25-a de julio

julio 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

La 25-a de julio estas la 206-a tago de la jaro (la 207-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 159 tagoj restas.

Je la 25-a de julio okazis, interalie:

Eventoj

285: Imperiestro de Romio Diokleciano nomumis kunimperiestro Maksimianon
306: Konstantino la 1-a de la Romia Imperio iĝis romia imperiestro - transforminta Bizancon al Konstantinopolo, kiu por pli ol mil jaroj iĝis ĉefurbo de Bizanca imperio, sanktulo de Ortodoksa Kristana Eklezio
315: Romo: triumfa Arko de Konstanteno finkonstruiĝis apud Koloseo por memorfesti la venkon kontraŭ Maksencio
325: Ekumena unua koncilio de Niceo finiĝis - Kredo Nicea akceptita
885: Rueno estis prirabita de vikingoj
1064 : Fernando la 1-a forpelis maŭrojn el Koimbro
1110: 8-aĝa Matilda kroniĝis en Majenco
1139: Grafo Alfonso la 1-a post venko super maŭroj en la batalo de Ourique fondis Reĝlandon Portugalio akceptante la titolon reĝo de Portugalio
1261: Latina imperio, ekzistanta de 1204, finiĝis - bizanca imperiestro Mikaelo la 8-a Palaeologa rekonkeris Konstantinopolon
1300: Venceslao la 2-a (Bohemio) kroniĝis en Gniezno kiel reĝo de Pollando
1315: Silezio: en Świdnica rezulte de inkvizicia enketado oni ŝtiparumis ĉirkaŭ 50 valdanojn
1410: Pola-litova armeo, gvidata de Ladislao la 2-a Jogajlo, atingis Malborkon post la batalo de Grunwald
1434: Ladislao la 3-a, filo de Ladislao la 2-a Jogajlo, kroniĝis kiel reĝo de Pollando
1502: Ĉeĥio: reĝaj urboj formis armean unuon por protektiĝi kontraŭ la nobelaro - ĉi tio atestis pri malforteco de la reĝa registaro
1510: En Krakovo aperis unua en Pollando presejo de pollingvaj libroj - fondita de Florian Ungler el Bavario
1536: Hispanaj kolonioj: hispanoj fondis la urbon Santiago de Cali en la nuna Kolumbio
1547: Henriko la 2-a kroniĝis en Reims
1554: Nupto de la angla reĝino Maria la 1-a kun hispana tronheredonto Filipo la 2-a
1564: Maksimiliano la 2-a post morto de sia patro Ferdinando la 2-a iĝis romia-germana imperiestro
1567: Hispana Imperio: hispanoj fondis Karakason, la nunan ĉefurbon de Venezuelo
1593: Reĝo de Navaro, dufoja apostato, Henriko la 4-a konvertiĝis al katolikismo forlasante kalvinismon en Baziliko de Saint-Denis
1625: Lev Sapieha estis nomumita granda hetmano de Grandprinclando Litovio
1628: Germana astronomo, astrologo kaj matematikisto Johannes Kepler alvenis kun la familio al Żagań, invitita de duko Albrecht von Wallenstein, kiu certigis al li loĝejon, observatorion, konstruis presejon kaj pagis stipendion
1648: Dum la Tridekjara Milito sveda armeo invadis Pragon laŭ ordono de la sveda reĝino Kristina kaj prirabis ĉeĥajn artaĵojn de Rudolfo la 2-a, el kiuj ili forprenis rarajn artobjektojn, ekzemple la Diablan Biblion
1655: Sveda diluvo komenciĝis en la Respubliko de Ambaŭ Nacioj - en Ujście pola rezervarmeo kapitulacis antaŭ la sveda armeo de reĝo Karolo la 10-a Gustavo
