Nacia himno de Litovio

Tautiška giesmė
Nacieca himno
nacia himno
lando	Litovio
kantoteksto	Vincas Kudirka, 1898
muziko	Vincas Kudirka, 1898
ekde	1919
muzika ekzemplo
"Tautiška giesmė" noicon Ĉu la aŭdigo ne funkcias? Eble helpos la paĝo "media help" (en la angla).

"Tautiška giesmė" ("nacieca himno") estas la nacia himno de Litovio, en la litova lingvo ankaŭ konata sub la nomo de la tri komencaj vortoj "Lietuva, Tėvyne mūsų" (Litovio, patrujo nia) kaj kiel "Lietuvos himnas" (himno de Litovio). La melodion kaj tekston verkis Vincas Kudirka dum la jaro 1898, kiam Litovio ankoraŭ estis okupita fare de la Rusia Imperio. La kvindek-vorta poemo - laŭ stilo patosa - estis la esenco de la koncepto de Kudirka pri la ŝtato Litovio, la litova popolo kaj sia pasinteco. Mallonge post lia morto dum 1899, la himno estis unuafoje publike prezentita por litovoj vivantaj en Rusio.

La unua publika surscenigo en Litovio okazis en la tradicia litova ĉefurbo Vilno dum 1905, kaj ĝi iĝis oficiala nacia himno de dum 1919, jaron post kiam Litovio deklaris sian resendependiĝon dum 1918. Ankaŭ post kiam Litovio estis invadita kaj okupita fare de la ruĝa armeo de Sovetunio dum junio 1940, la himno komence restis. Nur dum 1950 la komunisma gvidantaro de la sovetunie instalita Litova Soveta Socialista Respubliko anstataŭigis la nacian himnon per propra komunisma himno. Ties teksto, verkita dum 1950 kaj modifita post la morto de Josif Stalin, temis pri la kunlaboro de ĉiuj popoloj de Sovetunio kaj kiel la komunismo "lumigos la mondon".

"Tautiška giesmė" estis reoficialigita kiel la nacia himno dum 1992, kiam nova konstitucio ekvalidis post la ŝtata resendependiĝo. La statuso de la kanto "Tautiška giesmė" kiel ŝtata himno estis solidigita dum 1999 pere de nacia leĝo.

Kreiĝo

portreto de Vincas Kudirka sur monbileto de 500 litovaj lidoj eldonata dum 2000

Kiam la poemo Lietuva, Tėvyne mūsų verkiĝis, Litovio estis sub la kontrolo de la Rusia Imperio. Vincas Kudirka, medicina studento en la universitato de Varsovio, skribis kiel kolumnisto por la litova gazeto Varpas ("sonorilo"). En liaj artikoloj, Kudirka kuraĝigis la litovojn fieri pri sia kultura heredaĵo, diskutis la problemojn la Rusia Imperia regado kaŭzis por la litova loĝantaro, kaj kontraŭagis la provojn kulture rusigi la socion. Dum sia ĵurnalista laboro, li notis siajn pensojn kio estas Litovio kaj kio ĝi estu, kaj la rezulto estis la kvindek-vorta poemo Lietuva, Tėvynė mūsų (Litovio, patrujo nia).

La konstruaĵo kie la nacia parlamento Seimas kunvenis dum 1905. Nun tie troviĝas la Nacia Filharmonia Societo de Litovio.

La poemo priskribis la heroan pasinton de Litovio kaj alvokis la civitanojn zorgi pri la lando, zorgi pri la homaro kaj vivi en honoro. Li ankaŭ instigis la landon iĝi fonto de lumiĝo kaj virto. Ĉar la teksto ne havis melodion, li sidiĝis kaj komponis akompanan muzikon ĵus antaŭ sia morto je tuberkulozo. Kaj la melodio kaj la teksto estis publikigitaj en la gazeto Varpas dum septembro 1898. Kiam li mortis dum 1899, en lian tomboŝtonon oni enĉizis la duan strofon de la himno (kvankam la imperiaj aŭtoritatoj poste detruigis la tomboŝtonon).

Mallonge post la morto de Vincas Kudirka, la unua publika prezento de la poemo okazis dum koncerto en Sankt-Peterburgo, Rusio, dum 1899. La koncerto estis direktita fare de Česlovas Sasnauskas kaj estis vizitita ĉefe de litovoj tiuepoke multnombre loĝantaj en la imperia ĉefurbo. Ene de Litovio, la himno unue sursceniĝis dum la kunveno de la nacia parlamento Seimas la 3-an de decembro 1905.

Teksto

litove Lietuva, Tėvyne mūsų, Tu didvyrių žeme, Iš praeities Tavo sūnūs Te stiprybę semia. Tegul Tavo vaikai eina Vien takais dorybės, Tegul dirba Tavo naudai Ir žmonių gėrybei. Tegul saulė Lietuvoj Tamsumas prašalina, Ir šviesa, ir tiesa Mūs žingsnius telydi. Tegul meilė Lietuvos Dega mūsų širdyse, Vardan tos Lietuvos Vienybė težydi!	Esperanta traduko Litovio, patrujo nia, vi tero de herooj, el la pasinto viaj filoj de vi forton prenu. Ke viaj infanoj iru nur sur padoj virtaj, Ke ili laboru je via prospero, kaj je la bono homara. Ke la suno en Litovio la malhelon flankenŝovu, kaj la lum', kaj la ver', al ni la paŝojn gvidu. Ke la amo al Litovi' ardu en niaj koroj, Ke nome de Litovi' unueco floru.
Poezia traduko (trad. Adomas Jakštas) Litovuj’, patrujo nia, ter’ de heroeco! Viaj filoj ĉerpu forton el la estinteco. Iru ili nur laŭ vojoj de la virt’ konstante, Por la bon’ de vi kaj homoj ĉiam laborante. Ho vi sun’ de Litovuj’, pelu la mallumojn for! Kaj klerec’ kaj justec’ niajn paŝojn oru. Kaj de Litovujo am’ ekbruligu nin per flam’ Kaj je l’ nom’ «Litovuj’» unuiĝ’ ekfloru!	Nacia glorkanto (trad. Petras Čeliauskas) Litovi’, patrujo nia, lando de gloragoj! Viaj filoj ĉerpu forton el pasintaj tagoj. Iru Via infanaro nur laŭ virta vojo, Ĝi laboru por bonfarto kaj por homa ĝojo. Hela sun’ de Litovi’, obskurecon pelu for! Por klerec’ kaj justec’ age ni fervoru. Amo al litova ter’ brulu ĉiam en la kor’ Kaj por Vi, Litovi’, unueco floru!

Eksteraj ligiloj

• la juna esperantistino Jogailė Čojūtė kantas la himnon 14-jara en impresa soloo televide antaŭ futbalmatĉo Žalgiris Vilnius kontraŭ FK Trakai la 29-an de februaro 2016 (filmeto en la retejo YouTube)
• voĉa registriĝo de la himno Tautiška giesmė Arkivigite je 2011-07-11 per la retarkivo Wayback Machine
• plena orkestra notaro
• litova kaj angla tekstoj por la kanto "Tautiška giesmė" Arkivigite je 2008-07-25 per la retarkivo Wayback Machine
• paĝo de la litova parlamento pri la nacia himno