bania

See also: bánia, banía, bănia, Bănia, and banią

English

Noun

bania (plural banias)

1. Alternative form of bunnia

Anagrams

• Inaba

Galician

Verb

bania

1. (reintegrationist norm) first/third-person singular imperfect indicative of banir

Kashubian

banië

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *baňa.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈba.ɲa/
• Rhymes: -aɲa
• Syllabification: ba‧nia

Noun

bania f (diminutive bańka)

1. pumpkin
2. (obsolete, anatomy) head, noggin

   Synonym: głowa

Further reading

• Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “bania”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎^[1]
• Jan Trepczyk (1994) “bania”, in Słownik polsko-kaszubski (in Kashubian), volumes 1–2
• “bania”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *baňa. First attested in the 15th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /baɲa(ː)/
• IPA^(key): (15^th CE) /baɲa/, /baɲɒ/

Noun

bania f (diminutive bańka)

1. (attested in Greater Poland) round necked vessel sometimes in the shape of a skull
   • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[2], 37, 16:

     Vdzyelal... ssødy kv rozmagytey potrzebye stolowey, ocztowe czbany, banye (phialas), czyesszee y kadzydlnycze z zlota czystego, w ktorich offyerowany mayø bicz plinøczee rzeczy

     [Udziełał... ssędy ku rozmajitej potrzebie stołowej, octowe czbany, banie (phialas), czesze i kadzidlnice z złota czystego, w ktorych ofierowany mają być płynące rzeczy]

   • XV p. post., Wokabularz petersburski IV, esarskiej Biblioteki Publicznej w Petersburgu, sygn. Lat.F.ch.I.401, page 11:

     Anxilla banyą

     [Anxilla bania]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 74r:

     Lechitus est vas olei vel vas continens alium liquorem banya

     [Lechitus est vas olei vel vas continens alium liquorem bania]

2. (attested in Greater Poland) calabash (Lagenaria siceraria)
   • 1885-2024 [1457], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[3], volume V, page 14:

     Banya cucurbita

     [Bania cucurbita]

   • 1900 [1437], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[4], number 2568:

     Banye cucurbita

     [Banie cucurbita]

   • [XV p. post.], rękopiśmienne ekscerpty - glosy z rozariusza w rkpsie Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, obecnie we Wrocławiu, o sygn. 381, z r. 1457, page 63ra:

     *[C]ucubirta idem est quod [c]vcvmus banya vel cucumer uel est nomen arboris uel quia fit fructa rotunda et foliis ut cucumer vsualis sc. proprie agrestis cucurbita dicitur Et secundum aliquos dicitur arbor ut supra et est species salicis

     [*[C]ucubirta idem est quod [c]vcvmus bania vel cucumer uel est nomen arboris uel quia fit fructa rotunda et foliis ut cucumer vsualis sc. proprie agrestis cucurbita dicitur Et secundum aliquos dicitur arbor ut supra et est species salicis]

   • XV p. post., Wokabularz petersburski IV, esarskiej Biblioteki Publicznej w Petersburgu, sygn. Lat.F.ch.I.401, page 11:

     Cucurbita szlothovirzba sed pocius dicatur banyą

     [Cucurbita złotowierzba sed pocius dicatur bania]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 36r:

     Cucumer ein kurbesz, cucurbita idem korbasz vel bąnyą

     [Cucumer ein kurbesz, cucurbita idem korbas vel bania]

Related terms

nouns

• bańka

 

Descendants

• Polish: bania
• Silesian: bania

References

• Boryś, Wiesław (2005) “bania”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “bania”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “bania”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “bania”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “bania”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “bania”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈba.ɲa/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈba.ɲa/, /ˈba.ɲɒ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -aɲa
• Syllabification: ba‧nia

Etymology 1

Inherited from Old Polish bania.

