Gelozo
Gelozo,[1] agaragaro[1] aŭ agaro[1] estas substanco ekstraktata el kelkaj specoj de ruĝaj algoj, kies efiko estas simila al tiu de gelateno. En la listo de E-numeroj ĝi portas la numeron E406.
| Algo, Agaragaro, nekuirita | |
|---|---|
| Nutra valoro po 100 g (3,5 uncoj) | |
| Energio 30 kkal 110 kJ | |
| Karbonhidrato | 6.75 g |
| - Sukeroj | 0.28 g |
| - Fibro | 0.5 g |
| Graso | 3.0e-2 g |
| Proteino | 0.54 g |
| Akvo | 91.32 g |
| Vitaminoj | |
| Tiamino (B1-vitamino) 5.0e-3 mg | 0% |
| Riboflavino (B2-vitamino) 2.2e-2 mg | 1% |
| Nikotina acido (B3-vitamino) 5.5e-2 mg | 0% |
| Pantotena acido (B5-vitamino) 0.302 mg | 6% |
| Piridoksino (B6-vitamino) 3.2e-2 mg | 2% |
| E-vitamino 0.87 mg | 6% |
| K-vitamino 2.3 μg | 2% |
| Mineraloj | |
| Kalcio 54.0 mg | 5% |
| Fero 1.86 mg | 15% |
| Magnezio 67.0 mg | 18% |
| Mangano 0.373 mg | 18% |
| Kalio 226.0 mg | 5% |
| Natrio 9.0 mg | 1% |
| Zinko 0.58 mg | 6% |
| Procentaĵoj rilatas al usonaj rekomendoj por plenkreskuloj. Fonto: USDA Nutrient database angle | |
| Algo, Agaragaro, sekigita | |
|---|---|
| Nutra valoro po 100 g (3,5 uncoj) | |
| Energio 310 kkal 1280 kJ | |
| Karbonhidrato | 80.88 g |
| - Sukeroj | 2.97 g |
| - Fibro | 7.7 g |
| Graso | 0.3 g |
| Proteino | 6.21 g |
| Akvo | 8.68 g |
| Vitaminoj | |
| Tiamino (B1-vitamino) 1.0e-2 mg | 1% |
| Riboflavino (B2-vitamino) 0.222 mg | 15% |
| Nikotina acido (B3-vitamino) 0.202 mg | 1% |
| Pantotena acido (B5-vitamino) 3.018 mg | 60% |
| Piridoksino (B6-vitamino) 0.303 mg | 23% |
| E-vitamino 5.0 mg | 33% |
| K-vitamino 24.4 μg | 23% |
| Mineraloj | |
| Kalcio 625.0 mg | 63% |
| Fero 21.4 mg | 171% |
| Magnezio 770.0 mg | 208% |
| Mangano 4.3 mg | 205% |
| Kalio 1125.0 mg | 24% |
| Natrio 102.0 mg | 7% |
| Zinko 5.8 mg | 58% |
| Procentaĵoj rilatas al usonaj rekomendoj por plenkreskuloj. Fonto: USDA Nutrient database angle | |
Ĝi estas uzata por nutraĵo (do temas pri manĝebla algo), premegi ŝtofojn aŭ por prepari laksigilojn.
Nomo
redaktiLa nomo devenas de la malaja lingvo, agar-agar, kies signifo estas ĵeleo.
Japanio
redakti
En Japanio, gelozo nomiĝas kanten (寒天), mallongigo de kanzashi tokoroten (寒晒し心天), kiu signifas malvarma tokoroten. La nomo devenas de plado, kiu estas manĝata en Japanio de pli ol mil jaroj[2] de la epoko de Nara,[3] nomita tokoroten (心太 aŭ 心天), farita el ruĝaj algoj (tengusa, 天草). La plado estis populara dum la epoko de Edo,[3] dum kiu en 1658, gestejmastro el Kioto nomita Mino Tarōzaemon (美濃太郎左衛門)[4] malkovris, ke malvarmigante ĝin rezultis gelozo.[2][5]
Ĉinio
redaktiEn la ĉina oni nomas ĝin yángcài (洋菜), t.e. oceana legomo aŭ eksterlanda legomo. Aliaj nomoj estas 海藻瓊脂 aŭ 凍粉.
