Cheste

Cheste
municipo en Hispanio ; municipo de Valencilando vd
	Blazono
Administrado
Poŝtkodo	46380
En TTT	Oficiala retejo [ ]
Demografio
Loĝantaro	8 962 (2023) [ ]
Loĝdenso	126 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	39° 30′ N, 0° 41′ U (mapo)39.493888888889-0.68355555555556Koordinatoj: 39° 30′ N, 0° 41′ U (mapo) [ ]
Alto	218 m [ ]
Areo	71,4 km² (7 140 ha) [ ]
Horzono	UTC 01:00 [ ]
	Cheste (Provinco Valencio)
	Situo de Cheste
	Cheste (Hispanio)
	Situo de Cheste
Alia projekto
	Vikimedia Komunejo Cheste [ ]
	v • d • r

Por samtitola artikolo vidu la paĝon Cheste (stacidomo).

Cheste (katalune Xest kaj hispane Cheste) estas hispana urbo kaj municipo, situanta en la interno, en la komarko Hoya de Buñol, en la provinco Valencio, aŭtonoma Valencia Komunumo, 26 kilometrojn de la provinca ĉefurbo. Ĝi havas populacion de 8 962 loĝantoj (2023). Ĝia fundamenta kaj tradicia agado estas agrikultura, fokusita precipe al la kultivado de vinberoj. Ĝi estas hispanlingva municipo, en kiu la hispana havas lingvan superregadon je jura nivelo.

Geografio

La reliefo de la municipo estas ĉefe ebena, en la transiro inter la montaro de Chiva kaj la Plana de Cuart. En la municipa tereno kiu venas en la montaro de Chiva, nordokcidente, estas la plej altaj altaĵoj, kiel Portillo de San Roque (271 m), La Cumbre (392 m), Alto de los Mojones (426 m) kaj Alto del Basto (571 m). Trairas la municipan teritorion rojaj ravinoj: Cuchillo, Pedriza, Cañadafría, Peñarroya, Hondo, Grande kaj Rambla de Chiva, kiu trairas de okcidento orienten. La loĝloko estas konstruita sur ebena tereno, sur 218 metroj sur la marnivelo, kvankam estas ankaŭ malgranda altaĵo sur kiu staras la preĝejo.^[1]

Historio

Cheste havas multajn prahistorajn lokojn, kiel El Castillarejo kaj Cabezo Redondo, kaj elstaras Trezo de Cheste (1864), kolekto de iberaj moneroj kaj juveloj, konata tutmonde. Restoj de romianoj ankaŭ estas en Rambla de la Canaleja, Canales kaj Cambrillas. Dum la musulmana tempo, Cheste estis malgranda vilaĝo sub la korao de Valencio kaj la hisn de Chiva.

Laŭ Donationum regni Valentie, Jakobo la 1-a de Aragono (1208-1276) donis Cheste al Pere Cornell en 1244, sed ekde 1251 ĝi apartenis al Ximén Pérez d'Arenós post interŝanĝo kun Onil kaj Castalla. Jakobo la 2-a de Aragono, la Justa (1267-1327) donis specialajn rajtojn al Cheste. En 1320, la loĝantoj ricevis privilegiojn kaj liberecojn, kaj ili nur devis pagi impostojn kaj partopreni en militoj. En 1371, Joan, grafo de Prades, enmetis novan regimon, pli striktan.

En 1440, Joan de Valterra vendis Cheste al Guillem Ramón de Montcada, kaj en 1445, lia filino Orfresina vendis ĝin al Berenguer Mercader. Post la forpelado de la moriskoj, Cheste estis repopulita en 1611 de Cristòfol Mercader, kiu enmetis severajn regulojn, kaŭzante konfliktojn dum pli ol 80 jaroj. Dum la Sukcesia Milito, Cheste suferis damaĝojn kaj ricevis jaron de foirejo.

Dum la franca okupacio, la trupoj de Louis Gabriel Suchet okupis Cheste ĝis aŭgusto 1813. La 2-an de decembro 1838, dum la unua karlista milito, okazis batalo inter la trupoj de Ramón Cabrera kaj la izabelanaj en la regiono ĉirkaŭ Cheste.

Rilato al Esperanto

Cheste havas longan kaj elstaran rilaton al Esperanto. En la komenco de la 20-a jarcento, ĝi havis tre altan proporcion de esperantistoj, danke ĉefe al la klopodoj de la aktivulo Francisco Máñez Sánchez^[2]. Dum la 1920-aj jaroj ĝi iĝis la centro en la valencia regiono de la gastigado de aŭstraj infanoj post la milito.

En la 1970-aj jaroj alia aktivulo, Enrique Arnau konservis la entuziasmon en la urbo. Ambaŭ, Máñez kaj Arnau, havas stratojn en Cheste, dediĉitajn al ilia memoro kaj esperanta aktivado. Se oni aldonas la straton Doktoro Zamenhof, ĝi estas unu el la urboj kun plej multe da ZEOj en la mondo.^[3]^[4]

Ekzistas plu aktiva Esperanto-klubo en la urbo, nomata Lum-Radio.

La 82a Hispana Kongreso de Esperanto okazis en la valencia urbo Cheste, de la 5-a ĝis la 8-a de septembro 2024.^[5]

Lokaj Esperantistoj

Francisco Máñez Sánchez;
Enrique Arnau Prosper;
Augusto Casquero de la Cruz;
José Julio Andrés Tarín;

Ekonomio

En la unua duono de la 19-a jarcento, oni produktis vinon, oleon, karobojn, silkon, maizon, tritikon kaj legomojn. Nuntempe, la regiono fariĝis grava por vinproduktado kaj ricevis propran kvaliton. Hodiaŭ, krom la vinproduktado, la ekonomio ankaŭ baziĝas sur sekaj kultivaĵoj kaj nova industrio.

Monumentoj kaj interesaj lokoj

Paroĥa preĝejo de Sankta Luko Evangeliisto, konstruita en la 19-a jarcento.
Ermitejo Sankta Vicente Ferrer, konstruita en 1573, kun la statuo de la Virgulino de la Glora Soleco, patronino de la urbo.
Sinjorecaj palacoj, de fino de la 19-a jarcento, situantaj en la centro de la urbo.
Municipa Bazaro. Konstruaĵo de 1928.
Kurejo Ricardo Tormo: por ĉampionecoj de motorcikla sporto.
Centro Educativo de Cheste, tradicie konata kiel Universidad Laboral de Cheste. unu el la plej grandaj edukaj kompleksoj de Eŭropo, kun diversaj avangardaj konstruaĵoj de fino de la 1960-aj jaroj
Agrikultura Sindikato. Ekde 1981, ĝi havas trinkejon.