χείρ

See also: χειρ and χειρ-

Ancient Greek

Alternative forms

• χέρς (khérs), χήρ (khḗr) — Doric
• χέρρας (khérrhas) — Aeolic, accusative plural

Etymology

From Proto-Hellenic *kʰéhər, from Proto-Indo-European *ǵʰésōr (“hand”). Cognate with Old Armenian ձեռն (jeṙn), Old Persian 𐎭𐎿𐎫 (d-s-t /⁠dasta⁠/), Albanian dorë (“hand”), Tocharian A tsar, and Latin hir (“hand”).

Pronunciation

 

• IPA^(key): /kʰěːr/ → /çir/ → /çir/

• (5^th BCE Attic) IPA^(key): /kʰěːr/
• (1^st CE Egyptian) IPA^(key): /kʰir/
• (4^th CE Koine) IPA^(key): /çir/
• (10^th CE Byzantine) IPA^(key): /çir/
• (15^th CE Constantinopolitan) IPA^(key): /çir/

• Audio (Classical Attic):

  (file)

Noun

χείρ • (kheír) f (genitive χειρός); third declension

1. hand
2. arm (or hand and arm taken together)
   • 1843, Longus quoted in Liddell Scott Jones, Ancient Greek Lexicon:

     (Il.6.81) εν χερσὶ γυναικων πεσέειν (into the arms)

     (Il.6.81) en khersì gunaikōn peséein (into the arms)

     (please add an English translation of this quotation)

3. paw of an animal
4. finger

Declension

Third declension of ἡ χείρ; τῆς χειρός (Attic)

Case / #	Singular	Dual	Plural
Nominative	ἡ χείρ hē kheír	τὼ χεῖρε tṑ kheîre	αἱ χεῖρες hai kheîres
Genitive	τῆς χειρός tês kheirós	τοῖν χεροῖν toîn kheroîn	τῶν χερῶν / χειρῶν tôn kherôn / kheirôn
Dative	τῇ χειρῐ́ têi kheirí	τοῖν χεροῖν toîn kheroîn	ταῖς χερσί / χερσίν / χείρεσσι / χείρεσσιν taîs khersí(n) / kheíressi(n)
Accusative	τὴν χεῖρᾰ tḕn kheîra	τὼ χεῖρε tṑ kheîre	τᾱ̀ς χεῖρᾰς tā̀s kheîras
Vocative	χείρ kheír	χεῖρε kheîre	χεῖρες kheîres
Notes:	This table gives Attic inflectional endings. For declension in other dialects, see Appendix:Ancient Greek dialectal declension.

Derived terms

• ἑκατόγχειρος (hekatónkheiros)
• ἐπιχειρέω (epikheiréō)
• χειραγωγέω (kheiragōgéō)
• χειραγωγός (kheiragōgós)
• χειραπτάζω (kheiraptázō)
• χειριδωτός (kheiridōtós)
• χειρίζω (kheirízō)
• χείριος (kheírios)
• χειρίς (kheirís)
• Χειρίσοφος (Kheirísophos)
• χειροδάϊκτος (kheirodáïktos)
• χειρόδεικτος (kheiródeiktos)
• χειροδίκης (kheirodíkēs)
• χειροδόσῐον (kheirodósion)
• χειροδράκων (kheirodrákōn)
• χειροήθης (kheiroḗthēs)
• χειρόμακτρον (kheirómaktron)
• χειρομύλη (kheiromúlē)
• χειρόνιπτρον (kheiróniptron)
• χειρονομέω (kheironoméō)
• χειρονομία (kheironomía)
• χειροπληθής (kheiroplēthḗs)
• χειροποιέω (kheiropoiéō)
• χειροποίητος (kheiropoíētos)
• χειροτένων (kheiroténōn)
• χειροτέχνημα (kheirotékhnēma)
• χειροτέχνης (kheirotékhnēs)
• χειροτεχνία (kheirotekhnía)
• χειροτεχνικός (kheirotekhnikós)
• χειροτονέω (kheirotonéō)
• χειροτονητός (kheirotonētós)
• χειροτονία (kheirotonía)
• χειρότονος (kheirótonos)
• χειρουργέω (kheirourgéō)
• χειρούργημα (kheiroúrgēma)
• χειρουργία (kheirourgía)
• χειρουργικός (kheirourgikós)
• χειρουργός (kheirourgós)
• χειρῶναξ (kheirônax)
• χειρωναξία (kheirōnaxía)

 

Descendants

• → English: chiro-, chiral, chirality
• Koine Greek: χέριον (khérion) (diminutive)
  • Byzantine Greek: χέριν (khérin)
    • Greek: χέρι (chéri)
• → Greek: χειρ (cheir)

Further reading

• “χείρ”, in Liddell & Scott (1940) A Greek–English Lexicon, Oxford: Clarendon Press
• “χείρ”, in Liddell & Scott (1889) An Intermediate Greek–English Lexicon, New York: Harper & Brothers
• “χείρ”, in Autenrieth, Georg (1891) A Homeric Dictionary for Schools and Colleges, New York: Harper and Brothers
• χείρ in Bailly, Anatole (1935) Le Grand Bailly: Dictionnaire grec-français, Paris: Hachette
• χείρ in Cunliffe, Richard J. (1924) A Lexicon of the Homeric Dialect: Expanded Edition, Norman: University of Oklahoma Press, published 1963
• “χείρ”, in Slater, William J. (1969) Lexicon to Pindar, Berlin: Walter de Gruyter
• G5495 in Strong, James (1979) Strong’s Exhaustive Concordance to the Bible
• Woodhouse, S. C. (1910) English–Greek Dictionary: A Vocabulary of the Attic Language‎^[1], London: Routledge & Kegan Paul Limited, page 382
• Woodhouse, S. C. (1910) English–Greek Dictionary: A Vocabulary of the Attic Language‎^[2], London: Routledge & Kegan Paul Limited.
  • grasp idem, page 370.
  • grip idem, page 374.
  • hand idem, page 382.
  • quarter idem, page 663.
  • side idem, page 772.
• “χείρ”, in ΛΟΓΕΙΟΝ [Logeion] Dictionaries for Ancient Greek and Latin (in English, French, Spanish, German, Dutch and Chinese), University of Chicago, since 2011