Defenda milito
En klasika militteorio, defenda milito estas milito, kiun invadita aŭ atakita lando faras por defendo kaj repuŝo kontraŭ invadanta eksterlanda potenco. Kiel ekvivalento, la atakanta lando faras agresmiliton. Do agresmilito kaj milito de defendo estas du aspektoj de la sama milito. En internacia juro, ĉar la agresmilitoj estis malpermesitaj fare de la Pakto Briand-Kellogg de 1929, dum defenda milito estis konsiderita la nura justa milito kiun lando povas fari. Defenda milito povas esti kondukita individue aŭ kolektive kiel parto de aliancdevoj.
Koncepta historio
[redakti | redakti fonton]La natura juro longe tenis la opinion, ke defendaj militoj (kontraste al agresaj militoj) estas pravigitaj. La (hejma) analogio estas ofte uzata por konkludi de la individua rajto de memdefendo ĝis kolektiva defendrajto kiu legitimas militon por la flanko de la defendanto (ius ad bellum). Tamen, la defendanto en milito ankaŭ devas aliĝi al la reguloj de militjuro (ius in bello).
Post 1760, grafo Wilhelm von Schaumburg-Lippe prezentis fruan teorion de defenda milito, prezentitan kohere en sia ĉefa armea teoria verko Mémoires pour servir à l'art militaìre défensif (1776). Schaumburg-Lippe vidis defendan militon kiel la nura legitima milito kaj rigardis la perfektecon de la militrimedoj por defenda milito kiel la manieron malhelpi militon. Sekve, li traktis la vastiĝon de fortikaĵoj, finis armeajn aliancojn por komuna defendo, aranĝis armeajn farmistojn kiel kolonianoj en endanĝerigitaj partoj de la lando kaj antaŭenigis la trejnadon de milicoj [1].
En 1812, Carl von Clausewitz plue evoluigis la teorion. Clausewitz diferencigas du nivelojn de defenda milito: Sur la politika nivelo, defenda milito estas kondukita por la daŭra ekzisto de la sendependeco de lando; sur la strategia nivelo, defenda milito signifas limigon al tiuj batalkampoj de milito kiuj estas pretaj por ĝi. Tamen ne gravas ĉu la unuopaj bataloj en tiu militteatro estas batalataj ofensive aŭ defende. Laŭ Clausewitz, defendo estas pli forta ol atako kun la sama forto, sed ĝi havas pure negativan celon: la defendanta potenco volas malhelpi la kontraŭulon trudi sian volon al ĝi. Finfine, ĉiu sukcesa militĉefo devas iri sur la ofensivon [2].
Ekde la 20-a jarcento, la evoluinta militpraktiko faris la distingon inter ofensivaj kaj defendaj militoj problema. Krom la necesaj plumbotempoj por mobilizado, gravan rolon ludas ĉiam pli milita teknologio, kiu ofertas malmulte da taktika amplekso pro la signife mallongigitaj reagtempoj de potenco. Tial homoj ĉiam pli provas doni al militoj la karakteron de preventaj militoj.
La publika opinio ludas gravan rolon en la taksado de militoj kiel defendaj militoj. Ĉar agresmilitoj estas konsiderataj morale riproĉindaj, preskaŭ ĉiuj militemaj ŝtatoj provas prezenti sian flankon de la milito kiel defendmiliton.
Aliaj
[redakti | redakti fonton]Foje ekzistas disputo koncerne specifan militon pro kiu el la partioj ĝi estis komencita, kaj sekve ĉu la milito povas esti difinita kiel devigita milito al kiu, kaj sekve kiu el la partioj estas la agresanto kaj kiu estas la defendanto. Militoperacioj (aŭ trudo de sankcioj) kiuj estas bazitaj sur rezolucioj de la Sekureca Konsilio de UN povas esti komprenita kiel universale aprobita defenda milito [3].
Menciindas ke la nazia reĝimo provis portreti la invadon de Pollando kiel defenda milito. Adolf Hitler anoncis la komencon de la milito kontraŭ Pollando matene de la 1-a de septembro 1939 (en Reichstag-parolado elsendita en la radio) per jenaj vortoj:
"Pollando pafis sur nia propra teritorio por la unua fojo ĉi-nokte, inkluzive per regulaj soldatoj. Fajro daŭras ekde 5:45 a.m. Kaj de nun, bomboj estos rekompencitaj per bomboj.”
La uzo de la termino "milito" estis eksplicite malpermesita de la nazia reĝimo. Nazia propagando parolis pri "puna ago" pro la kvazaŭaj provokoj kaj landlimaj malobservoj de Pollando.
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Oliver Schulz: Die Vorstellungen des Fürten Wilhelm zu Schaumburg Lippe. En: Gundula Gahlen, Carmen Winkel (Hrsg.): Militärische Eliten in der Frühen Neuzeit. Universitätsverlag Potsdam, Potsdam 2010, ISBN 3-86956-070-3, S. 219–221.
- ↑ Beatrice Heuser: Clausewitz lesen! – eine Einführung. Oldenbourg, München 2005, ISBN 3-486-57743-3, S. 113–116.
- ↑ Egbert Jahn: Intervention und Recht. In: Mathias Albert, Bernhard Moltmann, Bruno Schoch (Hrsg.): Die Entgrenzung der Politik: internationale Beziehungen und Friedensforschung. Campus Verlag, Frankfurt am Main 2004, ISBN 3-593-37458-7, S. 65–73.
En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo 10a de januaro 2024 Verteidigungskrieg en la germana Vikipedio.