Alupko
| Alupko | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| urbo (1938–) Kampurbo (–1937)  vd
| |||
|
|
| ||
| Flago | Blazono | ||
| Administrado | |||
| Poŝtkodo | 98676 — 98677 | ||
| En TTT | Oficiala retejo [ ] | ||
| Demografio | |||
| Loĝantaro | 9 063 (2021) [ ] | ||
| Loĝdenso | 2 266 loĝ./km² | ||
| Geografio | |||
| Geografia situo | 44° 25′ N, 34° 3′ O (mapo)44.41972222222234.043055555556Koordinatoj: 44° 25′ N, 34° 3′ O (mapo) [ ] | ||
| Alto | 67 m [ ] | ||
| Areo | 4 km² ( 400 ha) [ ] | ||
| Horzono | UTC 03:00 [ ] | ||
| |||
|
| |||
| Alia projekto | |||
 Vikimedia Komunejo Alupka [ ]
| |||
| Urbo en Aŭtonoma Respubliko Krimeo | ||||
| Alupko ruse Алупка ukraine Алупка krime-tatare Alupka | ||||
| ||||
| Apartenas al: | Jalta municipo | |||
| Koordinatoj: | 44° 25′ N, 34° 3′ O (mapo)44.41972222222234.043055555556Koordinatoj: 44° 25′ N, 34° 3′ O (mapo) | |||
| Averaĝa alto super la marnivelo: | ~90 m | |||
| Areo: | 4 km² | |||
| Loĝantaro: | ĉirkaŭ 8.745 (laŭ 2001) | |||
| Poŝtkodoj: | 298676 | |||
| Telefonkodo: | 380-654 | |||
| Hor-zono: | UTC 3 | |||
| Antaŭaj nomoj: | Alubika, Lupiko | |||
| ||||
| ||||
Alupko (ruse Алупка, ukraine Алупка, krime-tatare Alupka) estas negranda urbo sur la Suda Bordo de Krimeo, kiu administre apartenas al la Jalta municipo de Aŭtonoma Respubliko Krimeo (montrita dens-blue sur la mapo). En la urbeto loĝas 8.745 homoj.
La nomo de la urbo venas de la helena lingvo kaj signifas "vulpo".
Alupko estas fama turisma loko de la Suda Bordo de Krimeo, ĉefe pro la fama palaco de Voroncov, sed ankaŭ pro belaj vidaĵoj — la urbo situas ĉe la piedo de la monto Ajpetro.
Klimato
[redakti | redakti fonton]La averaĝa aer-temperaturo de januaro estas ĉirkaŭ 3... 4°С, en aŭgusto — 24,6°С. La kvanto de hidrometeoj — 400 mm. jare, la kvanto de sunhoroj jare — 2 150, la relativa humideco de la aero — 69 %. La ban-sezono daŭras de majo ĝis oktobro (la averaĝa mar-temperaturo somere estas 22... 28°С).
Historio
[redakti | redakti fonton]La plej malnovaj arkeologiaj trovaĵoj sur la teritorio de Alupko estas datitaj je la oka jarmilo aK. La unua skriba mencio pri la urbo rilatas al la jaro 960. En la 14-15aj jarcentoj ĉi tie situis ĝenova fortikaĵo. En la 1475-1774 Alupko estis posedaĵo de la otomanaj sultanoj.
Post anekso de Krimeo fare de Rusio (1783) Alupko apartenis al la princo Potjomkin. En la jaro 1823 ĝi transiris al grafo Voroncov, kiu konstruigis ĉi tie la faman palacon. Fine de la 19a jarcento Alupko fariĝas populara kurac-loko. Ĉi tie ripozis kaj estis kuracataj multaj famaj artistoj (Ŝaljapin, Gorjkij, Brjusov, Bunin, Raĥmaninov kaj multaj aliaj).
Post la Oktobra Revolucio Alupko fariĝas grava kurac-loko, ĉi tie estis konstruitaj multaj ripozejoj kaj sanatorioj. En la jaro 1938 Alupko ricevis statuson de urbo.
Nuntempe Alupko estas grava kurac-loko kaj populara turisma urbo.
Ekonomio
[redakti | redakti fonton]La ĉefa por Alupko estas la kurac-ripoziga sektoro de ekonomio. En la urbo estas pli ol 10 sanatorioj (i.a., la porinfana); funkcias ankaŭ la filioj de la vinproduktejoj "Livadio" kaj "Masandro".
En la urbo estas 2 bazaj kaj unu muzika lernejoj, hospitalo, polikliniko, urba kulturcentro, du bibliotekoj, du hoteloj.
Vidindaĵoj
[redakti | redakti fonton]La ĉefa vidindaĵo de la urbo estas la palaco de grafo Voroncov kaj la parko, kiu ĝin ĉirkaŭas. La palaco estis konstruita en la jaroj 1828-46 laŭ la projekto de angla arkitekto Edward Blore kaj prezentas interesan miksaĵon de la tudora (laŭ la nomo de la angla reĝ-dinastio) kaj neo-maŭra stiloj.
Aldone en la urbo estas eta pentraĵ-muzeo kaj ĉambro-muzeo de la heroo de la Granda Patruja Milito Amet-Ĥan Sultan.
Transporto
[redakti | redakti fonton]La urbo situas 17 kilometrojn for de Jalto, kun kiu ĝi havas aŭtobusan kaj (somere) ŝipan konekton.
Ceteraĵoj
[redakti | redakti fonton]La nomon "Alupko" havas ankaŭ la asteroido № 2508.
|
La loĝlokoj de la Jalta municipo | |||
|---|---|---|---|
| Urboj | Alupko • Jalto | ||
| Urbotipaj loĝlokoj | Beregovo • Foroso • Gaspro • Golubozalivo • Gurzufo • Kacivelo • Koreizo (kun Misĥoro) • Krasnokamenko • Kurpato • Livadio • Masandro • Nikito • Oreando • Otradno • Parkovo • Ponizovko • Sanatorno • Simeizo • Sovetsko • Vinogradno • Vosĥodo | ||
| Vilaĝoj: | Opolznevoje | ||
| Loĝloketoj | Gornoje • Danilovka • Kujbiŝevo • Linejnoje • Oliva • Oĥotniĉje • Partizanskoje • Visokogornoje | ||
| ||||||||||