1792: Manifesto de Karlo Vilhelmo Ferdinando pri nepermesebla perforto kontraŭ Burbonoj
1797: Dum malvenka marbatalo kun hispanoj apud Santa Cruz de Tenerife brita admiralo Horatio Nelson perdis la dekstran manon
1799: Franca militiro al Egiptio: Napoleono venkis turkojn en batalo de Abukiro
1814: Senrezulta, sed la plej sanga sur teritorio de Kanado, batalo de Lundy's Lane (apud Niagara Falls) kadre de brita-usona milito
1819: En Kolombio, sendependistoj venkis monarkiistojn en la batalo de Pantano de Vargas
1826: Kvin decembristoj estis pendumitaj
1828: En Vieno fondiĝis fabriko de pianoj - Bösendorfer
1893: Grekio: malfermo de la Korinta kanalo dispartiganta Peloponezon de la cetera teritorio, liganta Egean Maron (golfo de Korinto) kun Ionia Maro (Sarona Golfo) tra la Istmo de Korinto
1895: En Sceaux okazis modesta nupto inter gesciencistoj franco Pierre Curie kaj polino Marie Curie
1895: Bohemio: elektra tramo ekfunkciis en Teplice
1898: Usono invadis Puerto Ricon
1905: Koreio iĝis japana protektorato
1909: Louis Blériot kiel unua per aviadilo Blériot XI transflugis la Manikan markolon
1909: En Katalunio komenciĝas Tragika Semajno, serio de parte perfortaj protestoj kontraŭ varbigo de 40.000 hispanaj rezervistoj por uzo en Maroko
Unua Mondmilito
- 1915: Kapitano Lanoe Hawker iĝis unua brita flug-aso ricevinta Viktorian krucon
- 1917: Nederlanda dancistino Mata Hari estis mortkondamnita de franca armea tribunalo pro spionado favore al Germanio
1920: Batalo apud Sidoriv (proksime al Husiatyń, nuna Ternopila provinco) — Armeo de Ukraina Popola Respubliko frakasis bolŝevikojn
1920: Soveta-Pola Milito:
- Malvenko de la pola 1-a Belorusa-Litova Divizio batalanta apud Roś (nordokcidente de Vaŭkavisk) kontraŭ 5 sovetaj divizioj, elirinta de ĉirkaŭigo
- Al Varsovio alvenis franca-brita Interalianca Misio
1921: Belgio kaj Luksemburgo ekonomie kaj valute unuiĝis, kio poste rezultigis kreon de Benelukso
1923: Sovetunio: Karelia ASSR estis fondita
1930: Voĉdono de la Centra Komitato de Komunista Partio de Sovetunio pri universala enkonduko de elementa lernejo
1932: Pollando kaj Sovetunio subskribis en Moskvo pakton pri neagreso — rompitan de komunistoj en 1939 sen deklaro de la milito
1934: Dum puĉo estis murdita kanceliero Engelbert Dollfuß - aŭstraj nazioj komencis sensukcesan provon transpreni regopovon kaj ligi Aŭstrion al Germanio
1935: Konkordato de Jugoslavio kun Vatikano
Hispana Enlanda Milito
- 1937: Strategia venko de naciistoj en batalo de Brunete
- 1938: Batalo de la Ebro komenciĝis
1939: En apudvarsovia spioncentro la pola spionorganizaĵo transdonis al la brita kaj franca rezultojn de laboroj pri rompo de ĉifroj de la germana maŝino Enigma, faritaj de polaj kriptologoj Marian Rejewski, Jerzy Różycki kaj Henryk Zygalski
Dua mondmilito:
- 1940: Germana okupado de Pollando: Ĝenerala guberniestro Hans Frank deklaris al germanaj oficistoj de Lublin-regiono, ke Ĝenerala Gubernio estos en la plej proksima tempo "libera de judoj" (Judenfrei); ĉefkomandanto de la Svisa Armeo, generalo Henri Guisan, ordonis kontraŭstari eblan germanan invadon; germana postkura ŝipo sinkigis en la Manika Markolo francan ŝipon transportanta de Britaj Insuloj al Francio 1100 soldatojn, kiuj ne aliĝis al generalo Charles de Gaulle kaj estis repatriigataj - pereis preskaŭ 400; batalo pri konvojo CW-8 (21 ŝipoj) sur la Manika Markolo - germanaj subakviĝistoj sinkigis 5 ŝipojn, damaĝis 2 destrojerojn kaj pluaj 5 ŝipoj
- 1941: Operaco Barbaroso: Ruĝa Armeo malfondis la Fronton de Rezervaj Armeoj, kies komandantoj transiris al staboj de du rezervaj Armeaj Grupoj, 32-a Armeo transiris al Fronto de Moĵajska Defend-Linio, 28-a, 29-a kaj 30-a al Okcidenta Fronto (ene de Orienta Fronto), 24 kaj 31-a al rezervaj grupoj; Ĉefepiskopo de Ukraina Grek-Katolika Eklezio en Lvovo eldonis paŝtistan epistolon, alvokantan al apogo de germanoj; Mediteraneo: sensukcesa nokta provo ataki havenon La-Valeto fare de itala militŝiparo
- 1942: Operaco Reinhardt: SS kaj Gestapo pafmortigis en Tylawa (apud Dukla) ĉirkaŭ 800 judojn; Orienta Fronto: 14-a Kirasita Korpuso de germana 6-a Armeo atingis Don nord-okcidente de Kalaĉ; nokte RAF atakis Duisburg; unuafoje en Ruĝa Armeo ekde Operaco Barbaroso aperis militaj pununuoj, kien estis sendataj soldatoj, kiuj faris krimojn
- 1943: Porajmos: germanoj ekde la 26-a de februaro 1943 ĝis tiu ĉi tago lokigis en koncentrejo Aŭŝvico pli ol 20 mil ciganojn; Volinia masakro: ukrainoj murdis dekkelke da polaj familioj en Nowy Dwór (proksime al Kovel, nun en Volina provinco); Faŝisma Italio: Granda Faŝisma Konsilantaro faligis Beniton Mussolini post voĉdono de la tagordo prezentita de Dino Grandi Mussolini troviĝinta en malplimulto prezentas sian eksiĝon al reĝo Viktoro Emanuelo la 3-a, kiu samtage lin arestis helpe de korpuso de la Karabenistoj - posteula marŝalo Pietro Badoglio konsistigis registaron sen faŝistaj ministroj; unua atako de leningradaj partizanoj en la linio Pskovo-Ostrov - detruo de 3000 m de fervojlinio kaj 1900 m de telegraf-telefoniaj linioj; 8-a Aviada Armeo atakis Hamburgon
- 1944: Pola Subtera Ŝtato: komandanto de Pola Enlanda Armeo distingis gvidantojn de la Varsovia geto kaj Bjalistoka geto pro la batalo kontraŭ okupanto; Germana polico pafmortigis en Nowa Ostrołęka (proksime al Grójec) dekkelkajn polojn, fuĝintaj de provizora koncentrejo; kompanio de la 71-a infanteria regimento de Pola Enlanda Armeo frakasis en ĉirkaŭaĵo de Undy (proksime al Zambrów) SS-taĉmenton kaj liberigis 150 eskortatajn sovetajn militkaptitojn taĉmento de EA ekregis Wolbrom frakasante deponejojn; usona 15-a Aviada Armeo atakis de sovetaj aerodromoj aerodromon en Mielec; trupoj de la 1-a Belorusa Fronto ĉirkaŭigis 3 germanajn diviziojn apud Bresto kaj atingis mezan Vistulon apud Dęblin kaj Puławy; nokte de la 25-a/26-a de julio okazis operaco "Ponto III": pola ekzila