Noun

bania f (diminutive bańka)

1. jug (large, bulging, domed vessel, usually made of glass)
2. large can, container, churn (metal container for liquids with handles)
3. (colloquial) pumpkin (domesticated plant, in the species Cucurbita pepo)

   Synonym: dynia

4. (colloquial, humorous) noggin, nut, beaner (head)

   Synonyms: baniak, baśka, głowa, główka, głowina, łepetyna, łeb, pała, (literary) skroń, makówka

5. (colloquial) serving of alcohol
6. (school slang, colloquial) F (failing grade)

   Synonyms: bańka, gol, jedynka, laska, lufa, niedostateczny, pała, pałka

7. banya (type of steam bath)
8. (obsolete, architecture) cupola
9. (obsolete, fishing) basket for holding live, caught fish
10. (obsolete) alembic for distilling vodka
11. (obsolete) round lampshade
12. (obsolete, derogatory) fat person
13. (obsolete) playpen used in a particular game
14. (obsolete) round field
15. (obsolete, mining) iron ore mine
16. (Middle Polish, mathematics, geometry, topology) ball

    Synonym: kula

17. (Middle Polish) insect hive
18. (Middle Polish) orca (Orcinus orca)
19. (Middle Polish) spring (place where water comes out from under the ground with healing properties)
20. (Middle Polish, mining) salt mine
21. (Middle Polish) round seafaring ship
22. (Middle Polish) spiny balloonfish (Diodon)
23. (Middle Polish) salt boiling house

Declension

Declension of bania

	singular	plural
nominative	bania	banie
genitive	bani	bani/bań
dative	bani	baniom
accusative	banię	banie
instrumental	banią	baniami
locative	bani	baniach
vocative	banio	banie

Derived terms

adjectives

• baniasty
• do bani
• na bani

 

adverbs

• baniasto

 

nouns

• baniaczek
• baniak
• baniastość
• banieczka
• baniecznik
• baniopień
• bańka
• bańka informacyjna
• bańka mydlana
• bańka spekulacyjna
• bańkarz
• duża bańka
• sranie w banię

 

Etymology 2

See the etymology of the corresponding lemma form.

Noun

bania n

1. genitive singular of banie

Further reading

• bania in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• bania in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “bania”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “BANIA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2013 January 28
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “bania”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “bania”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “bania”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 93

Portuguese

Etymology

See the etymology of the corresponding lemma form.

Pronunciation

 

• (Brazil) IPA^(key): /baˈni.ɐ/

• (Brazil) IPA^(key): /baˈni.ɐ/
  • (Southern Brazil) IPA^(key): /baˈni.a/

• (Portugal) IPA^(key): /bɐˈni.ɐ/

• Rhymes: -iɐ
• Hyphenation: ba‧ni‧a

Verb

bania

1. first/third-person singular imperfect indicative of banir

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish bania.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈba.ɲa/
• Rhymes: -aɲa
• Syllabification: ba‧nia

Noun

bania f (diminutive bańka)

1. pumpkin, gourd, squash (any plant of genus Cucurbita)
2. pumpkin, gourd, squash (fruit of that plant)
3. bulbous necked vessel in the shape of a pumpkin
4. bump on one's body from being hit; swelling
5. punch (blow with the fist)
6. round lampshade
7. (derogatory) face; mug
8. (derogatory) stomach, belly
9. (architecture) round cupola
10. round insect hive
11. (humorous) watch (chronometer, an instrument that measures time, particularly the time of day))
12. soap bubble (very thin film of soapy water that forms a sphere with an iridescent surface)

Declension

Declension of bania

	singular	plural
nominative	bania	banie
genitive	banie	baniōw
dative	bani	baniōm
accusative	baniã	banie
instrumental	baniōm	baniami/baniōma
locative	bani	baniach
vocative	banio	banie

Further reading

• bania in dykcjonorz.eu
• bania in silling.org
• Bogdan Kallus (2020) “bania”, in Słownik Gōrnoślōnskij Gŏdki, IV edition, Chorzów: Pro Loquela Silesiana, →ISBN, page 237
• Henryk Jaroszewicz (2022) “bania”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 63
• Aleksandra Wencel (2023) “bańa”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 42