Lubāns

	Lubāns
	latve Lubāna ezers
	lago
	Okcidenta bordo de Lubāns
Lando	Latvio
Distrikto	Distrikto Madona, Distrikto Rēzekne
Historia regiono	Vidzeme
Vojo	V560 Gaigalava-Degumnieki
Insulo	Akmeņsala
Defluanto	Aiviekste
Alfluantoj	2
Supermara alteco	92 m s. m.
Longo	15,7 km (10 mi)
Profundo	2,5 m
Akvokolektejo	2 040 km² (204 000 ha)
Areo	82 km² (8 200 ha)
Natura rezervo	Lubāna malsekregiono
	Vikimedia Komunejo: Lake Lubāns

Lubāns, ankaŭ Lubāna lago (latve Lubāna ezers), estas la plej granda lago en Latvio kun areo de 82,1 km² (80,70 km² sen insulo Akmeņsala).^[1] Situante en la Lubāna ebenaĵo sur la limo de Rēzekne kaj Madona distriktoj. Inkludita en la baseno de Daŭgavo tra defluanto Aiviekste.

La lago havas malprofundan bordon kaj ŝlimecan fundon. Akvo estas flaveca.^[1] Unu insulo - Akmeņsala (1,4 km²). Alfluantoj - riveroj Rēzekne kaj Malta, la aliaj iamaj alfluantoj estas deturnitaj de la lago per pretervojkanalo. Antaŭe, la basenareo estis 6,650 km², nun - 2040 km². Verŝfluo - 250 m³/sek.

Historio

Prahistorio

Lago komencis formiĝi antaŭ proksimume 15 000 jaroj kiel rezulto de la fandado de la glaĉero. Antaŭ ĉirkaŭ 12 000 jaroj formiĝis granda akvobaseno, kiu okupis multe pli grandan areon ol la nuna lago, atingante 113 metrojn super la marnivelo kompare kun la nunaj 92.^[2] Antaŭ ĉirkaŭ 11 700 jaroj, Lubāns kaj ĝia ĉirkaŭaĵo fariĝis komforta vivmedio por flaŭro kaj faŭno. Ĉi tiu malprofunda sed tre granda lago en humida atlantika klimato plenigitis kun sedimento kaj formis marĉojn en ĉirkaŭaĵoj. Arkeologiaj elfosadoj montras ke la malaltebenaĵareo estis tre dense loĝita en tiu tempo, kiel konstatite per la 27 ŝtonepokaj setlejoj konataj al arkeologoj.

Antaŭ proksimume 3800-4000 jaroj, preskaŭ ĉiuj setlejoj malaperis de la bordoj de la lago, kio indikas akran malboniĝon de la vivkondiĉoj. Unu vido klarigas tion per tio, ke dum la lagfundo iom post iom pleniĝis per sedimento, precipe post la formado de altaj muskaj marĉoj, la volumeno de la lago signife malpliiĝis, do inundaj akvoj komencis inundi la ĉirkaŭajn regionojn dum longa tempo.

Drenado

La malalta ĉirkaŭaĵo de la lago kaj la nesufiĉa elfluo de inundaj akvoj, kaŭzis ĉiujaran inundon de la ĉirkaŭaj regionoj.^[1]

En la mezo de la 19-a jarcento, la kanalo Meirāni estis elfosita al la mezaj atingoj de Aiviekste, sed ĝi pruvis esti tro malprofunda por alporti signifajn avantaĝojn. De 1929 ĝis 1939, la rivero Aiviekste estis reguligita, la akvonivelo malpliiĝis je pli ol 2 metroj. La plej malgranda areo de la lago estis okupita meze de la 1970-aj jaroj, kiam la lago Rāzna fariĝis la plej granda lago en Latvio, poste la laga nivelo estis plialtigita. Nun ekzistas du kluzoj por reguligi la akvonivelon en la lago, Aiviekste en la nordo kaj Meirāni-kanalo en la sudo. Entute, la sekvaj hidraŭlikaj strukturoj estis konstruitaj: digoj kun totala longo de 90 km, kanaloj kun totala longo de 93 km, fiŝlagetoj kun totala areo de 1750 ha estis kreitaj proksime de la lago, 180 km² de antaŭe marĉa kaj superflua tero estis drenita. La trokresko de la lago malpliiĝis de 80-90% al proksimume 60% post reguligo.^[2]

Biologio

La vivmedio de Lubāns respondas al la protektata habitato de EU 3150 "Naturaj eŭtrofaj lagoj kun subakvigitaj akvaj plantoj kaj naĝantaj plantoj". La lago estas riĉa je fiŝoj.^[1]

En 2009, kunigante 12 naturrezervejojn ĉirkaŭ Lubāna, unu el la plej grandaj speciale protektitaj naturteritorioj en Latvio estis establita - Lubāna malsekregiona naturrezervejo kun areo de 513 km².^[3] Lubāns kaj la ĉirkaŭaj fiŝlagetoj, same kiel diversaj aliaj specoj de malsekregionoj, daŭre formas gravan vivejkomplekson kiu estas grava por la nestado kaj migrado de multaj birdospecioj. La areo estas inkludita en la reto Natura 2000 de protektitaj areoj, en 2002 la Lubāns malsekregionkomplekso estis inkludita en la listo de lokoj de la Ramsar-Interkonsento kaj havas la statuson de grava ejo por birdoj. Por pluraj birdospecioj, Lubāns aŭ la apudaj fiŝlagetoj estas la nura nesta loko en Latvio. Lubāns estas en la listo de la 5 plej bonaj nestaj lokoj en Eŭropo por 29 protektitaj birdospecioj.^[3]