Chorzów

Chorzów ˈxɔʒuf (prononco: ĥoĵuf) (germane Königshütte) estas urbo en Silezia provinco en sudokcidenta Pollando. Ĝi situas je proksimume 7 km nordokcidente de Katowice, la du urboj preskaŭ kunkreskis. En 2021 en la urbo vivis 104 193 loĝantoj.

• Koordinatoj: 50° 19′ N 18° 57′ O (mapo)

Chorzów
germane: Königshütte
Flago	Blazono
eksterdistrikta urbo en Pollando • urbo • urbego
Ĝemelurboj Iserlohn • Termoli • Ózd vd
Chorzów (Pollando) DMS
Mapo Mapo
Genitivo de la nomo	Chorzowa
Provinco	Silezio (provinco de Pollando)
Distrikto-rajta	Jes
Speco de komunumo	Urba
Urba komunumo	Jes
Aglomeraĵo	3487000 (Katowice)
Urborajtoj	1868
Koordinatoj	50° 18′ N, 18° 57′ O (mapo)50.318.95
Areo	33,5 km²
Loĝantaro	104193 (en 2021)
Loĝdenso	3 135 loĝ./km²
Poŝtkodo	41-500 do 41-516
Telefona antaŭkodo	( 48) 032
Aŭtokodo	SH
Estro	Marek Kopel
Titolo de estro	Prezidanto de urbo
Adreso de estraro	ul. Rynek 1
Retpoŝto de estraro	[email protected]
Poŝtkodo de estraro	41-500
Telefono de estraro	( 48 032) 241 12 61
Fakso de estraro	( 48 032) 241 24 59
Poŝto de estraro	[email protected]
Ĝemelaj urboj	(Italio) Termoli (Hungario) Ózd (Ĉeĥio) Zlín (Germanio) Iserlohn (Francio) Creil
Komunuma retejo	http://www.chorzow.um.gov.pl

La komunumo ekzistis jam en 1136, poste apartenis al pliaj eŭropaj imperioj. En 1790 – inter la unuaj en Silezio – formiĝis al karbonmineja centro. Ĝi ricevis urban rangon en 1864. Post la unua mondmilito okazis (20-an de marto 1921) baloto, en kiu decidis la loĝantaro resti parto de Germanio. Spite al tio, oni transdonis ĝin la 19-an de junio 1922 al Pollando, kaj la urbo ricevis polan tradukon de la urba nomo, Królewska Huta. En 1934 alligis al la urbo kvar najbarajn vilaĝojn. Inter 1939 kaj 1945 apartenis ĝi portempe al Germanio, sed post la dua mondmilito denove la Pollando kaj oni forpelis la germanan loĝantaron.

Chorzów apudas la fervojlinion Krakovo–Wroclaw, tie troviĝas la plej granda industria uzino de Silezio, la Fer- kaj Metalfabriko de Korciuszko, fondita en 1802.

Posttagmeze de 28-a de januaro 2006 kolapsis komerca halo (eksponejo) proksime al urbolimo de Katowice. Tiutempe okazis tie eksponado de kolombobredistoj kaj partoprenis ĝin ĉ. 1.000 homoj. Mortis min. 60 homoj kaj multaj vundiĝis. (legu ankaŭ Bad Reichenhall)

Kalendaro de la urba historio

• 1940: En Chorzów eksplodis forno de Siemens-Martin, kion verŝajne kaŭzis loka rezisto-movado

Urba partnereco

• Iserlohn (Germanio, ekde 2004)
• Termoli (Italio)
• Ózd (Hungario)
• Zlín (Ĉeĥio)
• Creil (Francio)
• Ternopilo (Ukrainio)

Gefiloj de la urbo

• Richard Breslau (1835), politikisto kaj urboplanisto
• Dr. Kurt ALDER, (1902), germana kemiisto, Nobel-premio pri kemio en la jaro 1950
• Franz Wachsmann aŭ Franz Waxman (1906), dirigento, muzikisto kaj komponisto de la film-muziko, laŭreato de Oskar-premio
• Kazimierz Smoleń, konanto de la temaro pri koncentrejoj.
• Hanna Schygulla [hana ŝigula] (naskiĝis la 25-an de decembro 1943 en Königshütte, Supra Silezio) estas germana aktorino.

Esperanto

Unua loka Esperanto-grupo fondiĝis en la 5-a de aprilo 1911. Loka grupo de GEA en januaro 1913 okazigis sia jara ĉefkunveno. Malgraŭ la grandaj elspezoj por propagando, la stato de la kaso estas kontentiga. Prezidanto restis Max Fleischer. La 21-an de februaro kurso por komencantoj estis malfermata, la fondiĝdatrevenon oni festis la 5-an de aprilo en la ĉambrego de „Parkhotel”.

Rondo Esperantista Chorzów aranĝis „Solenan Zamenhofvesperon” la 15-an de decembro 1934 je la 15-18 horo en Dom Polski, ul. Wolności 64. La asocio ŝanĝis sian nomon 1937 al „Pola Asocio Esperantista” (Polskie Stowarzyszenie Esperantystów) kaj samtempe partan ŝanĝon de la statuto. La alinomigon oni faris por plivigligi la Esperanto-movadon en la urbo. La estraro konsistas el jenaj personoj: prezidanto Emil Kołodziej; vicprezidanto Eugeniusz Kędzior; sekretario Konstanty Czaja; anst. sekretario Józef Szyma; kasisto Roman Jerzy Marzec; Rev. Komisiono: Roman Kornelius, s-ro Terf. Mathias, f-ino Maria Bargiel; konsilanto: Jan Kocek. S-ano Emil Kołodziej festis en oktobro sian 25-jaran Esperanto-jubileon. La grupmembroj transdonis al li memorlibreton. La 9-an de januaro okazis Zamenhofvespero kun danco, partoprenis 70 personoj. En aprilo oni malfermis Esperanto-kurson por komencantoj.

Esperantistoj

• Wiktor Ptok;

Bibliografio

• J. Kantyka (redaktoro), Chorzów. Zarys rozwoju miasta (Chorzów. Skizo pri evoluo de la urbo), Śląsk, 1977
• J. Drabina, Historia Chorzowa od średniowiecza do 1868 roku (Historio de Chorzów de mezepoko ĝis 1868), Chorzów, 1998
• J. Drabina, Historia Chorzowa od 1868 do 1945 roku (Historio de Chorzów de 1868 ĝis 1945), Chorzów, 1999
• J. Drabina, Historia Chorzowa 1257-2000 (Historio de Chorzów 1257-2000), Muzeum w Chorzowie, Chorzów 2007, ISBN 978-83-921640-6-7.
• Paul Rother, Chronik der Stadt Königshütte Oberschlesien, wyd. Laumann Verlag, Dülmen, 1994, ISBN 3-87466-193-8.

Vidu ankaŭ

• Tramtransporto en Chorzów

Eksteraj ligiloj

• oficiala paĝo (pole, germane, angle)
• Virtuala promeno tra Chorzów Arkivigite je 2012-12-22 per la retarkivo Wayback Machine