Magdeburgo

Magdeburgo estas la ĉefurbo de la germana federacia lando Saksio-Anhalto. Ĝi situas apud la rivero Elbo.

Magdeburgo
Hansa urbo (jarcento XIII–) urba komunumo de Germanio independent city of Saxony-Anhalt (en) universitata urbo urbego Luterurbo urbo vd
Flago	Blazono
Administrado
Federacia lando	Saksio-Anhalto
Distrikto	Eksterdistrikta urbo
Adreso	Alter Markt 6 39104 Magdeburg
Ĝemelurboj Daugavpils (2012–) Havro (2011–) Zaporiĵo (2008–) Brunsvigo (1987–) Naŝvilo Sarajevo Radom Pernik Harbino vd
Poŝtkodo	39104-39130
Aŭtokodo	MD
Telefonkodo	0391
Kodo laŭ Administra kodo	15 3 03 000
En TTT	Oficiala retejo [ ]
Politiko
Urbestro	Dr. Lutz Trümper (SPD))
Demografio
Loĝantaro	240 114  (2023) [ ]
Loĝdenso	1 195 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	52° 8′ N, 11° 38′ O (mapo)52.131588911.6399609 [ ]
Alto	64 m [ ]
Areo	201,01 km² (20 101 ha) [ ]
Horzono	UTC 01:00 [ ]
Magdeburgo (Saksio-Anhalto) DEC Situo de Magdeburgo
Magdeburgo (Germanio) DEC Situo de Magdeburgo
Pliaj informoj
Urba subdivido	40 urbopartoj
Alia projekto
Vikimedia Komunejo Magdeburg [ ]

Historio

Dum la mezepoko, la urbo apartenis al la komerca ligo Hanso.

La urbo unuafoje preskaŭ plene detruiĝis en 1631, dum la Tridekjara milito (1618-1648). Poste Otto von Guericke tre aktive zorgis pri ĝia rekonstruo. Ankaŭ dum la Dua Mondmilito grandaj partoj de Magdeburg estis detruitaj, kaj la regantoj postmilitaj konstruigis grandajn domblokojn meze inter la restintajn antikvaĵojn.

La unua dokumento, en kiu Magdeburg estas menciita, estas el la jaro 805. En tiu tempo gravaj komercaj vojoj kondukis al la rivero Elbe. En 965 la imperiestro koncesiis al la monaĥejo Sankta Maŭricio la rajtojn por aranĝi foiron, stampi monerojn kaj postuli doganon. En 968 fondiĝis la ĉefdiocezo Magdeburg. Du jarcentojn poste formiĝis la unuaj gildoj, kaj la laika juĝista kolegaro estis konfirmata. La ekonomia potenco kaj la politika influo de Magdeburg iĝis pli grandaj. Komerco, ŝiptrafiko kaj metioj pligraviĝis. En tiu tempo, de 1064 ĝis 1240, oni ankaŭ konstruis la monaĥejon "Unser Lieben Frauen" (Nia Kara Sinjorino), unu el la plej gravaj romanikaj konstruaĵoj en Eŭropo. En la jaro 1188 Magdeburg ricevis la privilegion pri urba memadministrado. La urbo iĝis Hanso-membro en 1298 kaj estis ŝatata transŝarĝa loko.

Teritoria pligrandigo de Prusio inter 1600 kaj 1795: ● blue: Margraflando Brandenburgio en 1600 ● verde: Duklando Prusio en 1600 ● flave: Teritorioj aneksitaj ĝis 1772: 1. Nova Silezio 2.Varmio 3. Pomerio 4. Antaŭpomerio 5. jen Magdeburgo 6. Osnabrück 7. Minden 8. graflando Mark 9. Kleve ● ruĝe: pluse aneksitaj ĝis 1795

Post kiam la romanika katedralo el la 10-a jarcento forbrulis, konstruiĝis de 1209 ĝis 1520 la unua gotika katedralo sur germana tereno, kiu fariĝis simbolo de la urbo. Ankaŭ la "Magdeburga Rajdanto" (ĉirkaŭ 1240, la unua libere staranta monumento en Germanio), la baroka urbodomo, la zoologia kaj botanika ĝardenoj estas vidindaj. En majo 1631 la Tridekjara milito finis tiun periodon de prospero. La urbo estis preskaŭ plene detruita, sed la siatempa urbestro kaj fama natursciencisto Otto von Guericke elstaris kiel arkitekto de la rekonstruo.

Post 1666 la urbo estis finkonstruita kiel prusa citadelo. En 1838 komenciĝis la industriigo kaj Magdeburg atingis ĉirkaŭ 230.000 loĝantojn. Dum la Dua Mondmilito, je la 16-a de januaro 1945, 80 procentoj de la urbo forbrulis komplete dum ĉirkaŭ duonhoro pro elaera bombado. Post la komenco de la rekonstruo en 1951, Magdeburg kreskis sub socialismaj kondiĉoj al la kvina plej granda urbo de iama GDR, al urbo de scienco kaj de konstruado de pezaj maŝinoj. Ekestis novaj loĝkvartaloj kun kolosaj kaj blokformaj konstruaĵoj, konforme al la socialisma urbo-planado. Ankoraŭ nuntempe ili karakterizas la periferion de la urbo. En 1990 Magdeburg fariĝis la ĉefurbo de la nova federacia lando Saksio-Anhalto. La urba centro moderniĝis, ekestis novaj butikumaj centroj, hoteloj kaj administraj domoj.

Konataj lokuloj

• Erich Weinert, komunisma politikisto kaj artisto
• Gustav Kühne, verkisto
• Karl Schuberth, violonĉelisto
• Lisbeth Filbrich-Weber
• Paul Lindau
• Georg Kaiser

Partneraj urboj

• Sarajevo en Bosnio kaj Hercegovino ekde 1977
• Braunschweig, Malsupra Saksio en Germanio ekde 1987
• Nashville, Tenesio en Usono ekde 2003
• Radom en Pollando

Vidindaĵoj

• 
  Rigardo al Magdeburg
• 
  La katedralo
• 
  La katedralo
• 
  interno de la katedralo

• La Katedralo
• La Monaĥejo Unser Lieben Frauen
• Alter Markt (la foirejo: kun i.a. la urbodomo, la antaŭ nelonge rekonstruita preĝejo Johanniskirche kaj la monumento pri Otto von Guericke)
• La Akvostrata Kruciĝo

Esperanto-movado

Estas gastiganto de Pasporta Servo tie.

Vidu ankaŭ

• Tramtransporto en Magdeburgo

Eksteraj ligiloj

• Oficiala retpaĝo de Magdeburg