Hans Moser

Hans Moser
Persona informo
Naskonomo	Johann Julier
Naskiĝo	6-an de aŭgusto 1880 (1880-08-06) en Vieno
Morto	19-an de junio 1964 (1964-06-19) (83-jaraĝa) en Vieno
Mortis pro	Naturaj kialoj vd
Mortis per	Kancero vd
Tombo	Centra Tombejo de Vieno vd
Lingvoj	germana vd
Loĝloko	Vieno vd
Ŝtataneco	Aŭstrio vd
Subskribo
Profesio
Okupo	scenaristo teatra aktoro filmaktoro vd
Aktiva dum	1918– vd
Honorigoj Honorigoj (1962)  German Film Awards/honorary award (en)  Kainz Medal (en)  Ring of Honour of the City of Vienna (en) vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Busto de Hans Moser en la Hans-Moser-Parko en Vieno

Hans Moser en la jaro 1902

Hans Moser (vere Johann Julier, malĝuste ankaŭ ofte nomata Jean Julier aŭ eĉ Jean Juliet, naskiĝinta la 6-an de aŭgusto 1880 en Vieno; mortinta la 19-an de junio 1964 samurbe) estis aŭstra populara aktoro.

Vivo

Johann Julier estis la tria ido de Franz Julier, akademia skulptisto, kaj ties edzino Serafina. Li alkreskis en Vieno. Juna Johann Julier ricevis deklaminstruon ĉe aktoro Josef Moser, kies familian nomon li alprenis. Poste li migris kun migroteatroj tra la lando. En 1897 li havis unuan dungitecon en Bohemujo, kaj en la jaro 1903 li havis per la vokiteco al la renoma Teatro en la Jozefurbo, tiam estrata de Josef Jarno, ŝajne frapan sukceson. Li tamen fiaskis, ĉar lia aspekto kaj korpogrando de 1,57 m maltaŭgigis lin por amorantoroloj konformaj al lia aĝo. Pro tio en 1907 li denove migris kun migroteatroj tra la landoj de Aŭstrujo-Hungarujo; ekde 1910 li havis negrandajn dungitecojn en revuoj, kabaredoj kaj teatroj je Vieno. En 1913 naskiĝis lia unua filino Margarete. En ĉi tiu jaro li havis siajn unuajn sukcesojn en soloroloj kiel komikisto en la keloteatro „Max und Moritz“ en St. Annahof je Vieno.

Dum la Unua Mondmilito li servis ĉe la Isonzo-fronto kaj distris siajn kamaradojn per komikaĵoj tiel bone de la milita ĉiutago, ke li ekde tiam vidis sian estontecon en la komika fako. Post la milito li regule prezentis en la vienaj kabaredoj „Budapester Orpheum“, „Reklame“, „Hölle“, „Leopoldi-Wiesenthal“ kaj en la „Intimes Theater“ de Heinrich Eisenbach. Fritz Löhner-Beda verkis en 1922 por li la solo-unuaktaĵon „Ich bin der Hausmeister vom Siebenerhaus“. En 1923 finfine Robert Stolz atentiĝis pri li kaj dungis lin por revuo en Teatro Ronacher. Du jarojn poste Max Reinhardt revenigis la aktoron al la Teatro en la Jozefurbo, kie li aktoris en pecoj de Nestroy, Schnitzler kaj Ödön von Horváth. En 1925 ankaŭ aperis la unua artikolo pri la verkado de Moser en Neue Freien Presse, kiu nomis lin kiel plej aktuala kaj lasta viena arlekeno.

Li tre rapide estis la plej ŝatata aktoro de Reinhardt kaj akompanis tiun ĉi dum sia migroprezentado tra Usono en la jaro 1927/28. Tie li aktoris en „Somermeznokta sonĝo“ interalie ĉe la novjorka Brodvejo. Moser fariĝis multokupita aktoro kaj komikisto ĉe la vienaj teatroj. Tie li rolis malklarparole, rumore, grumble kaj per turnaj movoj strangulojn, plejofte servistojn aŭ aliajn etburĝojn kiel butikistoj, tajloro kaj domservistoj, sed ankaŭ cirkofigurojn. En 1922 li transprenis la rolon de notario en „Kleider machen Leute“, poste sekvis ankaŭ malgrandaj roloj en silentfilmoj. Vastan konatecon li ankaŭ atingis per sia rolo kiel „muta“ servisto en „Die Familie ohne Moral“. Sed nur en silentfilmo li povis malvolvi sian tutan originalecon, kiun li jam estis perfektiginta en la teatro. La unuan rolon en sonfilmo li ricevis en 1930 kiel flankaktoro en „Geld auf der Straße“.

