สมเด็จ: difference between revisions
Jump to navigation
Jump to search
Content deleted Content added
Octahedron80 (talk | contribs) m okz |
No edit summary |
||
| Line 3: | Line 3: | ||
===Alternative forms=== |
===Alternative forms=== |
||
{{th |
{{col3|th|สมเดจ์|สํเดจ|สํมเดจ}} |
||
===Etymology=== |
===Etymology=== |
||
{{der |th|okz|saṃtac}} or {{m|okz|saṃtāc|gloss=an honorific given to gods, priests, and monarchs}}; extended from {{m|okz|stec}} or {{m|okz|stāc}}, from which {{cog|th|เสด็จ}} is derived; ultimately from the root {{m|okz|tāc|gloss=[[high]]; [[noble]]; [[exalted]]}}.<ref name = ":1">{{cite-book|th|author=ราชบัณฑิตยสภา|year=2020|title=พจนานุกรมโบราณศัพท์ ฉบับราชบัณฑิตยสภา|location=กรุงเทพฯ|publisher=สำนักงานราชบัณฑิตยสภา|isbn=9786163891068|text=สํมเดจ <สมเด็จ> (ข.โบราณ สํตจ, สํเตจ = คำนำหน้าพระนามพระมหากษัตริย์ เทพเจ้า และพระภิกษุสงฆ์ แผลงมาจาก สฺตจ, สฺตาจ ซึ่งมีรากศัพท์มาจาก ตาจ่ = สูงส่ง; ข. สมฺเฎจ = ท่านผู้มีเดชะมาก ผู้มีบุญมีอำนาจมาก ใช้นำหน้าพระนามพระมหากษัตริย์ พระภิกษุ หรือนำหน้าชื่อขุนนางชั้นสูง) น. สมเด็จ, คำแสดงตำแหน่งยศชั้นสูง นำหน้าคำบอกยศ ศักดิ์ ตำแหน่ง หรือฐานะ สำหรับพระมหากษัตริย์ พระราชวงศ์ ขุนนาง หรือพระภิกษุ|page=308}}</ref> Cognate with Modern {{cog|km|សម្ដេច}}. |
|||
From {{bor|th|okz|សំតេច៑|tr=saṃtec}}, {{m|okz|សំតច៑|tr=saṃtac}}, {{m|okz|សំតាច៑|tr=saṃtāc}}, {{m|okz|សម្តាច្ច៑|tr=samtacc|gloss=[[condition]] of [[be]]ing [[supreme]] in [[status]] and [[power]]}}. Cognate with Modern {{cog|km|សម្ដេច}}. |
|||
===Pronunciation=== |
===Pronunciation=== |
||
| Line 14: | Line 14: | ||
{{th-noun}} |
{{th-noun}} |
||
# {{n-g|an honorific for or term of address to gods, monarchs, high-ranking royal persons, high-ranking priests, and high-ranking noble persons, often prefixed to their names or titles.}}<ref name = ":1"/><ref>{{cite-web|th|author=ราชบัณฑิตยสถาน|title=พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔|url=https://dictionary.orst.go.th/|work=orst.go.th|year=2011|text=สมเด็จ น. ยศหรือบรรดาศักดิ์อย่างสูงของเจ้านาย ขุนนาง และพระสงฆ์ ใช้นำหน้าชื่อฐานันดรศักดิ์โดยกำเนิดหรือได้รับแต่งตั้ง เช่น สมเด็จพระราชินี สมเด็จเจ้าฟ้า สมเด็จเจ้าพระยา สมเด็จพระราชาคณะ.}}</ref> |
|||
# {{n-g|an [[honorific]] for or [[term of address]] to [[god]]s, [[priest]]s, [[royal]] [[person]]s, and [[noble]] [[person]]s.}} |
|||
===Usage notes=== |
|||
* Sometimes found used in combination with other honorifics, such as with {{th-l|พระ}} as {{th-l|[[สมเด็จ]][[พระ]]|p=สม-เด็ด-พฺระ}}. |
|||
* The present term may be combined with {{th-x|พระบาท{พฺระ-บาด} }} (literally "divine feet") as {{th-x|พระบาท{พฺระ-บาด} สมเด็จ}} when used as an honorific for a monarch who has been crowned formally. As for a monarch that has not or not yet been crowned formally, he is only entitled to {{th-x|สมเด็จ}}. |
|||
===References=== |
|||
<references/> |
|||
[[Category:Thai ecclesiastical nouns]] |
|||
[[Category:Thai humble nouns]] |
|||
[[Category:Thai royal nouns]] |
|||
[[Category:Thai terms of address]] |
[[Category:Thai terms of address]] |
||
{{topics|th|Titles}} |
{{topics|th|Titles}} |
||
Revision as of 06:49, 6 August 2024
See also: สมเดจ์
Thai
Alternative forms
Etymology
Derived from Old Khmer saṃtac or saṃtāc (“an honorific given to gods, priests, and monarchs”); extended from stec or stāc, from which Thai เสด็จ (sà-dèt) is derived; ultimately from the root tāc (“high; noble; exalted”).[1] Cognate with Modern Khmer សម្ដេច (sɑmdac).
Pronunciation
| Orthographic | สมเด็จ s m e ɗ ˘ t͡ɕ | |
| Phonemic | สม-เด็ด s m – e ɗ ˘ ɗ | |
| Romanization | Paiboon | sǒm-dèt |
| Royal Institute | som-det | |
| (standard) IPA(key) | /som˩˩˦.det̚˨˩/(R) | |
Noun
สมเด็จ • (sǒm-dèt)
- an honorific for or term of address to gods, monarchs, high-ranking royal persons, high-ranking priests, and high-ranking noble persons, often prefixed to their names or titles.[1][2]
Usage notes
- Sometimes found used in combination with other honorifics, such as with พระ (prá) as สมเด็จพระ (sǒm-dèt-prá).
References
- ↑ 1.0 1.1 ราชบัณฑิตยสภา (2020) พจนานุกรมโบราณศัพท์ ฉบับราชบัณฑิตยสภา (in Thai), กรุงเทพฯ: สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, →ISBN, page 308:
- สํมเดจ <สมเด็จ> (ข.โบราณ สํตจ, สํเตจ = คำนำหน้าพระนามพระมหากษัตริย์ เทพเจ้า และพระภิกษุสงฆ์ แผลงมาจาก สฺตจ, สฺตาจ ซึ่งมีรากศัพท์มาจาก ตาจ่ = สูงส่ง; ข. สมฺเฎจ = ท่านผู้มีเดชะมาก ผู้มีบุญมีอำนาจมาก ใช้นำหน้าพระนามพระมหากษัตริย์ พระภิกษุ หรือนำหน้าชื่อขุนนางชั้นสูง) น. สมเด็จ, คำแสดงตำแหน่งยศชั้นสูง นำหน้าคำบอกยศ ศักดิ์ ตำแหน่ง หรือฐานะ สำหรับพระมหากษัตริย์ พระราชวงศ์ ขุนนาง หรือพระภิกษุ
- ^ ราชบัณฑิตยสถาน (2011) “พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔”, in orst.go.th[1] (in Thai): “สมเด็จ น. ยศหรือบรรดาศักดิ์อย่างสูงของเจ้านาย ขุนนาง และพระสงฆ์ ใช้นำหน้าชื่อฐานันดรศักดิ์โดยกำเนิดหรือได้รับแต่งตั้ง เช่น สมเด็จพระราชินี สมเด็จเจ้าฟ้า สมเด็จเจ้าพระยา สมเด็จพระราชาคณะ.”