registaro liveris per aviadilo kurierojn al okupata Pollando, kiu revene al Italio kunportis akiritan apud Okcidenta Bugo raketon V-2 kune kun dokumentado kaj tri kurieroj al Britio; soveta gazetaro publikigis alvokon de 16 germanaj militkaptitaj generaloj al oficiroj de germanaj Armitaj fortoj pri forigo de Hitlera reĝimo kaj fino de la milito; kadre de Operaco Overlord komenciĝis Operaco Cobra - ekapero de usonanoj en Normandia pontokapo Saint-Lô
- 1945: Oni subskribis britan-francan interkonsenton ke la francaj trupoj evakuiĝos de orienta Sirio kaj restos marborde de la okcidenta kaj en Libano, krom tio Francio kontrolos kelke da aerodromoj
1945: Dua soveta okupado de Pollando: Augustów-traserĉo finiĝis en Suvalkio — la Ruĝa Armeo kaj NKVD, apogataj de 2 kompanioj de la Pola Popola Soldataro kaj sekureca servo de Augustów kaj Suwałki arestis kaj torturis pli ol 7 mil polojn, el kiuj preskaŭ 600 sekrete murdis landlime de Pollando kaj Belorusa SSR, apud Litova SSR
1952: Anekso de Porto-Riko fare de Usono
1957: Respubliko Tunizio proklamiĝis sub prezidanteco de Habib Burgiba
1959: Unua aeroglita boato trairis Manikan Markolon dum iom pli ol du horoj
1968: Papo Paŭlo la 6-a eldonis enciklikon Humanae vitae malpermesanta al katolikoj kontraŭkoncipon, dum la kulminanta seksa revolucio
1976: Oni fotis la unuan fojon tiel nomatan marsan vizaĝon
1978: Britino Louise Brown iĝis unua infano naskita post fekundigo in vitro
1984: Soveta kosmonaŭtino Svetlana Savickaja kiel unua virino spertis eksterveturilan agadon
1992: La 25-a Somera Olimpiko komenciĝis en Barcelono
1995: Terorismo: 8 personoj pereis kaj 80 vundiĝis en bomba atenco en metroo de Parizo
1996: Puĉo okazis en Burundo
2000: Flugo 4590 de Air France: Concorde dumvoje de Flughaveno Parizo al Novjorko, kraŝis en Gonesse (Francio), mortigante ĉiujn 109 pasaĝerojn kaj kvar homojn sur la tero
2000: Unua artikolo en Nupedia, la antaŭulo de Vikipedio, aperis kiel kontribuo pri maltonaleco
2002: Abdul Kalam iĝis prezidento de Barato
2006: Israela-Libana konflikto: 4 observantoj en internacia misio de UNIFIL pereis en israela raketa atako en suda Libano
2007: Barato: Pratibha Patil kiel unua virino formale prezidentiĝis
2007: Terorismo: en du sinmortigaj atencoj en Bagdado 50 personoj pereis kaj 135 vundiĝis
2010: Retejo WikiLeaks publikigis sekretajn raportojn pri agado de la usona armeo en Afganio dum la Milito en Afganio (2001-2021)
2011: Parlamento de Malto, kiel la lasta en Eŭropo, leĝigis eksgeedziĝon
2014: Pola Sejmo vivigis Polan Kosman Agentejon, kiu iĝis membro de Eŭropa Kosma Agentejo
2015: Kameruno: 19 personoj pereis kaj 62 vundiĝis en bombatenco de sinmortiginto en Maroua
2018: En siria urbo As-Suŭajda loĝata ĉefe de druzoj en bombaj atencoj de Islama Ŝtato fare de 4 sinmortigintoj pereis pli ol 250 personoj, en tio ĉirkaŭ 63 ĝihadistoj
2021: Katolika Eklezio: unuafoje celebrata Tago de Geavoj kaj Maljunuloj, enkondukita de papo Francisko
