Wojciech Jaruzelski
Generalo Wojciech Witold JARUZELSKI (laŭ la decido de Pola Sejmo degradita /la 6an de marto 2018) (naskiĝis la 6-an de julio 1923 en Kurów ĉe Lublin, mortis la 25-an de majo 2014 en Varsovio) estis pola politikisto kaj oficiro, ŝtatestro de Pollando en la jaroj 1985–1990.
| Wojciech Jaruzelski | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Foto de Wojciech Jaruzelski farita en 1968, dum tempo, kiam li fariĝis Ministro de Defendo de Pollando.
| |||||
| Persona informo | |||||
| Wojciech Witold Jaruzelski | |||||
| Naskiĝo | la 6-an de julio 1923 en Kurów ĉe Lublin, Dua Respubliko de Pollando | ||||
| Morto | la 25-an de majo 2014 en Varsovio | ||||
| Mortis pro | Naturaj kialoj  vd
| ||||
| Mortis per | Apopleksio vd
| ||||
| Tombo | Armea Tombejo Powązki vd
| ||||
| Religio | ateisto | ||||
| Lingvoj | pola • rusa vd | ||||
| Ŝtataneco | Pollando vd
| ||||
| Alma mater | Akademio de Ĝenerala Stabo vd
| ||||
| Partio | Pola Unuiĝinta Laborista Partio | ||||
Subskribo 
| |||||
| Familio | |||||
| Dinastio | Q63531333 vd | ||||
| Patro | Władysław Jaruzelski (en)  vd
| ||||
| Patrino | Wanda Jaruzelska (en) vd
| ||||
| Gefratoj | Teresa Starnawska (en) vd
| ||||
| Edz(in)o | Barbara Jaruzelska | ||||
| Infanoj | Monika Jaruzelska (en) vd
| ||||
| Parencoj | Gustaw Jaruzelski-Fedyniak (en) (filo de filino) vd
| ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | politikisto militisto vd
| ||||
| |||||
| |||||
| |||||
| En TTT | Oficiala retejo vd | ||||
| 1-a Prezidento de Pollando | |||||
| Dum | 31-a de decembro 1989 – 21-a de decembro 1990 | ||||
| Antaŭulo | (Li estis prezidento de Popola Respubliko de Pollando) | ||||
| Sekvanto | Lech Wałęsa | ||||
| Prezidento de Popola Respubliko Pollando | |||||
| Dum | 19-a de julio 1989 – 31-a de decembro 1989 | ||||
| Antaŭulo | Ŝtata Konsilantaro | ||||
| Sekvanto | (Li fariĝis prezidento de Respubliko Pollando) | ||||
| 6-a Prezidento de Ŝtata Konsilantaro | |||||
| Dum | 6-a de novembro 1985 – 19-a de julio 1989 | ||||
| Antaŭulo | Henryk Jabłoński | ||||
| Sekvanto | (Li fariĝis prezidento de popola respubliko de Pollando) | ||||
| 8-a Ĉefministro de Popola Respubliko Pollando | |||||
| Dum | 11-a de februaro 1981 – 6-a de novembro 1985 | ||||
| Prezidento | Henryk Jabłoński (Prezidanto de Ŝtata Konsilantaro) | ||||
| Antaŭulo | Józef Pińkowski | ||||
| Sekvanto | Zbigniew Messner | ||||
| 6-a Unua Sekretario de Centra Komitato de Pola Unuiĝinta Laborista Partio | |||||
| Dum | 18-a de oktobro 1981 – 29-a de julio 1989 | ||||
| Antaŭulo | Stanisław Kania | ||||
| Sekvanto | Mieczysław Rakowski | ||||
| 4-a Ministro de Nacia Defendo de Popola Respubliko Pollando | |||||
| Dum | 1969 – 1985 | ||||
| Antaŭulo | Marian Spychalski | ||||
| Sekvanto | Florian Siwicki | ||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
| Wojciech Jaruzelski | |
| Wolski | |
 Jaruzelski (dekstre, en uniformo) kun Fidel Castro en Pollando, majo de 1972 | |
| Naskiĝo | 6-an de julio 1923 en Kurów |
|---|---|
| Morto | 25-a de majo 2014 en Varsovio |
| Soldata kariero | |
| Rango: | Generalo de Pollando (laŭ la decido de Pola Sejmo degradita /la 6an de marto 2018) |
| Militoj: | Dua mondmilito |
| Medaloj: | Virtuti Militari 
|
Jaruzelski venas el katolika etnobela familio kaj plenkreskis en proksimo de Wysokie en (hodiaŭa) nordorienta Pollando. Post la enmarŝo de la germanaj trupoj en Pollandon en 1939, la familio fuĝis al Latvio kaj la sovetiaj instancoj deportis ilin al la Siberio. Jaruzelski kaj lia patro devis trudlabori. Lia patro, Władysław Mieczysław Jaruzelski, mortis en Bijsk (Altaja Regiono).