Honortombo sur la viena ĉeftombejo

Hans Moser figuris en siaj filmoj ofte personojn, kiuj dumpase de agado plenumas egan ŝanĝiĝon. Ekzemple en Das Gäßchen zum Paradies li ludas hundokaptiston, kiu fariĝas hundoŝatanto; en Anton, der Letzte senliman admiranton de la nobelaro, kiu mutacias al advokato de malnobeluloj; en Das Ferienkind ĉagrenitan pensiiston, kiu iam estis forpuŝinta sian propran filinon pro la elekto de ŝia edzo kaj per sia nepo fariĝas amoplena avo; kaj en Der Herr Kanzleirat maljunan virinmalamikon, kiu maljuniĝinte senvole ekamas junulinon. La kombinaĵo el unika mimiko, gestado kaj lingvo faris lin senmortebla originalulo, kiu eĉ povis ŝanĝi la plej malbonan scenaron en ŝate spektatan filmon.

Dum la nazia epoko Moser rifuzis konsenti al la eksedziĝo disde sia juda edzino Blanca Hirschler (foje ankaŭ Bianca Hirschler). En 1939 ŝi devis elmigri al Hungarujo. Nur pro sia populareco Hans Moser malgraŭ sia geedzeco kun judino rajtis plue labori kiel filmaktoro. Post la Dua Mondmilito la geedza paro denove loĝis en la vilao en Wien-Hietzing. La edzino enprenis inter la ge-Moser tre superregan rolon; Moser igis ŝin laŭplaĉe disponi eĉ pri liaj enspezoj kaj kontentiĝis per poŝmono. Ĉi tiuj modesteco kunpaŝis kun troigita timo de subita malriĉiĝo. La ge-Moser eĉ onidire loĝis en la servistoĉambroj, por respekte trakti la meblaron. Je lia unua flugo la artisto estis malpli imponata de la superrigardo ol de la senpaga manĝo, kiun oni donis en la flugmaŝino.

Post militfino Moser estis interalie dungita ĉe la viena Burgoteatrejo, kie li aparte pro sia rolo de Weiring en Liebelei de Arthur Schnitzler akiris laŭdegon de recenzistaro kaj publiko. En la jaro 1961 Moser rolis por aŭstra televidversio denove la sorĉoreĝon en Geschichten aus dem Wiener Wald de Horváth, kiun li jam en 1931 rolis dum la unua prezentado en Berlino. En 1964 Hans Moser mortis pro pulmokancero. Li kaj sia edzino ambaŭ estas entombigitaj sur la viena ĉeftombejo.

Oftaj filmaj kunaktoroj de Moser estis Theo Lingen kaj Paul Hörbiger, kun kiu li ankaŭ estis amiko.

Filmoj

Silentfilmoj

1918: Das Baby 1922: Kleider machen Leute 1923: Hoffmanns Erzählungen 1924: Die Stadt ohne Juden (laŭ Hugo Bettauer) 1924: Ssanin

1925: Das Spielzeug von Paris 1926: Der Feldherrnhügel 1926: Schützenliesel 1927: Die Familie ohne Moral 1927: Madame macht einen Seitensprung 1928: Spitzenhöschen und Schusterpech

Sonfilmoj

1930: Geld auf der Straße 1930: Liebling der Götter 1931: Der verjüngte Adolar 1931: Ehe mit beschränkter Haftung 1931: Man braucht kein Geld 1931: Eine Nacht im Grandhotel 1932: Ein angenehmer Patient 1932: Madame wünscht keine Kinder 1933: Leise flehen meine Lieder 1933: Der große Trick 1933: Kurzschluß 1933: Fuchs auf der Hetzjagd 1934: Maskerade 1934: Die Töchter ihrer Exzellenz (Die kleine Trafik) 1934: Frasquita 1934: Polenblut 1934: Karneval und Liebe 1934: Der junge Baron Neuhaus 1934: Hohe Schule / Das Geheimnis des Carlo Cavelli 1935: Der Himmel auf Erden 1935: Vorstadtvarieté (Die Amsel von Lichtental) 1935: Frühjahrsparade 1935: Familie Schimek 1935: Knox und die lustigen Vagabunden (Zirkus Saran) 1935: Winternachtstraum 1935: … nur ein Komödiant 1935: Die ganze Welt dreht sich um Liebe 1935: Die Fahrt in die Jugend 1935: Eva 1935: Endstation 1935: Ein junger Mann aus Oxford (Buchhalter Schnabel) 1936: Burgtheater (Sag beim Abschied leise Servus) 1936: Das Gäßchen zum Paradies 1936: Ungeküsst soll man nicht schlafen gehn 1936: Schabernack 1936: Konfetti (Confetti) 1936: Hannerl und ihre Liebhaber 1936: Alles für Veronika (Der Schlaumeier) 1937: Die verschwundene Frau 1937: Der Mann, von dem man spricht 1937: Die glücklichste Ehe der Welt 1937: Die unentschuldigte Stunde 1937: Mein Sohn, der Herr Minister 1937: Die Fledermaus 1938: Mutterlied 1938: Dreizehn Stühle 1938: Immer wenn ich glücklich bin 1938: Die unruhigen Mädchen 1938: Kleines Bezirksgericht 1938: Es leuchten die Sterne 1939: Das Ekel 1939: Opernball (de Géza von Bolváry) 1939: Castelli in aria 1939: Liebe streng verboten 1939: Menschen vom Varieté 1939: Anton, der Letzte 1940: Wiener G’schichten 1940: Sieben Jahre Pech 1940: Der Herr im Haus 1940: Meine Tochter lebt in Wien 1940: Der ungetreue Eckehart 1940: Rosen in Tirol 1941: Wir bitten zum Tanz 1941: Liebe ist zollfrei 1942: Wiener Blut 1942: Einmal der liebe Herrgott sein 1942: Dove andiamo, signora? 1942: Sieben Jahre Glück 1943: Sette anni di felicità

