Geologî
St artéccol qué l é scrétt in bulgnaiṡ |
Geologî l'è una parôla ch'la vén dal grîg "GE" (tèra) "LOGOS" (dscåurs). Prezisamänt la vôl dîr "Siänza dla tèra" mo la tôl insamm al stûdi dla mâsa dûura, ła conposiziån, strutûra, stòria e evoluziån ed totti äl starlût. L'è la rgénna däl siänz dla tèra.
I geòlog i àn dezîs ch'l etè dal nòster pianaid l'è pió o manc ed 4.6 miglièrd d'ân. Po i àn anch' determinè che la litosfera, che la tôl insamm tott, l'è frammentè in socuant plâch tetònich ch'äl s môven såura a un mantèl superiåur ciamè astenosfera. Sänper grâzia ai geòlog l'è pusébbil ed druvèr mej äl risåurs dla tèra, cumpagna al petròli, al carbån, al gas, i metâl e anch' l âqua.
Al prémm ch'l à tachè a druvèr la parôla geologî l'è stè Richard de Bury dal 1473, ch'al la druvèva par fèr distinziån stra la lazz in tèra e qualla teològica. Jean-André de Luc l'à druvè par prémm cla parôla qué in sti ténp.