Wiktionary

też

See also: tez, téz, TEZ, téż, and též

Old Polish

edit

Alternative forms

edit

Etymology

edit

Inherited from Proto-Slavic *tъže. By surface analysis, te(n) ‎ -że. First attested in the 14th century.

Pronunciation

edit
  • IPA(key): (10th–15th CE) /tɛːʃ/
  • IPA(key): (15th CE) /teʃ/

Adverb

edit

też

  1. identically (in the same way)
    • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[1], section 21,27:
      Paklybi kto vderzyl w oko slugø swego albo dzewky swey a blykawe ge uczynylbi, ma ge puszczycz wolno... Zøøb tesz aczbi wybil kto sludze albo dzewcze swey, tesz (similiter) uczyny a puszczy ge wolno
      [A pakliby kto uderzył w oko sługę swego albo dziewki swej a blikawe je uczyniłby, ma je puścić wolno... Ząb też aczby wybił kto słudze albo dziewce swej, też (similiter) uczyni a puści je wolno]
  2. (attested in Lesser Poland, Greater Poland, Masovia) also, too, as well
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, page 79:
      Aczby kthory przyrodzony przyszedl w rok y w dzen albo y tesz po rokv y dnyv, gdy myal ktorą zawadą, aby mv tego stampyl podlug prawa
      [Aczby ktory przyrodzony przyszedł w rok i w dzień albo i też po roku i dniu, gdy miał ktorą zawadę, aby mu tego zstąpił podług prawa]
    • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎[2], Lesser Poland, page 3:
      Mocza szlvbv obv stron vkladamy myedzy panem krolem a tesz byskvpem (inter dominum regem et episcopum)
      [Mocą ślubu obu stron układamy miedzy panem krolem a też biskupem (inter dominum regem et episcopum)]
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎[3], Krakow, page 1a:
      Gdiszcy szø... angely... bily støpoualy, a tho dagøcz chualø krolu nebeszkemu y tesze naszemv y Xpoui milemv
      [Gdyżci są... anjeli... byli zstępowali, a to dając chwałę krolu niebieskiemu i teże naszemu i Krystowi miłemu]
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎[4], Krakow, page 171b:
      Ktory clouek che (leg. chce) czynicz volø othcza nebeskekego, tenczy ma mecz varø kresczyganskø, a ne telko skutkem alle tesze y szerczem
      [Ktory człowiek chce czynić wolą otca niebieskiego, tenci ma mieć wiarę krześcijańską, a nie telko skutkiem, ale teże i siercem]
    • 1974 [1418], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie‎[5], volume IV, number 589, Kalisz:
      Ysze ranczyl Andrzeg za Bogla Micolagewy y dwanadcze lokyeth sukna po oszmy scoth a czasnø suknyø tesz po oszmy scoth
      [Iże ręczyl Andrzej za Bogla Mikołajewi dwanadcie łokiet sukna po ośmi skot a ciążną suknią też po ośmi skot]
    • 1424, Kanon mszy św., Canon missae., volume III, page 54:
      To tegodla obyatowanye sluszbi naszey ale tesz (sed et) wszystkey czelyadzy twey proszymi, pane, aby... raczyl prziyąncz
      [To tegodla obiatowanie służby naszej, ale też (sed et) wszystkiej czeladzi twej, prosimy, Panie, aby... raczył przyjąć]
    • 1426, Kanon mszy św., Canon missae., volume IV, page 315:
      My, panye, thwoy szludzy y thesch y (sed et) lud thwoy swanty tego Crista... blogoslawyonego vmanczenya y tesch y (nec non et) s pyekla wsztanya... dayemi... obyathø
      [My, Panie, twoi słudzy i też i (sed et) lud twoj święty, tego Krysta... błogosławionego umęczenia i też i (nec non et) z piekla wstania... dajemy... obiatę]
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 57:
      Dzewky... brathv *stryeczenemu abo tesz (seu) rodzonemv... skargy rvszycz nye mogą
      [Dziewki... bratu stryjecz[e]nemu abo też (seu) rodzonemu... skargi ruszyć nie mogą]
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 22:
      Nyekthorzy wboszstwem alybo thesz knąbrnosczą (inopia vel rebellione) przywyedzeny, othchodzą s sąndv skazany za dlug
      [Niektorzy ubożstwem alibo też knąbrnością (inopia vel rebellione) przywiedzeni otchodzą z sądu skazani za dług]
    • 1892 [1484], Hieronim Łopaciński, editor, Reguła trzeciego zakonu św. Franciszka i drobniejsze zabytki języka polskiego z końca w. XV i początku XVI‎[6], Krakow, page 709:
      A moze byczi syostram dozvolono podlug pokory gych albo tez (ac) gych stadla
      [A może być siostram dozwolono podług pokory jich albo też (ac) jich stadła]
    • 1959 [1491], “Teksty polskie z końca XV w.”, in Rafał Leszczyński, editor, Rozprawy Komisji Językowej‎[7], volume VII, page 56:
      Thowarzisze rzemyesla *craweyczkiego, nye possyelyeny any thesz przypendzeny, ... proszily mystrzow swoich..., aby yem mystrzowye racziliby podlug ych ząndze y thesz ych volye od nych ząndane napelnycz
      [Towarzysze rzemiesła krawieckiego, nie posieleni ani też przypędzeni, ... prosili mistrzow swoich..., aby jem mistrzowie raczyliby podług ich żądze i też ich wole od nich żądanie napełnić]