Tajvano
redaktiEn Tajvano agaragaro nomiĝas chhài-iàn (菜燕), t.e. legoma apuseto, ĉar ĝi similas al la teksturo de la nesto de la apuseto, kies nesto manĝeblas, kiujn oni uzas en birdnestsupo.
Koreio
redaktiEn Koreio ĝi nomiĝas umu (우무) aŭ hancheon (한천).
Filipinoj
redaktiEn Filipinoj ĝi estas konata kiel gulaman en la lingvoj tagaloga, apajaa, bikola kaj pangasinano, kiel guraman en la ilokana kaj kiel gurguraman en la sambala.[6]
Tajlando
redaktiEn la taja lingvo oni nomas ĝin wóon (วุ้น).
Okcidento
redaktiAgar aŭ agar-agar estis elektita kiel komercnomo por vendo en okcidentaj landoj. En la germana oni nomas ĝin ankaŭ japana aŭ ĉina gelateno.
Ecoj
redaktiAgaragaro estas gustneŭtrala kaj ne digestebla por plej multaj mikroorganismoj. Ĝi estas tre efika gelatenilo, kiu ne dependas de la ĉirkaŭa medio. Jam koncentraĵo je 1 %, likviigita en varmega akvo sufiĉas por bona gelatenaĵo. Duona kulereto da agaragaro respondas al ĉirkaŭ kvar folioj de gelateno. Agaragaro likviĝas je 95°, tial ĝi restas solida ĉe pli altaj temperaturoj ol gelatenaĵo. Ĝi solidiĝas nur je 45°, tial eblas aldoni aĵojn, kiuj malbone eltenas varmigon, post la likviĝo.
La ĉefa substanco de agaragaro estas agaroso.
Listo de agaragaralgoj
redaktiUzo
redaktiOni uzas agaragaron:
- kuireje: por prepari konfitaĵojn, ĵeleojn, flanojn ktp.
- kuracile: kaze de digestproblemoj, trodikiĝo kaj diabeto [7]
- dentistoj foje uzas ĝin por fari dentopremformojn
- por kulturi bakteriojn
- por kreskigi orkideojn
Recepto
redaktiLa bazo recepto por kuirado estas 4 gramoj da agaragaro (t.e. du kuleretoj) por 1 litro da likvaĵo. Boligi la miksaĵon dum 30 sekundoj. Verŝi en formilojn kaj malvarmigi.
Laŭ la kvanto de agaragaro oni obtenos aŭ ĵeleojn, aŭ ŝaŭmaĵojn aŭ saŭcojn pli-malpli dikajn.
Referencoj
redakti- ↑ 1,0 1,1 1,2 PIV
- ↑ 2,0 2,1 Mouritsen, Ole G.. (2013) Seaweeds: edible, available, and sustainable. ISBN 9780226044361.
- ↑ 3,0 3,1 Shimamura, Natsu. Agar. The Tokyo Foundation (2010-08-04). Alirita 2016-12-19 .
- ↑ Difco & BBL Manual, 2‑a eldono, p. 6.
- ↑ Rafael Fernando Armisen Galatas. (1987) “Production, Properties and Uses of Agar”, Production and utilization of products from commercial seaweeds. ISBN 9251026122.
- ↑ Gulaman ĉe la ttt-ejo de la buroo de plantindustrio
- ↑ Diabetes, Obesity and Metabolism; Maeda H., Yamamoto R.; Hirao K., Tochikubo O.; Blackwell Publishing, vol. 7, n° 1, januaro 2005 , pp. 40-46
Vidu ankaŭ
redakti- E-numeroj
- Jokano, tradicia japana dolĉaĵo el anno solidigita de gelozo.