Araba - BulgaraĈeĥaĈinaDanaEsperanta (vidu ankaŭ sube) - FinnaFrancaGermana - GrekaHispanaHungaraItalaJapanaKatalunaKoreaKroataLatinaLitovaNederlandaNorvegaPola - Portugala - RumanaRusaSlovakaSlovenaUkrainaTataraTurka

Literaturo en Esperanto

Literaturo en Esperanto estas dividata je tradukita kaj originala, sed ankaŭ je beletra kaj nebeletra.

Parolante pri literaturo oni kutime subkomprenas nur beletron, sed al la literaturo apartenas ankaŭ nebeletraj verkoj, kiuj ĝuste en Esperanto estas speciale gravaj, ĉar de la internacia lingvo oni atendas ĉefe komunikadon en laboraj sferoj. Ankaŭ tiuj verkoj povas esti tradukitaj kaj originale verkitaj en Esperanto.

Al la nebeletra literaturo apartenas ne nur verkoj fakaj (sciencaj, teknikaj), sed ankaŭ ĵurnalistaj (vojaĝpriskriboj, biografioj, recenzoj, kritikoj, historioj ktp.), kiuj estas duone beletraj kaj duone fakaj, kaj esperantologiaj (lernolibroj, vortaroj, frazaroj, studoj pri la movado k.s.).

Por la literaturo gravas ne nur eldonitaj libroj kaj broŝuroj, sed ankaŭ gazetoj, bultenoj, informiloj, flugfolioj, prospektoj, gvidlibroj, manuskriptoj kaj leteroj, precipe kiam ilin verkis gravaj esperantistoj (ekzemple korespondaĵo Kalocsay-Waringhien).

Necesas ankaŭ diferencigi inter verkoj, aŭtoroj, tradukintoj kaj redaktintoj.

Informoj

Enmetu {{Portalo Literaturo}} en artikolojn pri literaturo kaj estiĝos

Aliaj portaloj