Conjunction

edit

też

  1. coordinating conjunction; also
    • 1417, Dekalog - Dziesięcioro przykazań bożych - Decem praecepta Dei, volume IV, number 1:
      Cczczi oczcza y maczerz, a nye zabyay *nikoko tesz
      [Czci oćca i macierz, a nie zabijaj nikogo też]
    • c. 1450, Dekalog - Dziesięcioro przykazań bożych - Decem praecepta Dei, volume V, number 2:
      Nye... cziny *svadeczva falszyvego. Tesz nye poszanday szony blisznego twego
      [Nie... czyń świadec[t]wa fałszywego. Też nie pożędaj żony bliźniego twego]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[8], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page Ann 3:
      Ne gest swøty, yakosz gest gospodzyn any tesz (neque enim I Reg 2, 2) gest gyny krome czebe
      [Nie jest święty,jakoż jest Gospodzin ani też (neque enim I Reg 2, 2) jest jiny kromie ciebie]
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎[9], Krakow, page 4a:
      Gebal gestcy... bila posznala, yszecz dzeuicza gest bila porodzila, a po porodzenv gestcy tesze ona dzeuiczø bila szostala
      [Jebal jestci... była poznała, iżeć dziewica jest była porodziła, a po porodzeniu jestci teże ona dziewicą była została]
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎[10], Krakow, page 1a:
      Gako tho vy szamy dobrze vecze y tesze vy o them tho czøsto *slychake
      [Jako to wy sami dobrze wiecie i teże wy o tem to często słychacie]
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎[11], Krakow, page 175a:
      Ne dagcze vy chualy ginsemu bogu nisly mne. A tese vy krzyvo ne przyszøgagcze
      [Nie dajcie wy chwały jinszemu Bogu niżli mnie. A teże wy krzywo nie przysięgajcie]
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎[12], Krakow, page 3b:
      I kalsdacz tesze neuescza thvarsz ne moszecz bicz ona tako vboga
      [I kalżdać teże niewieścia twarz nie możeć być ona tako uboga]
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎[13], Krakow, page 12a:
      Ony richlo vmiragø albocz tesze ony slø smerczø *dzynø
      [Oni rychło umirają alboć teże oni złą śmiercią giną]
    • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎[14], Krakow, Brodnia, page 61a:
      Thysz nye tylko gnyew krola nyebyeszkyego vblogala, alye thesz z nyeba gy zwabila
      [Tyś nie tylko gniew krola niebieskiego ubłogała, ale też z nieba ji zwabiła]
    • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎[15], Lesser Poland, page 38:
      Kyedy macz ymrze, dzeczy cząsczy od oczcza szadney nye poszysczą wygyąwszy to, ysz oczecz gynszą szoną chczal poyącz abo tesz (nisi tunc) gdyby marnye gymyenye chczal roztruoszycz
      [Kiedy mać umrze, dzieci części od oćca żadnej nie pozyszczą, wyjąwszy to, iż ociec jinszą żonę chciał pojąć abo też (nisi tunc) gdyby marnie jimienie chciał roztrnożyć]
    • 1902-2024 [1446], Pamiętnik Literacki‎[16], volume XXVIII, page 307:
      Prosnoly przidzesch, thesch proszno odydze[s]ch
      [Proznoli przydziesz, też prozno odydzie[s]z]
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 56:
      Opyekadlnyk dzeczy dzedzyny gych przedacz alybo granyczicz, alybo thesz (seu etiam) straczycz nye moze
      [Opiekadlnik dzieci dziedziny jich przedać alibo graniczyć, alibo też (seu etiam) stracić nie może]
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 49:
      Vstawyamy, ysz gdyby kthore sczepi... yvsze przyąthe vykopany, aczby tesz (etiamsi) byly wlosthne tegosz vykopacza, polowiczą tych tho sczepow osthawycz na zemy... kaszdy wynowath bącz
      [Ustawiamy, iż gdyby ktore szczepy... juże przyjęte wykopany, aczby też (etiamsi) były włostne tegoż wykopacza, połowicę tych to szczepow ostawić na ziemi... każdy winowat bądź]

Descendants

edit
  • Polish: też
  • Silesian: tyż

References

edit
  • Boryś, Wiesław (2005) “też”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “też(e)”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

edit

Pronunciation

edit
 
  • Audio 1:(file)
  • Audio 2:(file)
  • Rhymes: -ɛʂ
  • Syllabification: też

Etymology 1

edit

Inherited from Old Polish też. By surface analysis, te(n) ‎ -że.

Particle

edit

też

  1. also, too
    Synonyms: także, również
  2. (derogatory) expresses the speaker's disdain towards something
  3. denotes a lack of wanting to discuss a given topic
  4. expresses that the speaker does not think something is a true representative of that group
    Synonym: też mi
    Też wskazówka! (said ironically) ― What a great tip!
Descendants
edit

Etymology 2

edit

See the etymology of the corresponding lemma form.

Pronoun

edit

też

  1. nonvirile nominative/accusative plural of tenże

Trivia

edit

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), też is one of the most used words in Polish, appearing 146 times in scientific texts, 56 times in news, 113 times in essays, 112 times in fiction, and 186 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 613 times, making it the 74th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References

edit
  1. ^ Ida Kurcz (1990) “też”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 2, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 602

Further reading

edit
  • też in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • też in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “też”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • “TEŻ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2008 July 9
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “też”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “też”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “też”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 55
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=też&oldid=82383526"