Navia lingvo
| Navia lingvo | |
| fikcilingvo • konstruita lingvo | |
|---|---|
| Parolata en | en la filmo Avatar (2009) supozeble sur la fantazia lunego Pandora orbitanta la gasgigantan planedon Polyphemus ĉirkaŭ la stelo Alfa Centaŭro A, kiu estas proksimume 4,36 lumjaroj for de Tero |
| Denaskaj parolantoj | 0 teranoj; multaj fantaziaj pandoranoj |
| Skribo | indiĝene neniu, sed por teranoj en la latina |
| Kreinto | Paul Frommer |
| Dato | 2005-2009 |
| Lingvistika klasifiko | |
| Planlingvo | |
| Oficiala statuso | |
| Oficiala lingvo en | neniu lando |
| Reguligita de | kreinto Paul Frommer kaj aliaj |
| Lingvaj kodoj | |
| Lingvaj kodoj | |
| ISO 639-2 | art |
| ISO 639-3 | sen valoro |
| Angla nomo | Na'vi |
| Franca nomo | na'vi |
| Specimeno | |
«Tsun oe ngahu nìNa’vi pivängkxo a fì’u oeru prrte’ lu.»
Estas plezure povi babili kun vi en la navia. | |
La navia lingvo, memnome laŭ IFA [ˈnaʔ.vi], supozeble parolata sur la fantazia luno Pandora, estas fikcia lingvo kreita de usona lingvisto Paul Frommer por la filmo Avatar de la jaro 2009. En la filmo la lingvo estas parolata de fikcia popolo da eksterteranoj nomata navioj. Kiel la klingona lingvo, kreita por la filma kaj televida serio Star Trek, ĝi estas gramatike ellaborita lingvo kreita por doni realecon al la filmo, kaj filmo-ŝatantoj komencas ĝin lerni.
La navia estas kreita kun la celo ke ĝi estu parolebla de la roluloj, kaj ankaŭ de la fikciaj homoj, de la filmo. Ĝi do similas al homaj lingvoj, sed ne tre al iu unu homa lingvo. Ĝi havas ejektivojn px, tx, kx, pʼ tʼ kʼ kaj voĉajn v, z, sed ne troviĝas voĉaj *b, d, g. (Litero g estas nazala ŋ.) Oni povas kunmeti f, c, s ĉe la aliaj konsonantoj (krom ’ ʔ kaj la aliaj frikativoj) por vortoj kiel fgap fŋap "metalo" kaj ckxe tskʼɛ "ŝtono", sed f, c, s, v, z, h ne povas fini vorton. Estas silabaj preskaŭvokaloj rr kaj ll. La dorsaj vokaloj u, o, a, ew, aw similas al esperantaj u, o, a, eŭ, aŭ, sed la maldorsaj i, ì, e, ä, ey, ay similas al anglaj i ɪ ɛ æ ej aj. Oni povas kunmeti plurajn vokalojn, ekzemple en meoauniaea ˈmɛ.o.a.ˈu.ni.a.ˈɛ.a.
Nomoj havas kazojn absolutivan (sole ĉe netransitiva frazo; estas manko de postafikso), ergativan -ìl, akuzativan -it aŭ -ti, dativan -uru aŭ -ur, kaj genitivan -yä; oni povas ankaŭ postafiksi prepoziciojn kiel pluajn kazojn: hu oe aŭ oehu "kun mi". Estas ankaŭ temeca postafikso -ìri kiu enkondukas temon. Nomo je la tema rolo ne utiligas kazan postafikson. Nombroj estas unuopa, duopa me-, triopa pxe-, kaj plurala ay-. Post nombraj postafiksoj kaj unuaj prepozicioj, ejektivo komencanta nomon fariĝas plozivo, kaj plozivo fariĝas frikativo; tia ŝanĝo sufiĉas por indiki la pluralon. Do tokx estas "korpo", sokx (rare aysokx) "korpoj".
Verboj fleksias tute per infiksoj. Estas tri lokoj por infiksoj pri participoj; pri tempo (estonteco, baldaŭestonteco, nuntempo, ĵuspasinteco, pasinteco), moduso (subjunktivo), kaj aspekto (perfectivo k malperfectivo); kaj pri sinteno de la parolanto (pri sento agrabla aŭ malagrabla, formala, certa aŭ necerta). Do, el taron "ĉasas" troviĝas tayaron "ĉasos", tìmaron "ĵus ĉasis", tayareion "ĉasos (k mi ĝojas pri tio)", taruyon "ĉasas (ho sinjoro)", ktp.
Ekzemple,
- Oel ngati kameie
- "Mi vin komprenvidas" (ofta saluto)
oe-l nga-ti kam‹ei›e mi vi-n komprenvidas‹agrabla sinsento›
- ’Awve ultxari ohegeyä, nawma sa’nok lrrtok siveiyi
- "Ke la Granda Patrino ridetu pri Nia unua renkonto"
’awve ultxa-ìri ohe-ga-yä nawm-a sa’nok lrrtok -s‹iv›‹ei›i unua rekonto-pri mi[formala]-vi-a grand-a patrino rideto -far‹u›‹agrabla sinsento› (Pri Vi-mia unua renkonto, (ke) la Granda Patrino faru rideton)
Tsun oe ngahu nìNa’vi pivängkxo a fì’u oeru prrte’ lu. tsun oe nga=hu nì-Na’vi p‹iv›ängkxo a fì-’u oe-ru prrte’ lu povi mi.netransitiv vi=kun adverb-Na’vi babili?‹subjukt› ke ĉi-tiu mi-dativ plezuro?esti Estas plezure povi babili kun vi en la navia.
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Learn Na'vi Retejo por lerni la navian lingvon. angle
- Dict-Na'vi.com Reta plurlingva vortaro. germane, angle, hungare, nederlande, ĉeĥe
- Learn Na'vi forum Forumo pri la navia lingvo.
- Learn na'vi Facebook group Forumo pri la navia lingvo ĉe Facebook. (Partoprenas kelkaj esperantistoj)
- Na'vi Word of the day La vorto de la tago, konto ĉe Twitter. angle