2022: Invado de Rusio en Ukrainion
- 152-a tago de rusa agreso: Nokte Rusia armeo pripafis lernejon kaj kulturdomon en Ĉuhujivo; en Ĥersona provinco Ukraina Armeo detruis komandejon de Nacia Gvardio, kaj en Luganska provinco hotelon — pereis 100 armeanoj; laŭvica rusa helikoptero KA-52 estis pafalterigita; prezidanto de Ukrainio sciigis, ke Rusio minacante realigas gasan militon kontraŭ Eŭropo; en Volinio ukrainoj paffaligis du senpilotajn aviadilojn, alflugintajn de Belorusio — unu persono pereis kaj 5 estis vunitaj pro falo al domo; la fronton atingis unuaj 6 britaj memmoviĝantaj kontraŭaviadilaj raketoj Stormer
- Mondreago: Al Pollando alvenis 5-miliona rifuĝinto el Ukrainio — en Germanio registriĝis pli ol 915 mil; Gazpromo: Nord Stream liveros 20% de gaso — prezidento de Rusio realigis siajn minacojn, prezidanto de Ukrainio sciigis, ke Rusio realigas gasan militon kontraŭ Eŭropo; Eŭropa Investa Banko konfirmis 1,59 mld da eŭroj por Ukrainio, unu miliardo estos tuj transdonita; en laŭvica usona helpofasko valora ĉ. 270 mln da dolaroj Ukrainio ricevos i.a. ĝis 580 senpilotajn aviadilojn Phoenix Ghost kaj HIMARS — humanitara helpo de Usono atingis Ĉernihivon;
- 2023: Pasinttage rusia armeo pripafis 7 lokojn en Sumia provinco elpafinte pli ol 100 pafaĵojn el diversaj armiloj ĉi-tage oni registris 136 eksplodojn, pripafitaj 17 lokoj en 10 komunumoj, kaj en Ĥersona provinco estis 46 pripafoj, falis 250 pafaĵoj; en pasinttaga pripafo de Kostjantinivka 3 personoj pereis, 10 estis vunditaj, kune kun 4 infanoj en la aĝo de 5-12 jaroj — Pavlo Kyrylenko: Laŭvica krimo de rusoj kontraŭ civila loĝantaro, farita konscie, kun malvarma sango kaj cinike; 6-a nokta pripafo de Kievo per sturmaj senpilotaj aviadiloj ĉi-monate (ĉiuj paffaligitaj); en nokta atako en Ĵitomira provinco estis damaĝita infrastrukturo, kaj en Ĉerkasa provinco senpilotaj aviadiloj trafis kampojn; ukraina parlamentano suspektita pri kunlaboro kun Rusio estis arestita
- Mondreago: En Pollando okazas aŭkcio de Depeche Mode favore al ukrainoj — oni gajnas partoprenon en la koncerto; Eŭropa Komisiono elspezis la 6-an porcion de 1,5 mld da eŭroj por Ukrainio el planitaj 18 mld da eŭroj; Radio Svoboda: en 2022 landoj de EU eldonis al civitanoj de Rusio preskaŭ 100 mi permesojn al restado (rekordo de 2008) — la plej multe permesoj kaj longterminaj vizoj ili ricevis en Germanio, Hispanio kaj Pollando, la plej malmulte en Rumanio, Luksemburgio kaj Malto (po kelkcent); estinta usona soldato de marinfanterio estis vundita en bataloj; Pentagono: nova usona militista helpo, valora 400 mln da dolaroj, ampleksas artileriajn pafaĵojn (kalibro 155 mm kaj 105 mm), 32 kirasitajn pafaĵojn Stryker kaj pli ol 28 mln da municieroj; 11-a konvojo de solduloj el Grupo Wagner, enveturis al Belorusio, unuafoje kun kirasitaj veturiloj; 38 el 54 afrikaj landoj ne sendis siajn gvidantojn al pintkunveno Rusio-Afriko