Laŭzano

Partoj
Partoj	Centre vd

Ĝemelurboj
	Bankoko (2009–); Moskvo ; Osijek ; Bicaz ; Akhisar ; Pernik vd

Laŭzano
Katedralo de Laŭzano
komunumo en Svislando ; urbo en Svislando ; universitata urbo ; ĉefurbo de kantono de Svislando ; urbego vd
	Blazono de Lausanne
Flago	Blazono
Administrado
Kantono	Vaŭdo
Distrikto	Laŭzano
Ĝemelurboj
	Bankoko (2009–); Moskvo ; Osijek ; Bicaz ; Akhisar ; Pernik vd
Poŝtkodo	1000-1008
Kodo laŭ {{{laŭ}}}	5586
En TTT	Oficiala retejo [ ]
Demografio
Loĝantaro	141 418 (2022) [ ]
Loĝdenso	3 418 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	CH1903: 538219 / 153878 (mapo)46.5333333333336.6333333333333Koordinatoj: 46° 32′ N, 6° 38′ O; CH1903: 538219 / 153878 (mapo) [ ]
Alto	495 m [ ]
Areo	41,37 km² (4 137 ha)
Horzono	UTC 01:00 [ ]
Mapo de Laŭzano
	Situa mapo de Laŭzano
	Laŭzano (Kantono Vaŭdo)
	Situo de Laŭzano
Partoj
Partoj	Centre vd
Alia projekto
	Vikimedia Komunejo Lausanne [ ]
Premioj
	• Eŭropa Urbo de Reformacio vd
	v • d • r

Laŭzano (france Lausanne, itale kaj romanĉe Losanna, arpitane Losena ) estas urbo situanta okcidente de Svislando sur la norda bordo de la lago Lemano. Ĉefurbo de la svisa kantono Vaŭdo kaj de la Distrikto Laŭzano, ĝi estas la kvara urbo de Svislando laŭ grandeco (post Zuriko, Ĝenevo kaj Bazelo) kun 136 514 loĝantoj en januaro 2012.

La ĉirkaŭlaŭzana regiono, kiu entenas la okcidentajn komunumojn Bussigny, Chavannes, Crissier, Ecublens, Prilly, Renens, Saint-Sulpice, Villars-Sainte-Croix, la nordajn, Boussens, Bretigny, Cheseaux, Cugy, Froideville, Jouxtens-Mézery, Le Mont-sur-Lausanne, Morrens, Romanel, Sullens), la orientajn (Lutry, Belmont, Paudex, Pully asociiĝis en 2007 kun la regiono de Morges) Chigny, Denges, Echandens, Echichens, Lonay, Lully, Morges, Préverenges, Saint-Prex, Tolochenaz, celante la Komunumaran Projekton Lausanne-Morges (Projet d’agglomération Lausanne-Morges, PALM) por realigi ĝis 2023 regionan disvolviĝon pli efikan.

Tiu ĉi komunumara regiono grupigis ĉirkaŭ 278 000 loĝantojn, tio estas 40% de la tutkantonaj loĝantoj kaj 60% de la laborlokoj en 2012.

Geografio

La koordinatoj de la urbo estas 46°31'N; 6°38'E. Laŭzano situas norde de la Lago Lemano ĉe kruta deklivo, kaj etendiĝas en nordo ĝis al la altebenaĵo de Gros-de-Vaud. En nordo je la suda flanko de Gros-de-Vaud troviĝas la eksklavo Bel-Air, kiu apartenas al la urba teritorio.

Vidindaĵoj

Katedralo de Laŭzano

Servoj

Urbo de kulturo kaj scienco

Laŭzano estas grava centro de scienco kaj kulturo. En la urbo troviĝas la Universitato de Laŭzano kaj la Svisa Federacia Instituto pri Teknologio Laŭzano, la sidejo de la du institucioj tamen troviĝas ekster la urba teritorio en la komunumo Ecublens^[1] ^[2] . En Laŭzano troviĝas ankaŭ la sidejo de la Internacia Olimpika Komitato, kaj tiukadre ankaŭ la Olimpika Muzeo.

Trafiko

Pro ĝia kruta dekliveco la ĉefa linio de la metroo de Laŭzano komence funkciis en formo de funikularo, nome subtera kablotramo. Krome la urbo disponas pri densa bus- kaj trolejbusreto kaj tramlinio al la universitatoj en Ecublens.^[3]^[4] La ĉefstacidomo de Laŭzano estas grava fervojlinio kun ĉefaj trajnlinioj al Ĝenevo, Valezo, Friburgo kaj Berno. Al Laŭzano kondukas pluraj kantonaj ĉefvojoj inter kiuj la kantona ĉefvojo n-ro 1, 5 kaj 9 kaj la svisa aŭtovojo A1, la svisa aŭtovojo A9 kaj la laŭzana urboaŭtovojo, kiu estas branĉo de la svisa aŭtovojo A1. Transports publics de la région lausannoise (TL) estas la ĉefa funkciigisto de publika transporto en Laŭzano kaj la pli larĝa aglomeraĵo.

Historio kaj politiko

En la urbo estis subskribita la Traktato de Lausanne, en kiu post la Unua mondmilito estis fiksitaj la landlimoj de Turkio.

Elstaruloj rilataj al Laŭzano

Albert-Louis Chappuis, verkisto kaj eldonisto
En la urbo mortis hungara pentristo Ferenc Hatvany.
Philippe de Ferrari, filatelisto (forpaso)

Esperanto en Laŭzano

En 1923 reprezentanton sendis IAES al la Internacia Kongreso de Stenografio en Laŭzano. En Laŭzano ekzistas aktiva Esperanto-klubo, nome la Laŭzana Esperanto-Societo (reta ligilo sube).

Referencoj

Vidu ankaŭ

Eksteraj ligiloj

Laŭzano en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Kategorio Laŭzano en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Laŭzano en Vikivojaĝo (Turisma gvidilo)

Novaĵoj pri Laŭzano en retgazetaro Nia Mondo
Oficiala retejo de la urbo Laŭzano (france, germane kaj angle)
paĝaro de la Laŭzana Esperanto-Societo en la retejo Facebook (esperante)
ĉarma filma prezento de la urbo somere 2020 en la retejo jutubo (esperante)

Bibliotekoj

[1] Radio-prelego de d-ro Arthur Baur pri la du najbaraj universitatoj en Laŭzano (pdf)

[2] Radio-prelego de d-ro Arthur Baur pri la du najbaraj universitatoj en Laŭzano (mp3)

[3] Nova transportilo en Laŭzano, radio prelego de Arthur Baur (pdf)

[4] Nova transportilo en Laŭzano, radio prelego de Arthur Baur (mp3)

[1]

[2]

[3]

[4]