Pli poste Jaruzelski aliĝis al la polaj trupoj, starigitaj sur teritorio de Sovetunio kaj batalis en la Dua Mondmilito. Li estis edukita ĉe militfino ĉe la Pola Infanteria Altlernejo kaj la Ĝeneralstaba Akademio.
Jare 1945-1947 Jaruzelski batalas kontraŭ polaj kontraŭkomunismaj partizanoj proksime Częstochowa kaj Piotrków Trybunalski. Li kunlaboris kun Milita Informaĵo (Główny Zarząd Informacji) kiel agento sub pseŭdonimo "Wolski".
Jaruzelski aniĝis en 1947 en la Pola Unuiĝinta Laborista Partio. En 1956 li iĝis generalo (laŭ la decido de Pola Sejmo degradita /la 6an de marto 2018), en 1964 ano de la CK de PULP, en 1968 'ministro pri defendaj aferoj En 1968 dum la Marto 1968 (Pollando) li gvidis la antisemitan "purigadon" de pola armeo pri judoj kaj same partoprenis la enmarŝon de la Varsovia Pakto en Ĉeĥoslovakion por likvidi la Pragan printempon.
Jaruzelski iĝis en 1981 unua sekretario (gvidanto) de PULP, kiam la sindikato Solidarność de Lech Wałęsa akiris pli kaj pli da nacia kaj internacia konateco. Li iĝis la 11-an de februaro ĉefministro de Pollando kaj enkondukis la 13-an de decembro 1981 militleĝon (armean gvidadon), por rompi la kreskantan populariĝon de Solidarność, sed tio ne sukcesis ĉar ĝi agadis plu kaŝe. Li devis rekoni en aprilo de 1989 la Solidarecon kaj tiu akiris ĉiujn lokojn en la parlamento, dum la duonliberaj elektoj, la 4-an de junio.
Li estis de 1989 ĝis 1990 Ŝtatprezidanto de Pollando, kiam Lech Wałęsa anstataŭis lin.
Lia decido en 1981 pri enkonduko de dekreto pri militleĝo (militara gvido) estas disputata eĉ hodiaŭ: unuflanke oni vidas tion superflua, aliflanke oni vidas tion savagado por eviti la batalojn kun la sovetaj trupoj, puĉo.
Jaruzelski petis pardonon en aŭgusto de 2005 pro partopreno de Pollando en la enmarŝo.
La 28-an de marto 2006, aljuĝis krucon Siberia Ekzilo la pola prezidento Lech Kaczyński. Oni deklaris hazarda eraro la aljuĝon kaj Jaruzelski redonis la premion la 30-an de marto 2006.
La pola registaro serĉas pruvojn kontraŭ Jaruzelski por lia agado kiel spiono en 1946 kaj kontraŭleĝaj agadoj en 1981 (la militleĝo). Post fino de la militleĝo (milita stato en Pollando) li ricevis kiel unusola polo platenan-oran Ordenon de Lenin kaj Vjaĉeslav Molotov en sia memorlibro - tute malkonata en Pollando - konstatis, komentante enkondukon de la militleĝo (milita stato): Bolŝevikoj estis malmultaj inter poloj. Jaruzelski anstataŭis nin.
Pro liaj krimaj agadoj en la jaro 1946 kontraŭ Anatemitaj Soldatoj, la Pola ribelo de Decembro 1970 kaj kontraŭleĝaj agadoj en 1981, la militleĝo, (milita stato en Pollando) en la jaro 2016 laŭ propono de defend-ministro Antoni Macierewicz kaj laŭ decido de Pola Sejmo (la 6an de marto 2018) li estis degradita de la rango generalo.
Vidu ankaŭ
redaktiEksteraj ligiloj
redakti- Multimedialna strona
- Ryszard Kukliński: Jaruzelski’s Attitude Behaviour and Style raporto al CIA el 1983
| Antaŭe: | Prezidento de Pollando | Poste: |
|---|---|---|
| Ŝtata Konsilantaro | 1989 - 1990 | Lech Wałęsa |