1943: Maske in Blau 1943: Karneval der Liebe 1943: Abenteuer im Grandhotel 1943: Schwarz auf weiß 1943: Das Ferienkind 1943: Reisebekanntschaft 1944: Schrammeln 1944: Der Millionär 1946: Renee XIV 1947: Der Hofrat Geiger 1947: Die Welt dreht sich verkehrt 1948: Der Herr Kanzleirat 1948: Das singende Haus 1949: Wiener Mädeln 1949: Um eine Nasenlänge 1949: 1 – 2 – 3 – aus! 1950: Der Theodor im Fußballtor 1950: Jetzt schlägt’s 13 (Es schlägt 13) 1950: Küssen ist keine Sünd 1950: Es liegt was in der Luft 1951: Zwei in einem Auto 1952: Hallo Dienstmann 1952: 1. April 2000Horváth 1952: Schäm dich, Brigitte 1952: Du bist die Rose vom Wörthersee 1953: Der Onkel aus Amerika 1953: Einmal keine Sorgen haben 1954: Hollandmädel 1954: Kaisermanöver 1954: Verliebte Leute 1955: Ja, so ist das mit der Liebe (Ehesanatorium) 1955: Die Deutschmeister 1955: Ja, ja, die Liebe in Tirol 1955: Die Drei von der Tankstelle 1955: Der Kongreß tanzt 1956: Symphonie in Gold 1956: Ein Herz und eine Seele 1956: Lumpazivagabundus 1956: Opernball 1956: Meine Tante – deine Tante 1956: Kaiserball 1956: Solange noch die Rosen blühn 1956: Roter Mohn 1957: Familie Schimek 1957: Ober, zahlen! 1957: Vier Mädels aus der Wachau 1957: Die unentschuldigte Stunde 1957: Die Zwillinge vom Zillertal 1957: Die Lindenwirtin vom Donaustrand 1957: Heute blau und morgen blau (Eine verrückte Familie) 1958: Hallo Taxi 1958: Solang' die Sterne glüh'n (Zirkuskinder) 1958: Ooh … diese Ferien 1958: Gräfin Mariza 1958: Der Sündenbock von Spatzenhausen 1958: Liebelei 1959: Herrn Josefs letzte Liebe 1959: Die schöne Lügnerin 1961: Geschichten aus dem Wiener Wald 1961: Mariandl 1961: … und du mein Schatz bleibst hier 1961: Der Bauer als Millionär 1962: Drei Liebesbriefe aus Tirol 1962: Mariandls Heimkehr 1962: Der verkaufte Großvater 1962: Leutnant Gustl 1962: Die Fledermaus 1963: Kaiser Joseph und die Bahnwärterstochter

Literaturo

Memorejo pri Hans Moser en Gumpoldskirchen

• Fritz Koselka: Hans Moser. Der Lebensweg des Menschen und des Künstlers. Eberle, Vieno 1946.
• Hans Moser: Ich trag im Herzen drin ein Stück vom alten Wien. Notita de Georg Markus. Kun antaŭparolo de Paul Hörbiger. Herbig, Munkeno 1980, ISBN 978-3-7766-1044-4.
• Hedi Schulz: Hans Moser. Der große Volksschauspieler wie er lebte und spielte. Molden, Vieno 1980, ISBN 978-3-217-01147-2.
• Karin Wichmann: Hans Moser. Seine Filme - sein Leben. Heyne-Filmbibliothek, volumo 28. Heyne, Munkeno 1980, ISBN 978-3-453-86028-5 .
• Georg Markus: Hans Moser. Der Nachlaß. Kremayr & Scheriau, Vieno 1989, ISBN 978-3-218-00495-4 .
• Dodo Kresse, Michael Horvath: Nur ein Komödiant? Hans Moser in den Jahren 1938 bis 1945. Edition S - Verlag Aŭstrujo, Vieno 1994, ISBN 978-3-7046-0516-0.
• Ulrike Dembski, Georg Markus (Hrsg.): Hans Moser. 1880–1964. Brandstätter, Vieno 2004, ISBN 978-3-85498-361-3.
• Franzobel: Moser oder die Passion des Wochenend-Wohnzimmergottes. Passagen-Verlag, Vieno 2010, ISBN 978-3-85165-831-6.

Eksteraj ligiloj

• Informoj pri Hans Moser en katalogo de la Germana Nacia Biblioteko (germane)
• Hans Moser ĉe Interreta filma datumbazo (angle)