Inguŝio
Inguŝio aŭ Inguŝujo (ruse Ингушетия, inguŝe ГIалгIай мохк) estas respubliko en Norda Kaŭkazio, subjekto de Rusia Federacio. De 1810 en konsisto de Rusio. Dum 1921-1924 en Montara ASSR. En 1924 fondiĝis Inguŝa AO. Dum 1934-1992 en Ĉeĉena-Inguŝa ASSR. En junio de 1992 estis proklamita Respubliko Inguŝio kadre de la Rusia Federacio.
- Areo: ĉirkaŭ 4,6 mil kv.km. (la plej malgranda regiono de Rusio)
- Loĝantaro: ĉirkaŭ 200 mil, plejparte inguŝoj.
- Ĉefurbo: Magas. Antaŭa ĉefurbo (1992-2000) Nazran.
| Subjekto de Rusia federacio | |
|
|
|
| Flago | Blazono |
| respubliko de Rusio | |
|---|---|
| Administrado | |
| Federacia regiono | Nord-Kaŭkazia federacia regiono |
| Ĉefurbo | Magaso |
| Prezidanto | Maĥmud-Ali Kalimatov (ekde 26-a de junio 2019) |
| Fondita | 10-a de decembro 1992 |
| Demografio | |
| Loĝantaro | 412 529 loĝantoj (Stato: 14-a de oktobro 2010)[1] |
| Loĝdenso | 114 loĝ./km² |
| Oficiala lingvo | rusa |
| Etnoj | inguŝoj (93,5 %) ĉeĉenoj (4,5 %) rusoj (0,8 %) (Stato: 2010) |
| Geografio | |
| Areo | 3628 km²[2] |
| Pliaj informoj | |
| Horzono | UTC 3 |
| Poŝtkodoj | 386000–386999 |
| Aŭtokodoj | 06 |
| OKATO | 26 |
| ISO 3166-2 | RU-IN |
| Retpaĝaro | www.ingushetia.ru |
 | |
La orienta limo de Inguŝio (kun Ĉeĉenio) ankoraŭ ne estas fiksita post disiĝo de la komuna Ĉeĉen-Inguŝa respubliko. La okcidentan limon (kun Nord-Osetio) Inguŝio disputas.
Konflikto en la Ĉeurba Distrikto de Nord-Osetio
redaktiLa teritorio de la distrikto jure kaj fakte apartenas al Nord-Osetio, sed ĝia orienta parto estas diskutata de Inguŝio. Ĝis 1944 inguŝoj loĝis en tiu teritorio, konsistigante pli ol duonon de la loĝantaro, kaj dum la Dua mondmilito, laŭ dekreto de Stalin, ĉiuj inguŝoj estis deportitaj en Kazaĥion kaj Kirgizion pro akuzo pri nelojaleco al la sovetunia potenco kaj amasa banditismo. En iliajn vilaĝojn oni devige enloĝigis rusojn kaj osetojn. Post rehabilito de la inguŝa popolo, inguŝoj revenis al siaj vilaĝoj, kio kaŭzis daŭran malkontenton inter la du etnoj (inguŝoj kaj osetoj).
Post disfalo de Sovetunio, en oktobro-novembro 1992 okazis amasaj inguŝaj protest-agoj kaj armitaj interpuŝoj, kulmino de kiuj iĝis armita kontraŭstaro, kiam najbaro militis kontraŭ najbaro en la vilaĝoj kun miksita oset-inguŝa loĝantaro. Estas malfacile diri, kiu flanko ekis la konflikton: ambaŭ montras unu al la alia. Rezulte, post du-monata milito, dekmiloj da inguŝoj devis forlasi siajn hejmojn en la orienta parto de Prigorodnij (Apudurba) distrikto de Nord-Osetio. Laŭ diversaj pritaksoj, pli-malpli duono de la antaŭkonflikta etne inguŝa loĝantaro sukcesis reveni al la distrikto kaj loĝas tie nun.
La konflikto estas konservita per disigo de la kontraŭstarantaj flankoj kaj intensigo de polica kontrolo, sed la rilatoj inter la du etnoj plu restas streĉaj. Inguŝio kaj inguŝaj neregistaraj organizoj ne ĉesis postuli la teritorion. Administracia limo inter Nord-Osetio kaj Inguŝio multrilate similas limon interŝtatan. Post la ioma pliboniĝo komence de la 2000-aj jaroj, denove ekregis malvarma kontraŭstaro post la tragediaj eventoj en Beslano, kie plejparto de teroristoj estis inguŝaj ekstremistaj junuloj.
Politiko
redaktiInguŝio estas la plej juna subjekto de Rusia Federacio kaj sola, kies estroj estis nur generaloj: Ruslan Auŝev (1992-2002), Murat Zjazikov (2002-2008), Junus-bek Jevkurov (2008-2019), Maĥmud-Ali Kalimatov (ekde 2019).
La prezidanta baloto en Inguŝio en 2002 okazis unu jaron antaŭ la difinita tempo pro eksiĝo de la unua prezidanto de la respubliko generalo Ruslan Auŝev. La balotkampanjo disvolviĝis en ĉiam pli streĉa atmosfero kaj nur en la dua rondumo la venkinto estis oficiale deklarita generalo Murat Zjazikov. En 2008 lin anstataŭis generalo Junus-bek Jevkurov, nomumita de la prezidanto de Rusio. En 2013 li estis reelektita.
Vidu ankaŭ
redaktiReferencoj
redakti- ↑ Itogi Vserossijskoj perepisi naselenija 2010 goda. Tom 1. Čislennostʹ i razmeščenie naselenija (rezultoj de la tutrusia censo 2010. Volumo 1. Nombroj kaj disigo de la loĝantaro). Tabeloj 5, p. 12–209; 11, p. 312–979 (elŝuto de la retpaĝaro de la Federacia servo por ŝtata statistiko de la Rusa federacio)
- ↑ Administrativno-territorialjnoe delenie po subjektam Rossijskoj Federacii na 1 janvarja 2010 goda (Administrativ-teritoria grupigo laŭ subjektoj de la Rusia federacio la 1-an de Januaro 2010). (Elŝuto de la retpaĝaro de la Federacia servo por ŝtata statistiko de la Rusia federacio)
Eksteraj ligiloj
redakti- Oficiala retejo de Inguŝio
- Populara neoficiala paĝaro de Inguŝio Arkivigite je 2008-02-12 per la retarkivo Wayback Machine
- Historio, lingvo kaj kulturo de Inguŝio en la paĝaro de Berkley (Kalifornio, Usono) Arkivigite je 2007-02-21 per la retarkivo Wayback Machine
-
Blazono de Inguŝio
