Saltu al enhavo

LIGO (astronomio)

El Vikipedio, la libera enciklopedio
LIGO
gravitondsentilo
instalaĵo
astronomia interferometro Redakti la valoron en Wikidata
Geografia situo 46° 27′ 19″ N, 119° 24′ 28″ U (mapo)46.455138888889-119.40766666667Koordinatoj: 46° 27′ 19″ N, 119° 24′ 28″ U (mapo)
Lando(j) Usono vd
Situo Vaŝingtonio
LIGO (astronomio) (Vaŝingtonio)
LIGO (astronomio) (Vaŝingtonio)
DEC
Lokigo de Vaŝingtonio en Usono
Map
LIGO (astronomio)
Fondinto(j) Kip S. Thorne • Ronald Drever • Rainer Weiss vd
Retejo Oficiala retejo
vdr
Aera foto de la LIGO-ejo en Livingston, Usono.
Aera foto de la LIGO-ejo en Livingston, Usono.

La Lasera Interferomezurilo Gravitonda Observatorio (angle Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory, mallongigita LIGO) estas grandskala fiziko-eksperimento kiu celas rekte detekti kosmajn gravitajn ondojn de astrofizika origino kaj pristudi gravitondajn observojn kiel astronomia ilo[1].

LIGO temas pri LIGO estas la plej granda kaj plej ambicia projekto iam ajn kiun la usona Nacia Scienca Fondumo (NSF) subvenciis[2] por alporti plibonigojn al LIGO kiuj kreskigu la sentivecon, permesante al la kunlaborprojekto inter Caltech, MIT kaj multaj aliaj altlernejoj kaj universitatoj, fari la unuan detekton de gravitaj ondoj[3].

LIGO spaco-observatorioj.
LIGO spaco-observatorioj.

LIGO konsistas el du identaj detektiloj, unu en Livingston (Luiziano) la alia sur la Hanford-ejo en Richland (Vaŝingtono). Ekstertera signalo estas registrita en ambaŭ detektiloj kun tre malgranda tempo-diferenco. Tiuj du grandaj detektiloj funkcias kiel observatorioj por eltrovi gravitajn ondojn helpe de lasera interferometrio. Ĉi tiuj gravitaj ondoj povas detekti ŝanĝon en la 4-kilometra spegula interspacigo de malpli ol dekmile la ŝarĝdiametro de protono, ekvivalente al la mezurita distanco inter la Tero kaj la Proksima Centaŭro (4.0208x1013km)[4] kun precizeco pli malgranda ol la larĝeco de homa haro[5].

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]

Referencoj

[redakti | redakti fonton]
  1. (angla) Barish, Barry C.; Weiss, Rainer (Oktobro 1999). "LIGO and the Detection of Gravitational Waves". Physics Today. 52 (10): 44. Bibcode:1999PhT....52j..44B. doi:10.1063/1.882861.
  2. (angla) LIGO 'Fact Sheet' Arkivigite je 2011-10-31 per la retarkivo Wayback Machine ĉe NSF
  3. (angla) "Revolutionary Grassroots Astrophysics Project "Einstein@Home" Goes Live Arkivigite je 2023-04-09 per la retarkivo Wayback Machine".
  4. (angla) Smale, Dr. Alan. "The Cosmic Distance Scale".
  5. (angla) LIGO Caltech.